این دو دستگاه از نظر ظاهری کانلا مشابه یک دیگر هستند به گونه ای که هر دو دارای یک عایق کارا نسبت به فضای بیرون دستگاه جوجه کشی ، فن ، رطوبت ساز ، گرماساز هستند تنها تفاوت اساسی و کلی دستگاه جوجه کشی ستر و دستگاه جوجه کشی هچر بیشتر در آن چیزی است که درون آن ها است مثل فن ها و مکنده ها و رطوبت سازها و پنکه های گردش هوا در دستگاه های جدید با استفاده از فن آوری ها جدید امکان ستر و هچر همزمان در یک دستگاه بوجود آمده است.

در مورد این دستگاه ها دقت شود تا عایق بین دو ورق آن ها از نوع مرغوب و با ضریب رسانش مناسب انتخاب شوند مثلا یک یونولیت با قطر 10 سانتی متر می تواند این عمل را به خوبی انجام دهد نکته مهم دیگر این که سعی شود تا از یک دستگاه رطوبت ساز سرد و در نزدیکی فندستگاه جوجه کشی استفاده شود

جهت تامین رطوبت دستگاه می توان از اسپری تحت فشار استفاده کرد زیرا آب را به اندازه ذرات بخار خرد و پودر می کند و نزدیک فن به گونه ای نصب می شود تا به همراه گردش هوا بتواند این رطوبت را نیز منتشر کند . البته غیر از این روش می توان از روش ترکیبی پدکولینگ نیز استفاده نمود به گونه ای که دقیقا یک کولر آبی بدون بدنه را درون ماشین جوجه کشی طراحی نمود با همان پوشال همان پمپ و همان کفی برای ایجاد حرارت نیز می توان از انواع لوازم الکتریکی و گردش آب گرم استفاده کرد ولی به لحاظ یکنواختی بهتر است تا از گردش هوای گرم استفاده شود . در مورد درب دستگاه جوجه کشی ستر و دستگاه جوجه کشی هچر نیز می توان گفت در صورت این که نیاز مبرم به سرکشی به درون دستگاه احساس شد بهتر است تا جنس درب ها از شیشه دوجداره تهیه شوند تا از اتلاف انرژی و تبادل دمای بیرون دستگاه با دمای داخلی جلوگیری شود.

سنسورهای دستگاه جوجه کشی

 دستگاه های جوجه کشی دارای یکسری حسگر یا سنسورهایی می باشند که میزان دقت آن ها با یک دیگر متفاوت است . این سنسور ها شامل رطوبت سنج ، دما سنج و حسگر مهم دیگری که معمولا نسبت به آن بی توجهی می شود سنسور اکسیژن و دی اکسید کربن است که البته این نوع حسگرها گران قیمت ولی موثر هستند از جمله سایر این تجهیزات صفحه دیجیتال خارج دستگاه است که با مشاهده آن می توان متوجه فعال یا عدم فعال بودن تجهیزات ذکر شده درون دستگاه شد علاوه بر آن می توان از طریق سیستم کنترل میزان خاصیت تجهیزات دستگاه جوجه کشی نیز مورد بررسی قرار گیرد برای مثال سیستم کنترل ها وظیفه تنظیم دور فن ها با توجه به وضعیت دما و رطوبت محیط را برعهده دارند.

بهتر است که سنسورها به سخت افزارهای رایانه ای متصل باشند تا از بابت کنترل دائمی و دقیق آن ها اطمینان حاصل نماییم . علاوه بر تمام این گفته ها برخی دستگاه ها یکسری لوازم جانبی دیگر نیز مثل کرک جمع کن که کرک جوجه ها را جمع آوری می کند دارا هستند که تمام این لوازم جانبی و لوازم اصلی بهتر است تا قابلیت جداشدن داشته باشند تا بتوان در مواقع لزوم آن ها را برداشت و شستشو ، تعمیرات یا سرویس دستگاه جوجه کشی را آسان تر نمود .

قطعه ای مهم در دستگاه ستر

مهمترین وسیله ای که در دستگاه ستر بکاربرده می شود الکتروموتوری با قابلیت تنظیم سرعت های مختلف جهت حرکت راک و شانه های دستگاه جوجه کشی است که این عمل همانند حرکت دادن تخم ها توسط مرغ مادر سبب جلوگیری از چسبندگی زرده به پوسته تخم حین فرایند جوجه کشی می شود .

سیستم کنترل پی آی دی ( PID ) خطاها را کاهش می دهد. این تکنولوژی در بسیاری از اماکن و کارخانه ها برای کنترل دما، فشار، سطح و خیلی از فرایندهای دیگر کاربرد دارد. PID  پایه و اساس تمامی کنترل هایی هست که برای کاهش خطا طراحی و ساخته شده اند.

PID مخفف Derivative Integral Proportional  است. کنترل PID یعنی عمل کردن بر روی متغییر مورد کنترل از طریق ترکیب مناسب سه عمل کنترلی تناسبی، انتگرالی، مشتق گیر، که به شرح زیر میباشد.

1: تناسبی: که در آن عمل کنترل با سیگنال خطای محرک که مساوی دلتای میان سیگنال ورودی و سیگنال پس خور است متناسب می باشد.

2: انتگرالی: که در آن عمل کنترل با انتگرال سیگنال خطای محرک متناسب خواهد بود.

3: مشتق گیر: که در آن عمل کنترل با مشتق سیگنال خطای محرک متناسب می باشد.

در خیلی از کنترلرها به علت حساسیت عبارت مشتق نسبت به نویز و سختی اجرا، از آن صرف نظر شده و کنترل را به صورت PI عملیاتی می‌کنند.

تا قبل از اینکه سیستم های کنترل PID وارد صنعت جوجه کشی شود لازم بود تا کاربر دستگاه جوجه کشی نسبت به دمای محیط و اطراف دستگاه دقت بیشتری کند و نیاز کاربر به آموزش جوجه کشی بیشتر بود، تا نوسانات دمای محیط موجب شوک دمایی نشود حال با بهره گیری از این دانش در کنترلر ها و مجهز شدن دستگاه ها به سنسور های محیطی میزان نوسانات احتمالی دستگاه به حداقل رسیده و موجب افزایش بازدهی خواهد شد.

مزیت دیگر سیستم های PID محاسبه توان لازم است بدین صورت که اگر برای دستگاه دمای 37.7 تنطیم شده قبل از آنکه دما به عدد مورد نظر برسد سیستم با محاسبه ای که انجام می دهد میزان انرژی ارسالی به سمت هیتر را کاهش می دهد تا پس از رسیدن دما به عدد 37.7 دما بالاتر نرود و همچنین در مسیر کاهش دما همین محاسبات انجام شده تا جایی که با ارسال انرژی لازم به هیتر دما با کمترین میزان نوسان در محدوده لازم ثابت می ماند.

تا اینجا روشن شده که کنترل پی آی دی چه کاربرد مھمی در پروسه ھا مخصوصا پروسه ھای غیر قابل پیش بینی دارد. پی آی دی با استفاده از خطا ھای قبلی و خطا ھای حال، آینده را پیش بینی کرده و تدابیری برای کنترل ھر چه بھتر دستگاه جوجه کشی ایجاد می کند.

لازم به ذکر است شرکت بلدرچین دماوند سالهاست تکنولوژی پی آی دی را در سطحی ساده و کاربردی در ماشین های جوجه کشی اجرا کرده و در پروژه های آتی با سطح تکنولوژی بالاتر محصولات بلدرچین دماوند عرضه خواهد شد.

یکی از مهم ترین کارها در پرورش و نگهداری بلدرچین تهیه یک دان بلدرچین مناسب و با کیفیت می باشد. توجه کنید غذای بلدرچین ها در هر مقطعی از سن رشد و یا تخمگذاری فرمول متفاوتی دارد و عدم توجه به نیاز های غذایی بلدرچین موجب می شود تا مزرعه پرورش بلدرچینشما دچار بحران شده و در بهترین حالت ممکن سود آوری اقتصادی خود را از دست دهد و یا با تلفات سنگین روبرو شوید.

1- ابتدا نیازهای غذای بلدرچین در سنین مختلف را که طی مقاله ای جداگانه به آن پرداختیم مطالعه کنید.

2- برخی اقلام مورد استفاده در دان بلدرچین شامل : دانه ذرت ، کنجاله سویا ، دانه گندم ، کنجاله کلزا ، گلوتن ذرتف نمک ، روغن سویا ، پودر صدف ، سبوس گندم ، پودر یونجه ، پودر ماهی ،پودر گوشت و ...

3- برای اینکه یک دان بلدرچین با ارزش غذایی مورد نیاز را داشته باشیم باید آنالیز مواد اولیه را بررسی کنیم، آنالیز برخی از اقلام مورد استفاده در دان بلدرچین به شرح زیر می باشد.

4- نوشتن یک فرمول مناسب مستلزم آن است تا با توجه به فراوانی نهاده ها و بررسی قیمت آن ها طوری اقلام را انتخاب کنیم تا فرمول دان بلدرچین با حفظ ارزش غذایی دارای قیمتی مناسب و ارزان باشد. مثلا برای تامین انرژی جیره غذایی بلدرچین می توان از ذرت و یا گلوتن ذرت استفاده کرد.

5- ما در اینجا یک جیره پیشنهادی برای تغذیه بلدرچین ها برای شما داریم فرمول دان بلدرچین پیشنهادی توسط متخصصین علوم دام و طیور تهیه شده و سال هاست در مزارع به عنوان غذای بلدرچین مورد استفاده قرار گرفته است.

لازم به ذکر است برای بالا بردن راندمان کار بهتر است با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه فعالیت و فصول مختلف سال جیره های اختصاصی داشته باشید . برای این کار می توانید از متخصصین پرورش طیور در استان خود مشاوره بگیرید.

6- هنگام تهیه دان یا غذا به کیفیت مواد اولیه توجه کنید. مواد اولیه دان بلدرچین بایستی رنگ و بوی طبیعی داشته و فاقد هرگونه ناخالصی باشند. همچنین از نظر میزان رطوبت باید بررسی شوند تا پس از ترکیب دچار فساد نشود.

7- اقلام درشت سایز جیره غذایی بلدرچین که اقلام پایه هستند مانند ذرت، گندم و سویا و ... حتما باید در سایز مورد نیاز آسیاب شوند و با سایر مواد مانند مکمل ها و ویتامین ها که معمولا پودری و آردی شکل هستند ترکیب شوند. ابتدا مواد اصلی غذا را آسیاب کنید و سپس وارد میکسر کنید سپس ویتامین ها و سایر مواد پودری و کم حجم را با هم ترکیب کنید و به مرور زمان وارد میکسر کنید. چنانچه عملیات مخلوط کردن ناقص انجام شود و یا بیش از اندازه صورت گیرد باعث جداشدن اقلام از یکدیگر شده و جیره یکنواختی در اختیار پرنده قرار نمی گیرد. سایز آسیاب غذای بلدرچین برای هر هفته از پرورش متفاوت است به صورتی که دان در هفته های ابتدایی بسیار ریز و نرم است و در سنین بالاتر غذای بلدرچین کمی درشت تر می شود.

8- دان بلدرچین آماده را در محل های خنک و دور از دسترس پرندگان و حیوانات موذی قرار دهید. نگهداری غذای بلدرچین در سالن پرورش و یا مکان های گرم باعث فساد سریع آن می شود.

 در نهایت توصیه می کنیم اگر مهارت کافی در تهیه دان بلدرچین ندارید دان یا غذای بلدرچین را از کارخانه های معتبر به اندازه حداکثرنیاز یک هفته تا ده روز تهیه کنید. توجه کنید تغییر ناگهانی ترکیب دان موجب خسارت به بلدرچین ها خواهد شد. 

جنین در اطراف زرده رشد می‌کند و به‌ مرور زرده توسط رشد شکم جوجه احاطه‌ شده و و در نهایت از طریق بند ناف وارد محوطه شکمی جوجه می‌شود. باقیمانده زرده که وارد بدن جوجه می شود 24 تا 48 ساعت پس از تولد جوجه می‌تواند احتیاجات غذایی جوجه را تأمین کند.

زرده معمولاً چربی و بخشی از پروتئین موردنیاز جنین را تأمین می‌کند. بااینکه نطفه دقیقاً بر روی زرده قرارگرفته است ولی تقریباً آخرین بخش تخم که برای رشد جنین مصرف می‌شود زرده است!

بنابراین ترکیبات زرده از لحاظ مواد مغذی مثل پروتئین، چربی، ویتامین ها، املاح معدنی و غیره در کیفیت جوجه تاثیر زیاد و تعیین کننده ای دارند ولی رنگ زرده تاثیر اثبات شده ای بر روی کیفیت جوجه تولیدی ندارد.

به همین دلیل است که جوجه یک‌ روزه تا 24 ساعت پس از تولد معمولاً به خوراک نیاز ندارد. چون تمام مواد مغذی مورد نیاز را از باقیمانده زرده تأمین می کند.

اگر تغذیه دستی جوجه بلافاصله بعد از تولد شروع شود ممکن است زرده به‌خوبی در بدن مصرف نشود. به دلیل مواد غذایی زیادی که در زرده وجود دارد احتمال عفونت و فساد آن و درنتیجه تلف شدن جوجه وجود دارد.

بنابراین بهتر است در 24 ساعت اول پس از تولد جوجه خوراک در اختیار جوجه قرار نداد. خوشبختانه جوجه‌ها هم در 24 ساعت اول تولد اشتهای زیادی ندارند؛ اما آب را می‌توان پس از خروج جوجه از دستگاه جوجه کشی در اختیار آن قرارداد. تا در اثر گرمای محل پرورش و تحرک جوجه، آب بدن از دست نرود.

اگر عفونت و آلودگی در داخل تخم یا در دستگاه  وجود داشته باشد این آلودگی ها قبل از بسته شدن و خشک شدن بند ناف ممکن است وارد بدن جوجه شده و زرده را عفونی کند و در نهایت سبب تلف شدن جوجه شود.

جوجه‌ها معمولاً هم‌زمان از تخم خارج نمی‌شوند بنابراین از زمان تولد اولین جوجه تا آخرین جوجه یک میانگین ساعت در نظر گرفته‌ شده و مبنای اولین تغذیه جوجه‌ها در سالن پرورش قرار داده می‌شود.

دستگاه جوجه کشی یک ابزار جوجه کشی مصنوعی است. درواقع با الگو گرفتن از رفتار طبیعی پرنده کرچ و با کمک فنّاوری فرایند تبدیل تخم به جوجه را بجای مرغ کرچ یک ماشین تمام خودکار انجام می‌دهد.

فناوری ساخت دستگاه جوجه کشی هم زمان با رشد صنایع مختلف پیشرفت می‌کند و هرروز کار آیی دستگاه های جوجه‌کشی بیشتر می‌شود. کار جوجه کشی مصنوعی از قرار دادن تخم در محفظه هایی که با کود و برگ و چوب گرم می شد شروع‌شده است.

نخستین  ماشین جوجه کشی به نام مصریان باستان و چینی ها ثبت شده است. روش های جدید جوجه کشی را حدود 270 سال قبل (1750 میلادی) فردی به نام رموار ابداع کرد. وی از حرارت حاصل از تخمیر کود اسب برای جوجه کشی استفاده کرد.

در سال 1770 میلادی، شامپیون با استفاده از گردش هوای گرم دستگاه های جوجه کشی را گرم کرد و در سال 1777 میلادی یک فیزیک دان فرانسوی با استفاده از حرارت آب گرم عملیات جوجه کشی را انجام دادند.

در سال 1895 میلادی  شفرز یک ماشین جوجه کشی 20000 تایی ساخت. در سال 1923 میلادی نخستین ماشین جوجه کشی برقی توسط شرکت پیترسایم در آمریکا به بازار عرضه شد.

نخستین کارخانه جوجه کشی در ایران در سال 1339 به ظرفیت سالانه حدود 3/2 میلیون قطعه راه اندازی شد.

در هر زمان از جدیدترین تکنولوژی و امکانات در ساخت دستگاه ها استفاده می شده است. دستگاه‌های جوجه کشی کامپیوتری، کنترل از طریق موبایل یا جی اس ام و حس‌گرهای تنظیم دما توسط خود جوجه و... در حال پیشرفت و ساخت هستند.

 مهم‌ترین هدف تولیدکنندگان دستگاه های جوجه‌کشی این است که بتوانند حداکثر تعداد جوجه سالم را از تخم‌های خوابانده شده در دستگاه با حداقل هزینه به دست آورند. درصد هچ شاید هیچ‌گاه به صد در صد نرسد اما در صنعت جوجه‌کشی درصد هچ بیش از 80 درصد مورد قبول است؛ یعنی از هر 100 عدد تخم نطفه‌دار سالمی که در دستگاه قرار داده می‌شود حداقل 80 جوجه زنده و سالم داشته باشیم؛ یعنی هچ بیش از 80 درصد شود.

تخم بلدرچین یکی از محصولات بلدرچین بوده که با توجه به خاصیت های گوناگون آن بسیار در طب سنتی مود توجه اطبا قرار گرفته و در اکثر مواردی که شخص نیاز به تامین انرژی داشته باشد تخم بلدرچین را به عنوان غذای اصلی به او پیشنهاد می دهند.

کیفیت تخم بلدرچین

اگر کیفیت تخم بلدرچین حفظ شود ، غذایی طبیعی و بسیار با ارزش است . مرغوبیت تخم بلدرچین وابسته به ویژگی ها ی مشخصی است که بعضاً داخلی و تعدادی نیز خارجی هستند . بر این ویژگی ها عوامل مختلفی مؤثرند که لازم است پرورش دهنده ی بلدرچین آن ها را شناخته و ارزیایی نماید .

 در بین این ویژگی ها تعدادی اهمیت اساسی دارند . زیرا بر روی قیمت تخم بلدرچین و راحتی فروش آن مؤثرند.

هر چند که تلاش های تولید کننده ی تخم بلدرچین با کیفیت ، مشهود نیست ولی او می بایستی تمام سعی خود را در این جهت به عمل آورد . این تلاش مستلزم توجه بیشتر از زمان تهیه تخم نطفه دار و قرار دادن آن در دستگاه جوجه کشی مرغوب تا مرحله تغذیه و پرورش بلدرچینمادر مخصوصاً در سیستم پرورش به طریقه ی بستر است.

مواد مغذی در تخم بلدرچین

تخم بلدرچین از جهتی یک ماده ی غذایی است که به سرعت خراب می شود . لذا تولید کننده می بایستی در جهت تضمین کیفیت آن ، با نگه داری اصولی از فاسد شدن تخم بلدرچین جلوگیری نماید .

بدون شک تخم بلدرچین یکی از بهترین غذاهای طبیعی است که نه تنها سبب به وجود آمدن جوجه می شود ، بلکه باقی مانده ی زرده ی آن تا مدت 24 تا 48 ساعت تغذیه ی جوجه ها را تضمین می کند .

چنان چه دو قاشق کوچک ، شکر یا بهتر از آن ، دو قاشق چای خوری عسل به یک عدد تخم بلدرچین اضافه شود ، به یک غذای خوب و پر انرژی تبدیل می شود.

مواد مغذی که در تخم بلدرچین موجود بوده ، همگی قابلیت هضم در بدن انسان را دارا بوده و انسان قادر است تا حدود 97 درصد از پروتئین موجود در تخم بلدرچین و 95 درصد از چربی آن و 98 درصد از هیدرات های کربن تخم بلدرچین را مورد استفاده قرار داده و براحتی هضم کند .

مقایسه تخم بلدرچین و شیر گاو

تخم بلدرچین نیز مانند شیر در انسان موجب رشد و تکامل اعضای بدن شده به طوریکه در برخی موارد با شیر گاو مقایسه می شود هر چند شیر بدلیل مقدار زیادی کربوهیدرات در مقایسه با تخم بلدرچین غنی تر به حساب می آید. تخم بلدرچین مواد معدنی بسیاری از جمله آهن و فسفر بوده و می توان گفت تمامی ویتامین ها بخصوص ویتامین  A  ، D ، تیامین (B2) و ریبو فلاوین (B2) را دارا می باشد . سطح انرژی و پروتئین تخم بلدرچین نیز بسیار مناسب گزارش شده است . با توجه به نیاز تغذیه ای یک انسان ، یک تخم مرغ و یا معادل آن حدود شش تخم بلدرجین ، چیزی در حدود 10 درصد پروتئین ، 9 درصد چربی و 4 درصد از کالری مورد نیاز بدن انسان را تأمین می نماید .

به نظر می رسد که ارزش اقتصادی و قیمت تخم بلدرچین در مقابل ارزش غذایی بالای آن ، کم است . با این حال توصیه میشود به تازه بودن آن برای بهره برداری بیشتر توجه خاص معمول گردد.

در خاتمه لازم به یادآوری است که رنگ پوسته و لکه های روی تخم بلدرچین هیچ ارتباطی با ارزش غذایی و خاصیت آن ندارد .

خروس لاری در اساطیر کهن ایران ، اولین پرنده ای است که توسط کیومرث ( اولین پادشاه پیشدادیان ) به ایرانیان هدیه شد و از آن پس با انسان و کنار او ماند .

جنگ خروس لاری یکی از قدیمی ترین بازی های نمایشی بشر و متعلق به عصر کلاسیک با قدمتی 6000 ساله  است و سوابق کهن آن به احتمال قریب به اتفاق به آسیا باز می گردد .

جنگ خروس های لاری به معنی اجرای یک بازی خونین بین دو خروس لاری اصلاح شده است که با هدف تفریح انسان ها و احتمالا شرط بندی ، در محوطه ای محصور ( گود یا رینگ مبارزه ) در کنار هم قرار گرفته و تا دم مرگ به جدال برخاسته و به یک دیگر آسیب وارد می کنند .

جوجه کشی خروس لاری

اصول جوجه کشی مرغ و خروس لاری و موارد فنی جمع آوری و نگهداری تخم ها قبل و بعد از قرار دادن در معرض دمای مناسب برای رشد جنین در جوجه کشی طبیعی و مصنوعی یکسان است با این تفاوت که در اولی عملیات توسط خود مرغ کنترل می شود ولی در دستگاه جوجه کشی باید به صورت دستی و یا به شیوه ای خودکار به کنترل آن بپردازیم تا از تغییر و نوسان شرایط در شبانه روز جلوگیری به عمل آید .

چند هفته اول ( به خصوص 4 هفته ) ، دوره مهمی در حیات جوجه ها محسوب می شود . لازم است در محیطی مناسب و بهداشتی نگهداری شوند ، محل آن ها گرم باشد و غذا و آب مناسب در اختیارشان قرار گیرد ، در غیر این صورت تلف شده و یا رشد آن ها متوقف می شود و بعد ها هیچ گاه به عنوان یک خروس لاری به قدرت واقعی خود نخواهد رسید .

در واحد های پرورش خروس های لاری که نسبتا کوچک بوده و در هر بار فعالیت تولید مثلی ، تعدا اندکی تخم زیر مرغ کرچ یا دستگاه جوجه کشی خوابانده می شود ، اغلب نمی توان از مادر مصنوعی بزرگ استفاده کرد .

تکثیر و پرورش خروس لاری

تکثیر و اصلاح مرغ خروس لاری کار خسته کننده و دراز مدتی است و لازم است با توجه و علاقه کافی دنبال شود . در صورت نبودن عشق و علاقه به این کار نباید وارد گود شد .

با فرض این که افراد گله ، سالم و عاری از انگل های داخلی و خارجی باشند ، تغذیه مناسب آن ها مهم ترین عامل افزایش باروری و جوجه درآوری تخم ها محسوب می شود . تغدیه آن ها از طرفی روی هدف ما در جهت توسعه جوجه های سالم نیز اثر می گذارد .

نباید در تغذیه خروس های لاری جوان و بالغ ، کم گذاشت و کوتاهی کرد .

برای مثال می توان جیره تجاری جوجه های گوشتی را به صورت آردی یا پلت مورد استفاده قرار داد و در کنار آن از خرده برنج به ویژه در مراحل پایانی دوره رشد استفاده کرد .

رایج ترین اشتباه تغذیه ای خروس لاری استفاده از خوراک های غلط است . نباید به پرندگان اجازه داد تا در کنار جیره تجاری از پس مانده های غذای انسانی و یا دانه های خوراکی که در نتیجه جستجوی زمین به آن دسترسی پیدا می کنند برخوردار شوند .

خروس لاری ناسالم قدرت نبرد و رقابت ندارد . همچنین پرنده قوی و سالم از گله های سالم به دست می آید . هیچ داروی معجزه گری نمی تواند در دراز مدت پرندگان را سالم نگه دارد . سلامت گله پایه ، مرغ های مادر و خروس های جوان از ارکان های مهم نگه داری گله های خروس لاری است . اصول بهداشت ، سلامت و کنترل بیماری ها در گله های خروس لاری شبیه پرورش تجاری مرغ است .

رعایت بهداشت ، رکن اصلی نگه داری مرغ و خروس لاری و به طور کلی هر گونه حیوان پرورشی اعم از تجاری یا خانگی است و رعایت اصول و موازین امنیت زیستی رکن اصلی بهداشت است .

خروس بازی و جنگ خروس لاری

خروس بازی در کشورها و فرهنگ های مختلف ، درگیر خرده فرهنگ های متنوع و متکثری است . حاملین آن ها ارزش های خاص خود را دارند و درست همچون دیگران عمل می کنند . آن ها خروس بازی را عملی وحشیانه و غیرانسانی نمی دانند و فکر می کنند درست همان کاری را می کنند که به طور طبیعی این پرندگان برای آن آماده شده اند .

بررسی میدانی زندگی مرغ و خروس لاری ، « اهلی رهاشده » و اهلی نشان می دهد که همه آن ها در حالت طبیعی زندگی اجتماعی پیچیده ای داشته و حتی در صورت بروز درگیری بین آن ها ، شدت چندانی ندارد . در عوض رفتارهای باوقار و محافظتی خروس از مرغ ها و جوجه ها دیده می شود .

مرغ و خروس لاری بینایی و شنوایی مناسبی دارند ولی دیگر حواس آن ها توسعه چندانی نیافته است . در شرایط طبیعی در کف جنگل و روی بستر علفی نسبتا ضخیم آن به سر می برند و رفتارهای آن ها با چنین محیطی سازگار است .

جوجه ها در زمان تولد به طور فطری می دانند چگونه نوک بزنند و لذا به اشیاء موجود در اطرافشان نوک زده و احتمالا آن ها را مصرف می کنند .

خروس های لاری به طور طبیعی برای به دست آوردن غذا ، قلمرو و جفت بالقوه به نبرد می پردازند . این نبردها معمولا برای ایجاد سلسله مراتب اجتماعی و مناسبات سلطه در میان افراد گروه انجام می شود.

اصالت خونی یکی از دلایل مهم برد خروس لاری در میدان نبرد است و جستجو برای یافتن یک خروس برتر و قهرمان ، مستلزم استفاده از لاین های خاصی است که قبلا خروس هایی از میان آن ها برنده شده اند . به همین دلیل تولید خروس برنده ، تنها و تنها کار پرورش دهنده ای است که از طریق انتخاب لاین های مناسب و آمیزش های مناسب بین آن ها به تدریج چنین خروسی را ایجاد کرده است .

زندگی ، حرفه و عملیات خروس لاری درست شبیه یک کشتی گیر یا بوکسور است . او در طول زندگی به فراگیری تاکتیک ها و غنون نبرد پرداخته ، قبل از مسابقات ، آماده سازی گردیده و در خلال مسابقات نیز همچون یک ورزش کار واقعی مورد رسیدگی قرار می گیرد . در این گونه ورزش ها شش عنصر قدرت ، استقامت ، سرعت ، انعطاف پذیری ، تمرکز و فکر مورد نیاز است و باید در ورزش کار تقویت شود .

خروس های لاری را نمی توان به صورت درهم در یک محوطه نگهداری کرد . به صورت سنتی برای جلوگیری از درگیری ، آن ها را در قفس های انفرادی نگهداری می کردند .

خروس لاری باید در زمان ورود به میدان باید گوشت مناسبی روی بدنش داشته ، از سلامت کامل برخوردار بوده و سینه قوی و پری داشته باشد ولی چربی اضافی در اطراف روده هایش نداشته باشد .

نکته مهم در پرورش و اصلاح خروس لاری

هر روز پس از تمرین رزمی ، خروس لاری را به حمام ببرید . هیچ گاه به خروس های برتر و جایزه دار ، مواد محرک از قبیل استروئیدها و دیگر مواد و داروهای مصنوعی داده نشود ، گرچه در خروس های میانه حال از این مواد استفاده می شود .

حالت اول : در این حالت ، سر جنین بین پاها قرار دارد . اگر چه این وضعیت در ابتدای دوره جوجه کشی طبیعی است ، اما در مقطع پایانی دوره جوجه کشی ، جنین سر خود را بالا آورده و آن را در زیر بال راست قرار می دهد . این نوع حالت قرارگیری غیرطبیعی جنین همیشه کشنده است . این حالت با بالا بودن دمای دستگاه جوجه کشی بیش از میزان طبیعی در ارتباط است .

حالت دوم : در این حالت ، سر جنین در محل انتهای کوچک تخم قرار گرفته است . این وضعیت در پنجاه درصد موارد کشنده است . کمک به جنین ها در زمان خروج از تخم ، میزان جوجه در آوری را افزایش می دهد .

حالت سوم : در این حالت ، جنین سر خود را به جای بال راست ، در زیر بال چپ قرار داده است . قرار گرفتن جنین در چنین حالتی تقریبا همیشه مرگ آور بوده و این حالت با سوء تغذیه در مرغان مادر در ارتباط است . دمای بالای دستگاه جوجه کشی یا چرخش نامناسب تخم ها در طی دوره جوجه کشی نیز در ایجاد این حالت نقش دارند .

حالت چهارم :  در این حالت ، بدن جنین در حول محور طولی تخم می چرخد و در نتیجه سر جنین از اتاقک هوایی تخم دور شده و در ناحیه جانبی تخم قرار می گیرد . چون نوک جوجه از اتاقک هوایی تخم دور است لذا مرحله انتقال به شکل تنفسی ریوی انجام نشده و در صورت عدم کمک به جوجه برای خارج شدن از تخم ، قرار گرفتن در این حالت اغلب کشنده است .

حالت پنجم :  این حالت زمانی روی می دهد که پاها در بالای سر قرار گرفته اند . به علت قرار گرفتن جنین در چنین حالتی ، پاها امکان لگد زدن (Kick) به محل مناسبی از پوسته تخم را نداشته و در نتیجه جوجه ، بدون قدرت پاها ، توانایی شکستن پوسته و خروج از تخم را نخواهد داشت . در این حالت نیز بدون کمک خارجی ، قرارگیری غیرطبیعی جنین منجر به مرگ آن می شود .

حالت ششم : در این حالت ، سر جنین به جای قرار گرفتن زیر بال راست ، روی آن قرار دارد ، این شکل قرارگیری جنین هر چند غیرطبیعی بوده و با مشکل همراه است ، اما امکان تفریخ و خروج جوجه از تخم وجود دارد .

حالت هفتم : این حالت زمانی روی میدهد که جنین کوچک بوده و یا شکل تخم کروی باشد . در چنین حالتی جنین برخلاف جهت قرار گیری طبیعی و به صورت عرضی در درون تخم قرار داشته و سر آن مجاور اتاقک هوایی تخم است . قرار گرفتن جنین در چنین حالتی نیز اغلب مرگ آور است .

با قرار دادن پرنده نر در کنار مرغ عشق ماده ، نمی توان از جفت گیری آن ها اطمینان حاصل نمود . گاه پرنده نر و ماده با یک دیگر دوست شده ،  اما حاضر به جفت گیری با یک دیگر نمی شوند . بسته به خصوصیات مرغان عشق شما و گوشه گیر بودن یا اجتماعی بودن ایشان ، زمان جفت گیری مرغ عشق تفاوت می نماید .

صاحبان گرامی بایستی اغذیه مناسب ، أب زلال، وسایل بازی  و محیطی ساکت را برای مرغان عشق فراهم نموده و منتظر واکنش ایشان به یک دیگر باشند . علاوه بر موارد مزبور ، صاحبان محترم با انتخاب جفت مناسب (حدود یک سال سن داشته باشند ) ، کاهش تنش ، استفاده از یک جفت مرغ عشق دیگر (جهت تحریک و بروز رفتارهای تولید مثلی) و افزایش تدریجی طول دوره نوردهی ، می توانند به نتیجه بهتری در جفت گیری مرغ عشق دست یابند. سعی نمایید ،

جهت افزایش قدرت باروری در مرغان عشق نر، به تغذیه ایشان با مکمل های مولتی ویتامین - مینرال ( خصوصا ویتامین های E و  D) ، جوانه گندم و تخم کتان اقدام فرماید. همچنین جهت تشخیص جنسیت مرغ عشق می تواننید به بخش مقالات مرتبط در پایین همین صفحه مراجعه کنید.

گاه مواردی چون انبوه بودن پرهای ناحیه مخرج ، لق بودن نشیمنگاه ( عدم امکان جفت گیری مطلوب ) ، تغذیه نامناسب ، عفونت تخمدان یا مجرای تخم بر ، تومورهای دستگاه تناسلی و اختلالات ارثی ، موجب نطفه دار نشدن تخم ها می گردند . توجه نمایید که جدا از بیماری ها و عوامل ژنتیکی ، گاه به سبب عواملی چون تنش ، لانه تخم گذاری نامناسب ، قفس نامطلوب و هم چنین آب و غذای ناکافی ، با وجود جفت گیری میان مرغان عشق ، از تخم گذاری خبری نخواهد بود.

پس از آن که مرغان عشق به یک دیگر عادت نمودند ،  در صورت آن که هم دیگر را به عنوان  جفت پذیرفته باشند ، به جفت گیری خواهند پرداخت . در وهله نخست ، پرنده نر سعی می نماید تا خود را به مرغ عشق ماده نزدیک نموده و به تغذیه دهانی وی بپردازد . گاه نیز مرغ عشق نر ، اقدام به خودآرایی متقابل نموده یا پای خویش را روی پرهای دم پرنده ماده قرار می دهد . در هر صورت ، تلاش های اولیه پرنده نر با دوری و پرخاش ملایم مرغ عشق ماده روبرو می شود . سرانجام با تلاش مداوم پرنده نر ، مرغ عشق ماده آمادگی لازم را یافته و در مقابل تحریکات جنس نر ، تسلیم می گردد . در این هنگام ، پرنده ماده با دو پای خویش روی نشیمنگاه نشسته ، بدن خود را خم نموده و دم خویش را بالا می دهد . بدین ترتیب ، پرنده نر از آمادگی جنس ماده جهت جفت گیری آگاه می گردد . در ادامه ، مرغ عشق نر با دو پای خود روی پشت پرنده ماده سوار شده و پس از تثبیت ، آلت تناسلی خود را با عضو تناسلی پرنده ماده مماس می نماید . جفت گیری مرغ عشق ، زمان کوتاهی داشته و پس از پایان آن ، پرنده ماده نشیمنگاه را ترک می نماید . چنان چه مرغ عشق ماده آمادگی داشته باشد ( نزدیک به دوره تخم گذاری ) ، چندین بار در طول روز به جفت گیری می پردازد . در نهایت ، مرغ عشق ماده به لانه تخم گذاری پناه خواهد برد .

یکی از نشانه های جفت گیری صحیح مرغ عشق فضولات پرندگان ماده است که پیش از شروع تخم گذاری ، آبکی و زیاد شده و به علاوه پرندگان مزبور، دچار لرزش شدیدی می شوند .

پس از تخم گذاری پرنده جهت جوجه کشی می توان از روش طبیعی و با خوابیدن پرنده روی تخم ها و یا از روش مصنوعی و با استفاده از دستگاه جوجه کشی اقدام به جوجه کشی مرغ عشق نمود. دوره جوجه کشی میغ عشق در حدود 18 تا 20 روز بوده و پس از بیرون آمدن جوجه ها از تخم می بایست تا حدود 3 روز جوجه ها را با آب و شکر تغذیه نمود تا انرژی لازم برای ادامه حیات را داشته باشند.

اولین و مهم ترین پارامتر در جوجه کشی فنچ ، تامین دمای مناسب است . جنین تنها در محدوده درجه حرارتی محدودی رشد می کند . رشد جنین در درجه حرارت بالاتر این محدوده ، سریع تر و در درجه حرارت های پایین تر این محدوده ، آهسته تر است . درجه حرارت خارج از محدوده ( حتی تنها یک درجه سانتی گراد ) به مرگ جنین منجر می شود . اگر دمای دستگاه جوجه کشی کمی بالا بوده و جنین با سرعت بیش از حد رشد کند ، احتمالا برای خروج از تخم بسیار ضعیف خواهد بود و حتی در صورت تفریخ نیز به احتمال زیاد خواهد مرد زیرا رشد سریع جنین ، آن را به بروز ناهنجاری فیزیکی مستعد می کند و ضمنا محتویات کیسه زرده نیز به طور کامل به داخل شکم جوجه منتقل نمی شود ( در شرایط عادی باقی مانده کیسه زرده قبل از تفریخ تخم به داخل بدن جنین کشیده می شود و به عنوان منبع انرژی و مواد مغذی برای ساعات و حتی تا روز اول و شاید دوم زندگی ایفای نقش می کند ) . از طرف دیگر اگر دمای دستگاه جوجه کشی پایین باشد ، جنین بیش از حد به آرامی رشد می کند و این موضوع سبب تاخیر در تفریخ تخم و همچنین ظاهر فیزیکی غیر طبیعی جوجه فنچ می شود .

بنابراین جنین باید فقط در درجه حرارت مناسب رشد یابد تا از قدرت بقاء خوبی برخوردار گردد .

تامین رطوبت مناسب ( به ویژه در ثلث اول دوره جوجه کشی فنچ ) بسیار مهم است . رطوبت نسبی بین 50 تا 60 درصد برای محل استقرار تخم های فنچ مناسب است . کمبود بیش از حد رطوبت سبب خشکی جنین می شود که به نارسایی کلیه و توقف رشد ، منتهی خواهد شد . به همین ترتیب اگر رطوبت ماشین جوجه کشی بیش از حد بالا باشد ، کیسه هوایی موجود در انتهای پهن تخم فنچ کوچک خواهد بود که در صورت کوچکی بیش از حد به مرگ جنین در اواخر دوره جوجه کشی فنچ منجر می شود و اگر هم جوجه از تخم خارج شود ممکن است دچار مشکل پیدا بودن کیسه زرده و ناهنجاری های فیزیکی دیگر باشد . پیدا بودن کیسه زرده در جوجه تازه متولد شده ، مشکل زا است و مستعد ابتلا به عفونت است .

عامل مهم سوم در جوجه کشی فنچ ، جلوگیری از چسبیدن محتویات تخم پرنده به داخل پوسته آن است . در طی مدت جوجه کشی طبیعی ، پرندگان پدر و مادر به طور متوسط هر 35 دقیقه یک بار تخم ها را می گردانند و برای جوجه کشی مصنوعی در دستگاه جوجه کشی نیز این عمل به شکل صحیح و روزانه 5 تا 8 بار انجام شود . نچرخاندن کافی تخم ها به مرگ جنین منجر می شود .