برای نگه داری بلدرچین مادر، معمولاً از سالن و تجهیزات بلدرچین تخم گذار استفاده می شوند. می توان بلدرچین های مولد ( نر و ماده) را هم در سیستم پرورش بستر و هم در قفس بلدرچین نگهداری نمود. با این حال توصیه می شود در سیستم بستر سالن ها با بلوک هایی جهت نگه داری تعداد 500 تا 10000 قطعه بلدرچین مادر تقسیم شوند. طبیعتاً زمانی که تعداد بلدرچین در واحد سطح اندازه ی دانخوری و آبخوری برای هر قطعه، آشیانه تخم گذاری و غیره مطرح می شوند می بایستی توجه خاص به اندازه و سن بلدرچین ها و خصوصیات رفتاری انها معطوف داشت.

در پرورش بلدرچین مادر شرایط محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است در این راستا بلدرچین ها می بایستی در سالن های تمیز، خشک، ضد  عفونی شده با تهویه و نور کافی و بدون کوران هوا نگه داری شده و دمای سالن تغییرات زیادی نداشته باشد. وقتی سالن ها نامناسب و مرطوب باشند بلدرچین ها کمتر غذا خورده و تولید کاهش می یابد. سالن های خیلی گرم و با تهویه کم یا ناقص فعالیت بلدرچین های نر را کاهش می دهد.

در پرورش بلدرچین مادر، نسبت پرنده ی نر به پرنده ی ماده می بایستی حداقل 1 به 4 باشد ولی عموماً پرورش دهندگان تعداد 1 به 3 را ترجیح می دهند. با اینکه تعداد بلدرچین نر در گله 30 درصد کل بلدرچین ها می باشد ولی جوجه ها به میزان 50  درصد ماده و 500 درصد نر متولد می شوند. شرایط محیطی اثر مهمی بر روی نتیجه ی تولید خواهند داشت.

تعداد جوجه هایی که متولد می شوند، همیشه کمتر از تعداد تخم هایی است که در دستگاه جوجه کشی قرار می گیرند. این مورد بستگی به بارور بودن تخم ها دارد.

معمولاً عدم باروری تخم بلدرچین بیشتر بستگی به شرایط پرنده ی نر دارد تا به اوضاع پرنده ی ماده.

عدم باروری تخم ها می تواند به دلایل زیر باشد:

1-    زیاد یا کم بودن تعداد پرنده ی نر در گله ی مادر.

2-    شرایط نامطلوب پرنده ی نرها از نقطه نظر سلامت جسمانی، نابالغ بودن خیلی پیر بودن یا تولک بودن.

جوجه های نر و ماده می توانند از روز های اول زندگی با یکدیگر پرورش یابند عملاً 35 جوجه پرنده ی نر به همراه 100 جوجه بلدرچین ماده با هم نگه داری می شوند. بلدرچین های نر و ماده می توانند به صورت جدا از هم در یک سالن نیز نگه داری شده و در شروع تخم گذاری با نسبی که قبلاً گفته شد با یکدیگر مخلوط شوند. ظاهراً این روش بهتر است. بنابراین پس از وارد شدن بلدرچین ها در سالن و عادت کردن آنها به محیط جدید، پرنده های نر به هنگام شب وارد گله شوند.

ساختار کلی سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی

دستگاه جوجه کشی جهت کنترل و حفظ شرایط مورد نیاز برای رشد جنین داخل تخم نیازمند یک مرکز فرمان و هدایت است که آنرا سیستم کنترل یا کنترلر دستگاه جوجه کشی می نامیم. کنترلرهای جوجه کشی به دو نوع آنالوگ و دیجیتال تقسیم بندی می شوند. کنترلر های دیجتالدستگاه جوجه کشی براساس نوع تولید، انواع گوناگونی شامل صنعتی ، نیمه صنعتی و آماتور دارند که در ادامه توضیح داده می شود.

کنترلر دستگاه جوجه کشی آنالوگ :

این نوع از کنترلر ها معمولا یک ترموستات ( دماسنج ) مکانیکی ساده می باشند که مجهز به یک سنسور دمای ترموکوپلی و یک دیمر ولومی تنظیم حرارت می باشند. امروزه به دلیل دقت پایین و عدم ارائه آپشن های مورد نیاز این نوع کنترلر ها از گردونه کار خارج شده اند و جای خود را به کنترلرهای نیمه دیجیتال داده اند.

کنترلر دستگاه جوجه کشی دیجیتال :

به طور کلی یک سیستم کنترلر دیجیتال دستگاه جوجه کشی دارای 5 بخش اصلی می باشد.

1- حافظه (IC پروگرامر)

از مهمترین ارکان یک کنترلر IC حافظه می باشد. از IC های صنعتی می توان میکروچیپ های pic و atmel های حرفه ای گرید A و IC های ARM را نام برد. آی سی های گرید b  و یا c  به علت نویز پذیری بالای فرکانس های emi , rfi و تحمل پایین دما، سیستم های کنترل دستگاه جوجه کشی را به نیمه صنعتی و آماتور کاهش رتبه می دهند.

آی سی های غیر صنعتی به راحتی نویز اشیاء اطراف را به خود جذب کرده و در عملکرد دستگاه اختلال ایجاد می کنند. همچنین انتخاب ظرفیت متناسب با حجم برنامه نوشته شده از اهمیت به سزایی برخوردار است.

2- نمایشگر display

وظیفه نمایشگر همانطور که از نامش پیداست نشان دادن وضعیت فعلی دستگاه مانند دما، رطوبت و سایر پارامترهای مورد نیاز است. نمایشگرها را می توان به چهار نوع LCD  کارکتری و  tft و LCD گرافیگی و سون سگمت ها تقسیم بندی کرد. نمایشگرهای سون گمنتی که بر اساس کارکترهای ال ای دی عمل می کنند سخت ترین نوع نمایشگر بوده و مناسب ترین نوع برای کنترلر های صنعتی می باشند البته استفاده از نمایشگر های ال ای دی گرافیکی هم مرسوم می باشد ولی به علت هزینه تمام شده نسبتا بالا استفاده از ال ای دی های اورجینال و با کیفیت به صرفه نبوده و مدل های ارزانتر هم به علت نویز پذیری بالا کار را دچار ریسک می کنند.

3- درایوها ( محرک های خروجی)

برای انتخاب نوع خروجی ها باید توان مصرفی به طور دقیق محاسبه شود . به طوری که حداکثر توان مصرف کننده را محاسبه نموده و محرکی با توان بالاتر انتخاب میکنند. از انواع محرک خروجی رله ، ترایاک، SSR و ماسفت را می توان نام برد. امروزه از رله ها به علت استحلاک بالا کمتر استفاده میگردد . همچنین SSR ها به علت هزینه بالا معمولا در صنعت جوجه کشی کاربردی ندارند.

4- سنسور

سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی می تواند به انواع سنسور های دیجیتال و آنالوگ مجهز باشد نکته ای که در انتخاب سنسور اهمیت دارد بعد از انتخاب نوع دیجیتال یا انالوگ 5 شاخصه اصلی می باشد:

1. رنج قابل قبول اندازه گیری ( محدوده مورد نیاز برای دستگاه جوجه کشی بین 0 تا 50 درجه سلسیوس می باشد.)
2. نوع پارامتر اندازه گیری
3. دقت اندازه گیری (0.1 درجه سلسیوس مناسب است)
4. صحت اندازه گیری ( میزان خطا بعد از کالیبراسیون)
5. عمر مفید سنسور ( حداقل 3 سال)

سنسورهای آنالوگ مانند  ntc  و  pt100 به دلیل تحمل بالا در فاصله گیری از دستگاه کنترلر و عایق بندی مناسب سنسور در دستگاه های جوجه کشی صنعتی کاربرد فراوان تری دارند همینطور سنسور های دیجیتال همانند sht  ها به دلیل حساسیت در برابر مواد ضد عفونی و محدودیت در فاصله گرفتن از سیستم کنترل کمتر در دستگاه های جوجه کشی صنعتی استفاده می شوند.

5- نرم افزار

برای برنامه نویسی یک سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی از زبان های برنامه نویسی c++  و پاسکال بیشتر استفاده می شود البته در برخی از کنترلر های آماتور از زبان بیسیک هم استفاده میکنند. البته زبان c++ مهندسی تر و قابلیت مانور بیشتری دارد.

در بخش دوم  به بررسی انواع سیستم کنترلر های دستگاه جوجه کشی رایج در ایران و دنیا با تمرکز بر آپشن های مورد نیاز خواهیم پرداخت.

دستگاه جوجه کشی قادر است شرایطی دقیقاَ مطابق با شرایط پرنده مادر را ایجاد کرده تا بتواند تخم بارور را در زمان معینی تبدیل به جوجه  نماید.

شرایط :

دما

رطوبت

چرخاندن تخم ها

تهویه / اکسیژن رسانی

 تامین و تنظیم دما در ماشین جوجه کشی

 حرارت مورد نیازدر ماشین جوجه کشی از قدیم  به روشهای مختلف تامین شده است ، از سوزاندن فضولات حیوانات در ماشین های جوجه کشی مصریان باستان و مردم چین باستان گرفته تا پارافین و نفت و الکل و آب گرم و نیروی الکتریسیته که امروزه  نیروی الکتریسیته تقریبا در اکثر دستگاه های جوجه کشی بعنوان منبع تامین حرارت مورد استفاده قرار می گیرد

 تنظیم دما نیز با ابزار و روش های مختلفی انجام می شده است , دریچه های تعبیه شده در بدنه ماشین های جوجه کشی قدیمی ابتدایی ترین روش تنظیم دما بوده هر چند روش های متداولی بسته به نوع دستگاه مرسوم بوده و هست مثل ترموستات الکتریکی ، کپسول اتری ،کلید جیوه ای ، دماسنج جیوه ای تماسی ،  کلیدهای حرارتی الکتریک ( ترموستات های مکانیکی) و غیره

 اما امروزه با پیشرفت روز افزون علم و تکنولوژی ترموستات های الکترونیکی با مدارهای ییچیده و سنسورهای فوق حساس با کنترل دقیق دما تا ۲ دهم درجه ، کنترل دما در ماشینها ی جوجه کشی را بسیار قابل اطمینان کرده هر چند بکار بردن این ترموستاتها  تا حدی هزینه های ساخت دستگاه های جوجه کشی را بالا برده اما تا حد قابل  توجهی میزان ریسک را کاهش داده و به نوعی کاربا دستگاه های مجهز به این ترموستات ها برای  کاربران ساده تر شده است.

بحث کنترل نوساناتات دما و جلوگیری از شک های برودتی و حرارتی امر مهمی است که هر سیستم کنترل ساده و ابتدایی از پس آن بر نمی آید. البته نحوه چینش اجزای تولید دما و فن های سیرکوله هوا نقش اساسی در این امر دارند.

با نحوه تولید گرما در دستگاه های جوجه کشی بلدرچین دماوند بیشتر آشنا شوید!

تامین و تنظیم رطوبت در ماشین جوجه کشی

 رطوبت یکی از عوامل تعیین کننده ی درصد موفقیت در جوجه کشی می باشد ، تنها منبع تامین رطوبت آب است و تولید رطوبت از آب به روشهای مختلفی امکانپذیر است ، در ساده ترین  نوع، قرار دادن یک ظرف آب در ماشین جوجه کشی باعث ایجاد رطوبت می شود حال اگر  بتوان سطح آب را بصورت معینی تنظیم کرد و میزان آن را با یک رطوبت سنج ساده اندازه گیری کرد به نحو مطلوب تری میتوان بر رطوبت مورد نیاز فرآیند جوجه کشی نظارت داشت

 پاشش آب در محیط بوسیله ی پمپ مخصوص و یا به کارگیری از مدارات الکترونیکی جهت تولید بخار سرد یا همان مه سازها یا رطوبت سازهای آلتراسونیک می تواند روش موثری در تامین رطوبت مورد نیاز باشد. اما این روش فقط در دستگاه هایی به خوبی عمل می کند که عمل جابجایی هوا به طور ویژه برای بخار سرد طراحی شده باشد و اول بخار سرد را به داخل هیتر هدایت کند و سپس به سطح تخم ها منتقل کند تا شک دمایی به حداقل برسد. همچنین در استفاده از بخار ساز های التراسونیک محدودیت هایی جهت استفاده از آب وجود دارد به نحویی که آب های با املاح بالا در این دستگاه باعث انتقال رسوبات به سطح تخم می شوند و با بستن منافذ پوسته مانع رسیدن هوا به جنین می شوند.

بهترین روش در تولید رطوبت را کارخانه سازنده دستگاه بنا بر طراحی دستگاه به شما پیشنهاد می کند اما در نظر داشته باشید استفاده از رطوبت ساز های تبخیری دیسکی عواید فراوانی دارد از جمله آنها تولید رطوبت هم دما با محیط ، استفاده از هر نوع آب بدون نگرانی از انتقال رسوب به دستگاه و پوسته تخم ها، سرویس و نگهداری آسان و هزینه اولیه پایین تر از سایر رطوبت سازها.

با نحوه تولید رطوبت در دستگاه های جوجه کشی بلدرچین دماوند بیشتر آشنا شوید!

چرخش

 یکی دیگر از لازمه های جوجه کشی موفق چرخاندن تخمها در زمانهای مشخص می باشد ، بصورت طبیعی مشاهده شده است مرغ مادر به جهت جلوگیری از چسبیدن زرده به پوسته و کیسه هوای درون تخم  بطور متوسط هر ۳۵ دقیقه اقدام به چرخش تخمها می کند ، در مقیاس صنعتی اینکار را هر ۱ ساعت یکبار برای تخم مرغ و هر ۲ تا ۴ ساعت یکبار برای تخم بلدرچین بوسیله ی موتورهای الکتریکی یا فشار جکهای بادی انجام می دهند و نحوه مرسوم چرخش تخمها بدین ترتیب است که با توجه به قرار گرفتن سر کوچک تخمها بسمت پایین در شانه ی مخصوص دستگاه جوجه کشی این شانه را 35 تا۴۵ درجه نسبت به افق تغییر زاویه داده و پس از گذشت مدت زمان مشخص این تغییر زاویه 35 تا 45  درجه ای نسبت به افق را از طرف مقابل اعمال می کنند  باید توجه داشت هر گونه چرخش باید به آرامی و بدون تکانهای شدید انجام پذیرد زیرا تکان شدید باعث صدمه به جنین شده و از میزان موفقیت در جوجه کشی میکاهد . هر چند چرخش بصورت دستی هم نیز انجام می گیرد اما به دلایل مختلف از جمله مسائل بهداشتی و نوسانات دما و رطوبت به علت باز شدن درب دستگاه توصیه نمی شود.

امروزه تکنولوژی چرخش آهسته و نا محسوس بسیار مرسوم می باشد که در این روش معمولا یا از موتورهای دائم گردش با دور پایین استفاده می شود و یا هر چند دقیقه چند ثانیه برق به موتور داده می شود تا چرخش به آهستگی صورت گیرد.

با نحوه چرخش در دستگاه های جوجه کشی بلدرچین دماوند بیشتر آشنا شوید!

گردش راک در تمام دستگاه های بلدرچین دماوند به صورت موتور گیربکس آرام  و تمام اتوماتیک است که با استانداردهای جوجه کشی برای حرکت راک دستگاههای جوجه کشی برابری میکند در این روش حرکت راک قابل دید با چشم نیست که باعث بالا رفتن راندمان جوجه کشی می گردد. همچنین امکان گردش یکباره و با سرعت آرام به طوری که با چشم بتوان حرکت راک را ملاحظه کرد در دستگاه های دماوند وجود دارد. 

تهویه

در یک جوجه کشی موفق و درکنار دما، رطوبت، چرخش و صد البته  رعایت مسائل بهداشتی، تهویه نقش مهمی را ایفا می کند و مدیریت صحیح آن در طول دوره بطور قطع یکی از رموز بدست آوردن راندمان بالا در پایان دوره می باشد ، در ادامه با ذکر نمونه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت . یک تخم مرغ در خلال ۲۱ روز در داخل دستگاه جوجه کشی بطور متوسط حدود ۴۴ لیتر اکسیژن استفاده و حدود ۳۳ لیتردی اکسید کربن تولید می کند وقتی که تخم مرغ یک نطفه ی زنده ی خیلی کوچک می باشد، تبادلات  گازی خیلی اندک است ولی همچنان که جوجه رشد می کند مقدار این تبادلات به صورت تساعدی افزایش می یابد از این رو در هنگام تفریخ خروج جوجه از تخم یکصد عدد تخم ، به حدود ۱٫۳یک و سه دهم متر مکعب اکسیزن نیاز داردو ۰٫۷هفت دهم متر مکعب دی اکسید کربن تولید می کند

هوای تازه تقریبا شامل 78% نیتروژن خنثی و 21% درصد اکسیژن است

در ارتفاع خیلی بالا اکسیژن کافی در هوا جهت جوجه درآوری مطلوب وجود ندارد و ضروری است که اکسیژن به دستگاه های جوجه کشی اضافه شود. در یک ماشین جوجه کشی با افزایش تعداد تخمها نیاز به اکسیژن افزایش می یابد و به همین نسبت میزان بیشتری دی اکسید کربن تولید می شود، تولید نهایی دی اکسید کربن بازتابی از تولید حرارت بدن حیوان می باشد، بنابراین باز کردن هوا کش ها برای خارج کردن گرمای اضافی دستگاه باعث بیرون راندن دی اکسید کربن و تامین اکسیژن تازه نیز می شود، لذا بیشتر ماشین های جوجه کشی بزرگ وقتی با ظرفیت کامل کار میکنند قابلیت جوجه درآوری بیشتری دارند، غالبا” توصیه می شود که اگر در دستگاهی کمتر از دو سوم ظرفیت تخم خوابانده شود به همان میزان نیز باید دریچه های تهویه بسته شوند که امروزه با پیشرفت تکنولوژی،  میزان اکسیژن مورد نیاز با سنسورهای فوق پیشرفته بطور مداوم اندازه گیری شده و تهویه نیز بطور خودکار و دقیق انجام می گیرد. (فقط در دستگاه های بزرگ و صنعتی)

لازم به ذکر است که تبخیر آب از تخم ها نسبت مستقیم با جریان هوای موجود در دستگاه جوجه کشی دارد بدین صورت که هرچه سرعت جریان هوا بیشتر باشد تبخیر نیز زیادتر بوده و برعکس، در نتیجه جریان هوا و میزان تبخیر باید درست و متناسب باشد به عبارتی در دستگاه های جوجه کشی با جریان هوای زیادتر، باید رطوبت بیشتری برای رسیدن به حد نرمال به دستگاه تزریق شود و آن دسته از دستگاه هایی که ازجریان هوای پایین تری برخوردار می باشند باید خشک تر باشند

جریان هوای تند، تبخیر را افزایش داده و گرما را از تخم خارج می کند بنابراین هوایی با سرعت جابجایی بیشتر نسبت به هوایی با جریان کند تر به افزایش متناسب گرما و رطوبت نیاز دارد

میزان دی اکسید کربن در داخل تخم اسیدیته ی آلبومین را تعیین می کند، مقادیر بسیار زیاد و یا بسیار کم آن ساختمان پروتئین را تغییر می دهد، اگر جریان هوا خیلی زیاد باشد تمام گاز co2 تخم خارج می شود و اگر جریان ناکافی باشد بالا رفتن گاز co2  در داخل تخم در حد خطرناکی جنین را تضعیف خواهد نمود.

تکامل مسیرهای متابولیسمی جنین با تبخیر آب درون تخم صورت می گیرد و این تبخیر بوسیله کاهش وزن تخم در دستگاه جوجه کشی مشخص می گردد . این عمل هم در شرایط طبیعی و انکوبه شدن تخم بوسیله پرندگان والد و هم در حالت انکوباسیون مصنوعی تخم ها انجام می شود . توزین منظم و دوره ای تخم ها و رسم نمودار کاهش وزن آن ها ، یکی از روش های مهم مورد استفاده در کنترل و نظارت بر تکامل و سلامت جنین ها می باشد .

میزان کاهش وزن قابل قبول تخم از زمان شروع انکوباسیون تا نوک زدن جوجه به پوسته و شکستن آن ، 13 درصد و تا زمان خروج جوجه از تخم 16 درصد است . هر چند این میزان دارای دامنه ای از 11 تا 16 درصد می باشد . میزان کاهش وزن تخم در دوران انکوباسیون ثابت و یکنواخت نبوده و در ابتدا و انتهای دوره انکوباسیون ، مقدار کاهش وزن بیشتر است . رسم نمودار کاهش وزن تخم ها برای مقایسه این میزان با مقادیر توصیه شده در روزهای مختلف انکوباسیون ، بسیار کمک کننده است . با کاهش وزن تخم ، اندازه اتاقک هوایی آن بزرگتر می شود .

کاهش وزن تخم ها بیش از مقدار توصیه شده ، ممکن است نشانگر پایین بودن میزان رطوبت درون دستگاه جوجه کشی باشد . برای افزایش رطوبت ، می توان یک ظرف آب درون دستگاه جوجه کشی قرار داده و یا درون دستگاه را مرطوب کرد . اگر به اقدامات بیشتری نیاز باشد ، پوسته تخم در محل قرارگیری اتاقک هوایی بوسیله چسب سفید رنگ غیر سمی پوشانده شده تا میزان سطح تخم که از آن تبخیر صورت می گیرد ،کاهش یابد .

در صورت بالا بودن میزان رطوبت درون دستگاه جوجه کشی، میزان کاهش وزن تخم کمتر از حد توصیه شده ، خواهد بود که سبب مرگ جنین ها و یا ناهنجاری هایی در آن ها می گردد . عدم کاهش وزن تخم ها به میزان مناسب از طریق اعمالی مانند قرار دادن ژل سیلیکا ( Silica Gel ) در درون دستگاه جوجه کشی به منظور جذب رطوبت اضافی آن ، قابل اصلاح است . در صورت لزوم ممکن است با استفاده از کاغذ سمباده ، پوسته تخم در محل قرارگیری اتاقک هوایی به آرامی سنباده زده شده و یا سوراخ کوچکی در پوسته روی اتاقک هوایی ایجاد شود ( بدون آن که غشاء های پوسته پاره شود ) تا امکان تبخیر آب درون تخم افزایش یابد .  تخم ها جهت بررسی زنده بودن جنین درون آن ها ، بایستی نوردهی و کندل شوند .

در طبیعت بسیاری از گونه های پرندگان ، پرندگان نر و ماده عمل جوجه کشی تخم ها را تا زمان رسیدن پرنده ماده به مرحله پایانی تخمگذاری ، شروع نمی کنند و این عمل به هم زمانی خروج جوجه ها از تخم کمک می کند . در سیستم پرورش در قفس و مراکز پرورش پرندگان نیز به منظور اعمال مدیریت صحیح ، تنظیم همزمانی خروج جوجه ها از تخم ، موضوعی مهم است . بخصوص اگر عمل جوجه کشی با آشیانه سازی بطور همزمان انجام گیرد و در مقیاس بالایی باشند . پرندگانی که زمان جوجه کشی و آشیانه سازی آن ها قدیمی تر است ، برای آن هایی که آشیانه سازی را به تازگی شروع کرده اند ، به عنوان یک تهدید محسوب می شوند .

شرایط مکان نگهداری تخم ها عبارت است از : دمای 3/18 – 8/12 درجه سلسیوس ( 65 – 55 درجه فارنهایت ) که دمای 8/12 درجه سلسیوس برای تخم های اکثر گونه های پرندگان دمای مناسبی است . رطوبت نسبی مکان نگه داری تخم ها باید حدود 75 درصد باشد . عمل گرم کردن تخم ها تا دمای 27 درجه سلسیوس ( 80 درجه فارنهایت ) و به مدت هر پنج دقیقه یکبار در شبانه روز انجام می گیرد تا به بهبود قابلیت جوجه درآوری تخم ها کمک کند . همچنین عمل چرخاندن تخم ها با زاویه 90 درجه در پایان عمل گرم کردن و یکبار در شبانه روز ، امکان زنده ماندن جنین داخل تخم ها را افزایش می دهد .

با وجود اعمال توصیه های فوق و تامین شرایط مطلوب برای تخم های انبار شده ، افزایش احتمال مرگ جنین درون تخم ها تا دو درصد در روز ، می تواند قابل قبول باشد ( پس از گذشت یک روز از انبار کردن تخم ها ، از هر یکصد تخم بارور جنین دار ، دو جنین تلف خواهند شد ) . معمولا تخم های بارور بیش از یک هفته نگه داری نمی شوند زیرا بعد از این مدت ، احتمال ازبین رفتن جنین ها افزایش می یابد . بایستی توجه داشت که عمل نگه داری تخم های نطفه دار قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی در مورد بعضی از گونه های غیر اهلی مانند گنجشک سانان ( نظیر گنجشک – طوطی – مرغ عشق و فنچ ) بر اساس روش فوق توصیه نمی گردد ، زیرا نتیجه آن رضایت بخش نیست . اما تخم های نطفه دار پرندگان آبزی ( نظیر اردک – غاز و مرغابی ) را عموما به خوبی می توان انبار و نگه داری کرد.

پرورش صنعتی بوقلمون

اگرچه یک سری اختلافات اساسی بین بوقلمون ها و مرغ ها وجود دارد ولی این اختلافات بیشتر از لحاظ وزن و اندازه است و اصول کلی مربوط به ساختمان های پرورش بوقلمون و تجهیزات مربوطه تا حد زیادی شبیه به ساختمان های مرغداری و تجهیزات آن ها می باشد و روی همین  اصل پرورش مرغ با پرورش بوقلمون تغییرات کلی پیدا نمی نماید .

در دنیای امروز که مصرف پروتئین حیوانی روز به روز بیشتر می شود بدون شک نیاز بشر به گوشت سفید و قرمز نیز افزایش می یابد و در این رابطه قسمت زیادی از گوشت سفید مورد مصرف جوامع بشری را می توان از طریق پرورش صنعتی بوقلمون تامین نمود . روی همین اصل پرورش بوقلمون در ابعاد وسیع و در شکل صنعتی مطرح بوده و واحدهای بزرگی برای پرورش بوقلمون در کشورهای مختلف جهان به وجود آمده است . در ایران نیز از دیر باز توجه خاصی به پرورش بوقلمون شده و در بسیاری از استان های کشور ما به ویژه در استان های شمالی نظیر گیلان و مازندران و گلستان واحدهای پرورش صنعتی بوقلمون توسعه یافته است و جوجه یک روزه بوقلمون و دستگاه جوجه کشی مخصوص برای خوابانیدن تخم نطفه دار بوقلمون تهیه شده است .

امید می رود با پیشرفت تکنولوژی پرورش بوقلمون در کشور سطح تولید گوشت سفید به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافته و بخش مهمی از منابع پروتئینی مورد نیاز تامین گردد .

صنعت مدرن پرورش بوقلمون

تعدادی از پرورش دهندگان مهم بوقلمون بیشتر بوقلمون های پرورش یافته در دنیا را تهیه می نمایند . موسساتی نظیر موسسه British united Turkeys و Nicholas and Hibrid Turkeys تماما متعلق به موسسات داروئی بزرگ یا شرکت های بین المللی هستند . پرورش دهندگان کوچک تر بازارها را اختصاصی کرده اند .

تقریبا 36 میلیون پولت بوقلمون به وسیله صنعت بوقلمون انگلیسی در سال تولید می شود با حدود 400 میلیون در سراسر دنیا که اساسا از فرانسه ، ایتالیا ، اسرائیل و آمریکا است . درجه یکپارچگی و ائتلاف به وسیله انگلستان سر مشق و نمونه شده است جایی که چهار شرکت %75 بوقلمون ها را تولید می نمایند . شرکت های تولید کننده در تمام سال بوقلمون پرورش می دهند . غالب آن ها کاملا مجهز به گله مادر ، دستگاه جوجه کشی ، محل های پرواز بندی آسیاب ها ، مجتمع های فرآوری و نیروهای فروش هستند . 

گفته می شود که اقتصادی ترین منبع تجارتی پروتئین گوشت موجود است . از نظر چربی نیز مقدار آن در بوقلمون پایین است که 10% بوده و با مقایسه با 24% در گوشت گاو و 23% در گوشت خوک مقدار خیلی کمی به نظر می رسد.

از اول خرداد ماه کبوتر شروع به جفت گیری می کند . برای تهیه محیط مناسب جفت گیری باید به تهیه لانه های جداگانه ای برای هر جفت کبوتر پرداخت ، تا بتوان به جوجه های حاصله بهتر رسیدگی کرد و از  توی هم رفتن کبوترها جلوگیری کرد . هر لانه باید جایگاهی برای تخم گذاری داشته باشد . طبیعی است که ساختار عضلانی کبوتر ماده و نر باید خوب باشد . ( زیاد چاق و یا زیاد لاغر نباشند ) . از شرایط مهم باروری و جوجه درآوری مبتلا نبودن کبوتر نر و ماده به بیماری های واگیر و انگلی است .

کبوتر ماده اولین تخم خود را در سن پنج ماهگی می گذارد ولی به ندرت قبل از یک سالگی با کبوتر نر جفت گیری می کند . کبوتر ماده در هر بار فقط یک تخم می گذارد و پس از دو روز تخم بعدی را می گذارد و بعد از جفت گیری با کبوتر نر ، اسپرم تا هشت روز در مجرای تخم بر ، زنده و فعال باقی می ماند و تخم یک روز قبل از تخم گذاری بارور می گردد ، سپس به دور زرده سه لایه از سفیده قرار می گیرد و سپس پوسته داخلی و خارجی ساخته شده و تخم در طی 16 تا 24 ساعت در مجرای تخم بر کبوتر ماده کامل می شود و سپس به بیرون از بدن ، رانده می شود . پس از 25 تا 30 روز از اولین جفت گیری ، از تخم در آمدن جوجه ها صورت می گیرد و پس از آن کبوتر ها می توانند دوباره جفت گیری کرده و پس از پنج روز تخم گذاری کنند و معمولا بعد از تخم گذاری دوم ، کبوتر  نر و ماده به مدت 19 تا 20 روز با هم به نگهداری از تخم می پردازند . کبوتر ماده در طول شب و کبوتر نر روزها بر روی تخم می خوابند .

تخم کبوتر را نمی توان در دستگاه جوجه کشی صنعتی قرار داد زیرا جوجه کبوترهای تازه از تخم درآمده ، بدنی برهنه و ضعیف و لاغر دارند و نیازمند تغذیه به وسیله مادران خود می باشند . کبوتر ماده  با استفاده از شیره چینه دان و غذای له شده به جوجه ها غذا می دهد ، هم چنین جوجه کبوتر نیازمند پرستاری ، حمایت و گرمای بدن مادر خود هستند .

پس از کمی بزرگ شدن جوجه ها ، کبوتر های ماده دوباره اقدام به تخم گذاری می کنند . البته در جوجه کشی صنعتی تخم کبوتر به درجه حرارت 30 تا 38 درجه حرارت سانتی گراد و درجه رطوبتی معادل 70 % تا 75 % نیازدارد و باید تخم را روزی دوبار چرخاند . تشخیص نر و ماده بودن جوجه ها بسیار دشوار است و نیاز به تمرین دارد .

اگر یکی از والدین جوجه کبوتر ها بمیرد و یا کبوتر ماده به جوجه های خود توجهی نکند باید جوجه ها را به زیر پر و بال کبوتر ماده گذاشت که جوجه هایی به متان سن و سال دارد و یا به تغذیه دستی این جوجه ها به وسیله قطره چکان اقدام نمود و دانه ها را ابتدا تخمیر ، سپس له کرده و به جوجه ها خوراند.

کبوتر ماده به مدت یک هفته جوجه ها را زیر پر و بال خود می گیرد ، سپس در سه هفته بعد فقط به آن ها غذا می دهد و در سن چهار هفتگی ، هنگامی که بال و پر جوجه ها در می آید و می توانند خود به تنهایی غذا بخورند ، آنان را از مادر گرفته و جهت پرورش و یا کشتار جدا می کنند . باید جوجه های جدا شده جهت پرورش در آشیانه خاصی که گنجایش 45 تا 60 جوجه دارد تا هنگام بلوغ و جفت گیری نگهداری کرد.

تنظیم صحیح درجه حرارت دستگاه جوجه کشی یک اصل حیاتی است . میزان دما بخصوص در ابتدای دوره جوجه کشی بسیار مهم و حیاتی می باشد . در این دوره زمانی ، افزایش دمای انکوباسیون حتی در حدود یک درجه سلسیوس ( 8/1 درجه فارنهایت ) ، می تواند سبب مرگ جنین شود . بایستی توجه داشت که افزایش دما در دوره انکوباسیون حتی کمتر از یک درجه سلسیوس ، هر چه بیشتر بطول انجامد ، می توان انتظار داشت اثرات زیان بار بسیار بیشتری را بر جنین ها داشته باشد .جنین هایی که در چنین حالتی زنده می مانند ، پس از تولد کوچک و ضعیف بوده و کیسه زرده آن ها به محوطه بطنی وارد نمی شود . بالا بودن ناچیز میزان دمای انکوباسیون در جنین هایی که زنده مانده و هچ شده اند ، می توان منجر به افزایش میزان ناهنجاریی هایی از قبیل گردن کج و خمیده ، پنجه های پیچ خورده و منقار متقاطع و قیچی شکل گردد .

پاین تر بودن دمای انکوباسیون نسبت به میزان توصیه شده ، می تواند سبب مرگ درون پوسته و یا تولد جوجه های ضعیفی شود که به علت داشتن یک کیسه زرده بزرگ ، شکمی نرم و وارفته داشته و بزرگ تر از اندازه طبیعی هستند . کاهش دمای دوره انکوباسیون حتی به میزان بسیار ناچیز ، میتواند سبب تاخیر در زمان هچ شدن جوجه ها به میزان یک روز و یا بیشتر گردد . طی روزهای پایانی دوره انکوباسیون ، تغییرات جزئی دما ( کم تر از نیم درجه سلسیوس ) درای تاثیر کم تری برجنین بوده ، زیرا توانمندی های تنظیم دمای بدن جنین ارتقاء یافته و می تواند بر تغییرات ناچیز دما ، فائق آید . تنها اثر تغییرات دما در این مرحله انکوباسیون ، جلو افتادن و یا تاخیر در تاریخ هچ شدن تخم ها و خروج جوجه ها است .

تخم شترمرغ در محدوده دمایی 4/36 – 36 درجه سلسیوس ( 5/97 – 8/96 درجه فارنهایت ) ، طوطی های کوکاتو و ماکائو در محدوده دمایی 37 – 8/36 درجه سلسیوس ( 6/98 – 2/98 درجه فارنهایت ) ، پرنده گالاه  ( Galah ) و پاراکیت استرالیایی در محدوده دمایی 1/37 – 37 درجه سلسیوس ( 8/98 – 6/98 درجه فارنهایت ) انکوبه می شوند .

براساس یک قاعده و دستور کلی ، تخم های کوچک در دمای 37 درجه سلسیوس ( 6/98 درجه فارنهایت ) و تخم های بزرگتر در محدوده دمایی 8/36 – 5/36 درجه سلسیوس ( 2/98 – 7/97 درجه فارنهایت ) انکوبه می گردند .

به طور کلی بسته به هدف از پرورش فنچ و مکان نگه داری آن ها ، پرورش فنچ ها به دو روش اصلی زیر صورت می پذیرد :

1 . پرورش فنچ به عنوان پرنده خانگی : در این روش یک جفت پرنده در یک قفس و یا حداکثر چند جفت پرنده در یک پرنده خانه در حیاط ، پاسیو یا گلخانه منزل نگه داری و پرورش می یابند .

2 . پرورش و تکثیر اقتصادی فنچ به عنوان یک شغل سودآور : در این روش به منظور تکثیر انبوه ، تعداد زیادی فنچ در قالب گله های مجزا به عنوان پرنده مولد در تعدادی پرنده خانه که در یک سالن مناسب تعبیه شده اند ، نگه داری می شوند .

که البته در هر دو روش با توجه به سایز تخم پرنده استفاده از دستگاه جوجه کشی امکان پذیر نیست.

صرف نظر از هدف و شیوه نگه داری و پرورش فنچ ، قفس یا پرنده خانه محل زندگی و زیست گاه پرنده بوده و تمام مراحل زندگی پرنده در داخل آن سپری می شود . از این رو پرورش دهنده فنچ باید با درک نیازها و اصول نگه داری صحیح این پرندگان ، قفس یا پرنده خانه مناسب را طراحی و اجرا نموده و بهترین و مناسب ترین شرایط محیطی را برای زندگی شان فراهم نماید . بر خلاف طراحی قفس بلدرچین که می توان  در ساخت آن از توری های مشبک با ابعاد بزرگ تر استفاده کرد در ساخت قفس فنچ باید توری مناسب تهیه شود به طوری که پرنده یا جوجه های آن نتوانند از قفس خارج شوند.

برای احساس راحتی فنچ ها در قفس یا پرنده خانه می بایست شرایط محیط داخل آن ها طوری طراحی و ساخته شود که راحتی و آرامش پرنده تامین شود . فنچ ها برخلاف طوطی سانان نمی توانند بر روی دیواره های قفس بخزند و بازی کنند . از این رو پرواز ، تنها وسیله ورزش موثر آن ها است . بنابراین طول قفس نگه داری فنچ ها بایستی حتی الامکان زیاد باشد تا امکان پرواز مناسب را برای آن ها فراهم کند .

شکل و ابعاد قفس یا پرنده خانه باید به گونه ای باشد که تمام جاهای آن در دسترس و قابل نظافت باشد . درهای قفس باید به اندازه کافی بزرگ باشد که امکان وارد کردن دست و گرفتن پرنده ها فراهم باشد و در حدی بزرگ نباشد که باعث فرار پرنده از قفس شود . در یک قفس به هیچ وجه نباید کم تر از یک جفت پرنده نگه داری شود و نگه داری تعداد بیشتر با رعایت تراکم مناسب پرنده در واحد سطح ، امکان پذیر است و بستگی به میزان بزرگی قفس دارد . در هر صورت بهتر است در یک قفس بیش از سه جفت فنچ نگه داری نشود و برای نگه داری تعداد بیشتر ( تا حداکثر 40 جفت ) باید از پرنده خانه هایی با ابعاد مناسب ( حدودا 8 متر مربع مساحت و با ارتفاع 2 متر ) استفاده شود . در هنگام آماده سازی قفس یا پرنده خانه برای فنچ ها سعی شود بزرگ ترین قفس ممکن تهیه و در صورت امکان پرنده خانه مناسب ساخته شود .

در ساخت قفس یا پرنده خانه رعایت موارد ذیل الزامی است :

1 . اجتناب از طراحی های تزئیناتی پیچیده و ایجاد فضاهایی که نظافت آن ها سخت است .

2 . اجتناب از ساخت ساختارهای استوانه ای کوتاه یا بلند در قفس های کوچک

3 . ممانعت از وجود شکاف هایی که ممکن است انگشتان پای پرنده در آن گیر کند .

4 . عدم تعبیه وسایلی از جنس فلزات سمی مثل برنز یا مس

5 . عدم تعبیه وسایلی که رنگ آن ها در حال جدا شدن است .

6 . عدم استفاده از چوب های سمی ( چوب برخی گیاهان برای فنچ ها سمی است ) به عنوان چوب نشیمن

در بعضی مواقع جوجه شتر مرغ افزایش وزن مناسبی دارد. به طوری که در یک زمان کوتاه به مقدار قابل توجهی این افزایش وزن صورت می گیرد و به عبارت دقیق تر، تنها در 77 روز اول به وزن بالای 23 کیلوگرم می رسد. از سوی دیگر جوجه شترمرغ حیوانی با رشد آهسته است چرا که در 12 ماهگی به رشد کامل اسکلتی اش می رسد و این موضوع در مقایسه با 6-5 هفتگی در پرندگان اهلی قابل مشاهده است. حتی هنگامی که به وزن 30 کیلو گرم می رسند جوجه تنها یک سوم از وزن پرواری استانداردش را به دست آورده است.

الگوی تغییر وزن به عنوان یک شاخص افزایش وزن بدن برای 3 ماه اول زندگی از زمانی که رشد جوجه به کندی صورت می گیرد تا زمانی که به حداکثر رشد روزانه برسد نشان داده شده است. جوجه ها در 4 تا 8 روز اول پس از ترک دستگاه جوجه کشی، کاهش وزن دارند و پس از این دوره افزایش وزن می یابند. در آزمایشی که در یکی از مزارع آفریقای جنوبی انجام شد گروهی از پرندگان با جیره پروتئینی 5/14 درصد و گروه دیگر با جیره پروتئینی 5/17 درصد تغذیه شدند. این آزمایش نشان داد جوجه هایی که با جیره پروتئینی بالاتر تغذیه شدند افزایش وزن بیشتری داشته اند.

همه پرندگان به این حالت ایده آل از رشد نخواهند رسید، زیرا میزان رشد در جوجه های شتر مرغ بسیار متنوع است. در 35 روزگی شاید برخی از جوجه ها با وجود روش و محیط پرورشی یکنواخت 2 تا 3 برابر نسبت به جوجه های کوچک تر رشد بیشتری داشته باشند. هنوز مشخص نیست که چرا میزان رشد در شتر مرغ بسیار متنوع و گوناگون می باشد، اگرچه عواملی برای اثر گذاشتن در گسترش این تفاوت ها شناخته شده اند که عبارتند از: ارث بردن میزان رشد، رفتار، ترکیب خوراک و عوامل محیطی. بنابراین، تحقیق برای مشخص کردن الگوی رشد بر روی نژادهای گوناگون جوجه های شتر مرغ ضروری می باشد.

جوجه شتر مرغی که از تخم خارج می شود به طور معمول در حدود 65 درصد از وزن اولیه تخم در شروع جوجه کشی را دارد. برای مثال، تخمی با وزن 1500 گرم، جوجه ای به وزن 975 گرم را تولید می کند. اگر تخم کاهش وزن بیشتری از 15 درصد داشته باشد جوجه سبک تر خواهد شد و اگر تخم کمتر از 15 درصد کاهش وزن داشته باشد، جوجه سنگین تری از تخم خارج می شود.

پیشنهادها و قوانینی را در رابطه با اندازه یک جوجه شتر مرغ در وزن های گوناگون می توان به دست آورد چرا که رشد به آسانی قابل مشاهده است. اندازه های گوناگون جوجه های شتر مرغ در وزن های متفاوت در طی مرحله رشد در 3 ماه اول زندگی در جدول زیر قابل مشاهده است. اگر درجه بندی کردن برای وزن پرندگان امکان پذیر نیست، اندازه گیری وزن و قد پرندگان و مقایسه با داده ها می تواند تخمینی از وزن مطلوب پرنده را به پرورش دهنده نشان دهد.

از کجا تخم نطفه دار برای جوجه کشی تهیه کنیم؟

1-     بازارهای محلی

اگر شما به تعدادی تخم نطفه دار برای دستگاه جوجه کشی نیازمند هستید بهتره یه سری به بازار روزهای محلی که در اکثر شهرستان ها برپا  میشه بزنید. این بازار ها معمولا یک روز درهفته با عناوین جمعه بازار، پنجشنبه بازار و ... در مکان های مشخصی برگزار می شوند. برای اطمینان از سالم بودن و نطفه داری تخم های هایی که تهیه میکنید بهتره بار اول از یک فروشنده تعداد کمی خریداری کنید و بعد از تست های اولیه تشخیص نطفه داری و  کندلینگ تخم  اقدام به خرید بیشتر نمایید.

معرفی تعدادی از بازارهای محلی شهرهای شمالی کشور

استان گلستان:

چهارشنبه بازار در گرگان

شنبه بازار: آزاد شهر، سیمین شهر

یکشنبه بازار: انبار الوم، کردکوی، کلاله، فاضل آباد (ایمرملاساری)

یکشنبه بازار: هفتگی روستای قرنجیک قربان آخوند

دوشنبه بازار: بندرترکمن، قرق، (یلمه سالیان، کرد)

سه شبنه بازار: بندرگز، مینودشت، رامیان، (عطاآباد، بی بی شیروان، بهلکه)

سه شنبه بازار: خوجه نفس

چهارشنبه بازار، گرکان، کمیشان، (چن سبلی)

پنج شبنه، آق قلا، (سرحنکلاته)

جمعه بازار: گنبد کاووس، بازار مرزی ایلچه برون کالیکش، کری مرزن کلاته
 بازارهای هفتگی در شهرهای بندرترکمن و آق‌قلا دارای سابقه بهتری هستند .

استان مازندران:

بازار روز نوشهر (هر روز)

شنبه بازار در خرم‌آباد (تنکابن)

سه شنبه بازار خرم آباد (تنکابن) تا ساعت 14

دوشنبه بازار تنکابن (مقابل بازار ماهی)

چهارشنبه بازار سلیمان آباد،(15 کیلومتری تنکابن)

یکشنبه بازار سلمان شهر (متل قو)

سه شنبه بازار نوشهر

چهارشنبه بازار نشتارود

جمعه بازار جویبار

پنج شنبه بازار بهنمیر

چهارشنبه بازار قائم شهر

پنچ شنبه بازار هفتگی معروف شهر گلوگاه (گلیا) بندپی شرقی در حاشیه رودخانه سجارود روستای کوهپایه سرا

یکشنبه بازار در شهر کیاکلا از توابع قائم‌شهر

جمعه بازار شهر امیرکلا از توابع بابل

سه‌شنبه بازار آمل

استان گیلان:

دوشنبه بازار آستانه اشرفیه

پنج شنبه بازار آستانه اشرفیه

چهارشنبه بازار کیاشهر

یکشنبه بازار دستک

شنبه بازار دهشال

سه شنبه بازار دهکا

شنبه بازار تجن گوکه

سه شنبه بازار چهارده روز

شنبه بازار هفتگی لسکوکلایه

شنبه بازار انزلی

چهارشنبه بازار حسن رود

پنج شبنه بازار زیباکنار

دوشنبه بازار کپورچال

سه شنبه بازار املش

شنبه بازار رانکوه

پنچ شنبه بازار شهر تالش

پنج شنبه بازار هشتپر

شنبه بازار اسالم

دوشنبه بازار لیسار

چهارشنبه بازار حویق

یکشنبه بازار خلیفه آباد

یکشنبه و چهارشنبه بازار کوچصفهان

شنبه و سه شنبه بازار لشت نشاء

شنبه بازار لولمان

دوشنبه بازار و پنچ شنبه بازار خشکبیجار

یکشنبه بازار خمام

پنجشنبه بازار شاقاجی

دوشنبه بازار سنگر

شنبه بازار جورشر

چهارشنبه بازار آقا سید شریف

دوشنبه و پنج شنبه بازار رودبار

یکشنبه بازار منجیل

شنبه بازار لوشان

چهارشنبه بازار رستم آباد

یکشنبه بازار رودسر

پنج شنبه بازار کلاچای

دوشنبه بازار رحیم آباد

چهارشنبه بازار چابکسر

چهارشنبه بازار رضوانشهر

سه شنبه بازار پره سر

چهارشنبه بازار پونل

دوشنبه و پنج شنبه بازار سیاهکل

سه شنبه بازار دیلمان

چهارشنبه بازار پیرکوه

چهارشنبه بازار تازه آباد جنگاه

دوشنبه بازار شهر شفت

یکشنبه بازار چوبر

چهارشنبه بازار جیرده

چهارشنبه شیخ محله

سه شنبه شهر فومن

شنبه بازار گوراب پس

یکشنبه بازار گشت رودخان

پنجشنبه بازار آلیان

چهارشنبه بازار زیده

چهارشنبه بازار خشک نودهان

سه شنبه بازار رودبنه

شنبه و سه شنبه بازار پاشاکی

سه شنبه بازار لفمجان

شنبه بازار شیخعلی کلایه

شنبه بازار و چهارشنبه بازار شهر لنگرود

بازار مال فروشان لنگرود و بازار سنتی و دائمی فروش ماهی

دوشنبه بازار کومله

شنبه بازار اطاقور

دوشنبه بازار شلمان

جمعه بازار چمخاله

جمعه بازار لات لیل

یکشنبه بازار سنتی صومعه سرا

پنج شنبه و جمعه بازار تولم شهر (مرجقل)

دوشنبه بازار گوراب زرمیخ

دوشنبه بازار هند خاله

پنج شنبه بازار نوخاله

دوشنبه بازار ضیابر

چهارشنبه بازار کسما

پنج شنبه بازار طاهر گوراب

سه شنبه بازار اباتر

بازار سنتی محلی هفتگی شهر ماسال روز شنبه

پنج شنبه بازار شاندرمن

اگر در شهرستان شما بازار محلی برای عرضه محصولات روستایی مخصوصا مرغ و خروس و تخم مرغ و ... وجود داره لطفا در بخش نظرات پایین مطلب با جزئیات ذکر کنید تا این مطلب تکمیل شود.

2-     پرورش دهندگان طیور (معتبر)

چنانچه قصد فعالیت جدی برای کار با دستگاه جوجه کشی را دارید بهتره تا تخم نطفه دار را مستقیم و با نظارت از مزارع معتبر تهیه کنید. مزارع پرورش طیور معمولا با رعایت عوامل تغذیه ای مورد نیاز طیور مولد محصولات باکیفیت تری را نسبت به افرادی که به طور سنتی اقدام به نگهداری طیور می کنند به شما عرضه می کنند. شما میتوانید با جستجو از داروخانه های دامپزشکی، فروشگاه های  لوازم مرغداری و تعاونی های مرغداران و دان فروشی ها پرورش دهندگان رو پیدا کنید. پرورش دهنده ها معمولا تمام اصول لازم برای تولید تخم های نطفه دار با کیفیت را رعایت میکنند . البته هوشیاری شما در بررسی مزرعه طرف قرارداد شما نسبت به نداشتن تلفات و مصرف دارو با دوز درمانی میتونه به خرید بهتر شما کمک کنه.

3-    احداث مزرعه مادر ( گله مولد)

یکی از بهترین روش ها برای تهیه تخم نطفه دار پرندگان نگهداری از پرندگان مولد هستش برای این کار لازم هست تا شما اطلاعات کافی از نحوه نگهداری پرنده مورد نظر را برای تولید تخم های قابل جوجه کشی داشته باشید. برای تکمیل دانش نگهداری پرنده های مولد برای هر پرنده به بخش مقالات سایت مراجعه کنید. در دفترچه راهنمای دستگاههای جوجه کشی شرکت دماوند به طور مختصر برای نگهداری هر پرنده نکات کلیدی مطرح شده است.

4-    واسطه ها : (هشدار)

پر ریسک ترین گزینه برای خرید تخم نطفه دار واسطه ها هستند و هرچه این واسطه ها دور تر از شما باشند درجه ریسک بالاتر می رود. متاسفانه چند وقتی است که سایت های زیادی در اینترنت راه اندازی شده اند با شماره تلفن و حتی آدرس های ظاهرا واقعی ولی متاسفانه گزارش هایی که ما داریم بیانگر کلاهبرداری های بسیار از متقاضیان خرید تخم نطفه دار بوده است. گاها شکایت های زیادی از این افراد و سایت ها به پلیس فتا شده و خیلی از مالباختگان به حقوق خود رسیدند ولی چه بسیار از خریدارانی که فرصت پیگیری و شکایت را نداشتند. نمونه ای از این کلاهبرداری ها به این صورت است که هیچ کالایی برای مشتری نمی فرستند و یا تخم های بدون نطفه می فرستند و در مواردی مشاهده شده تخم هایی که به دلایلی تبدیل به جوجه نشده اند را مجداد به بازار وارد می کنند.

اگر مجبور شدید که از واسطه های اینترنتی تخم نطفه دار تهیه کنید به موارد زیر دقت کنید:

1-       سایت دارای نماد اعتماد الکترونیک واقعی باشد.

2-       آدرس دقیق و معتبر داشته باشد.

3-       آدرس را بررسی کنید و در صورت امکان خرید را حضوری انجام دهید.

4-       شماره حساب را از بانک استعلام کنید و مطمئن شوید حساب قدیمی و معتبر هست.

5-       از واریز وجه به شماره حساب هایی که کمتر از یک سال از تاریخ افتتاح آن می گذرد پرهیز کنید.

6-       در صورت خرید و تاخیر در پاسخگویی و مشاهده اولین نشانه های کلاهبرداری مراتب را سریعا به پلیس فتا گزارش دهید.

7-       دقت کنید که شرکت های واقعی تولید کننده دستگاه جوجه کشی خود مستقیم فروش تخم نطفه دار همه پرندگان را از طریق سایت انجام نمیدهند و معمولا سایت های فروش دستگاه جوجه کشی که برندهای مختلف را با نام خود می فروشند معمولا اقدام به واسطه گری در ضمینه فروش تخم نطفه دار انواع پرندگان می نمایند.

اولين گام جهت شروع جوجه کشی شترمرغ جمع آوري و نگهداري تخمها مي باشد. بايستي توجه داشت که تخمها با نهايت دقت جمع آوري گرديده و پس از تميز کردن و ضدعفوني آنها را در محل انبار تخم قرار دهيم. توجه داشته باشيد مکان مورد نظر جهت نگهداري تخمها بايستي داراي شرايط کاملاً بهداشتي بوده و داراي دما و رطوبت کنترل شده باشد .

معمولاً دماي20 -15 درجه سانتيگراد  جهت انبارداري تخم شتر مرغ مناسب مي باشد که البته اين دو فاکتور مي توانند با توجه به خصوصيات فيزيکي تخمها منجمله ضخامت پوسته و اندازه تخم و همچنين مدت انبارداري و در مقاطع زماني مختلف فصل توليد متفاوت باشد، اما فاکتورهايي که در کلية حالات ثابت مي باشد موارد مربوط به بهداشت محل، رعايت کامل مسائل ايمني، جلوگيري از ورود هر گونه موجودات اعم از حشرات، جوندگان و ... به محل نگهداري و مواردي از اين قبيل مي باشد. در يک حالت طبيعي در زمان انبار کردن قبل از جوجه کشی بايستي در طول روز حدود 4 بار تخم شتر مرغ چرخانده شوند که اين امر به تبادلات غذايي بين سفيده و جنين و تبادلات کاري بين محيط خارج و داخل تخم کمک مي نمايد و پس از گذشت حداکثر 10-8 روز از ورود تخمها به انبار آنها را جهت شروع مرحله جوجه کشي به دستگاههاي ستر وارد نمود. توجه داشته باشيد که پس از گذشت اين مدت و در صورت نگهداري بيش از حد تخمها در انبار اين امر مي تواند منجر به کاهش قدرت جوجه در آوري تخمها و در مواردي مرگ جنين گردد .

جهت اخذ بهترين نتيجه و درصد درآوري مطلوب هميشه نکات زير را مد نظر داشته و نسبت به اعمال آنها نهايت دقت را به عمل آوريد :

1) جمع آوري و حمل و نقل دقيق تخمها

2) دقت در انبارداري تخمها در شرايط مطلوب

3) دقت کافي در ضدعفوني تخمها جهت پيشگيري از آلودگي هاي احتمالي

4) چرخاندن تخمها

5) اعمال رطوبت و دماي مطلوب در هنگام انبارداري و در دستگاهها

6) اطمينان از عملکرد مطلوب دستگاههاو کنترل مداوم آنها در طول مدت جوجه کشي

پس از قراردادن تخمها در دستگاههاي ستر رطوبت و دماي دستگاه بر روي حالت مطلوب تنظيم مي گردد که در این مورد دماي لازم معادل 2/37 – 8/35 درجه سانتي گراد و ميزان رطوبت مطلوب معادل 22-16 % مي باشد که باز هم بايستي توجه داشت تمامي اين اعداد با توجه به خصوصيات فيزيکي و ظاهري تخمها مانند ضخامت پوسته، اندازه، تعداد و اندازه سوراخهاي موجود روي تخم و همچنين تعداد تخمهاي موجود در دستگاهها مي توانند تغيير کنند .

جهت تنظیم رطوبت مورد نیاز در جوجه کشی از عمل وزن کشی برای پیدا کردن عدد مناسب درجه رطوبت کمک می گیریم. به این ترتیب که در ابتدای دوره قبل از ورود تخم ها به دستگاه برای هر تخم یک کارت جوجه کشی در نظر می گیریم . سپس وزن ابتدایی را بر روی آن درج می کنیم. هر هفته یکبار این عمل را انجام می دهیم به طور متوسط در پایان هر هفته باید (1.5تا 2درصد) حدود  30 گرم از وزن تخم شترمرغ ها کاسته شده باشد. در صورتی که وزن بیشتری کم کرده بود نشانگر این است که باید مقداری حدود 5 درصد رطوبت را بالا ببریم و اگر وزن به اندازه کافی کم نشده بود مقدار رطوبت را حدود 5 درصد می کاهیم.

تخمها حدود 40-38 روز در دستگاه ستر قرار گرفته و پس از گذشت اين مدت و نزديک شدن به انتهاي مراحل رشد جنين چرخش تخمها در درون دستگاه متوقف شده و پس از نوک زدن جوجه به کيسة هوايي داخل تخم آنها را به دستگاه هچر منتقل کرده و منتظر شکستن پوسته خارجي و خروج جوجه از تخم مي گرديم. بعد از گذشت حدود 42 روز از زمان جوجه کشي تخمها حدود 15-11% افت وزن خواهند داشت و در نتيجه کنترل وزن تخمها در طول دوره مي تواند به پيش بيني مراحل جوجه کشی شترمرغ کمک نمايد .

در ادامه جهت کسب بهترين نتيجه در امر جوجه کشي موارد زير را به دقت تحت کنترل داشته و اعمال نماييد :

1- نگهداري تخمها در دما و رطوبت مناسب و در شرايط بهداشتي کامل

2- قراردادن تخمها در اتاق پيشگرم جهت گرم کردن اولية تخمها پيش از ورود به ستر

3- کنترل دقيق دستگاهها از لحاظ کارکرد و دما و رطوبت مناسب

4- ضدعفوني دقيق و کامل دستگاهها پيش از ورود تخمها

5- کنترل دقيق دما و رطوبت در طول دورة جوجه کشي و جلوگيري از نوسان شديد دو فاکتور مذکور

6- وزن کشي دقيق و مستمر در طول دوره جوجه کشی شترمرغ جهت اطلاع از روند جوجه کشي

7- انجام کندلینگ در روز 14 و 32 جوجه کشي جهت اطلاع از روند رشد جنين

8- توقف چرخش تخمها پس از روز 38

9- انتقال تخمها به هچر و کنترل روند هچ

10- ضدعفوني کامل بند ناف جوجه ها و انتقال به اتاق پس از هچ و انجام مراقبتهاي اوليه پيش از انتقال آنها به سالن اصلي

11- تهويه و حرارت مناسب در سالن محل استقرار دستگاه جوجه کشی

پس از گذشت روز 38 بايستي تخمها تحت کنترل دقيق قرار گيرند تا روند نوک زدن جوجه ها به کيسة هوايي دقيقاً کنترل گردد زيرا پس از طي اين مدت و با اتمام اکسيژن موجود در تخم، جوجه ها با نوک زدن به کيسة هوايي اکسيژن مورد نياز را تا زمان خروج از تخم تامين مي کنند و گاهي ضعف ذاتي جوجه ها و يا قرارگيري ناصحيح جوجه ها در تخم مانند برگشتگي احتمالي يا وضعيت نامطلوب پا و سر مانع از نوک زدن جوجه به کيسة هوايي مي گردد که ادامه اين وضع مي تواند منجر به خفگي جوجه ها در تخم گردد لذا اطلاع از اين حالات و کمک به موقع به جوجه ها مي تواند مانع از مرگ آنها گردد .

12- تامين و در دسترس گذاشتن کليه قطعات يدکي نظير فيوزها، المنتها، رطوبت سنجها و ..

پوشش بدن اردک ها در روزهای بدو تولد از کرک بوده که عایق حرارتی خوبی برایش فراهم می کند . زمانی که این کرک ها با روغن ناشی از پرها پوشیده شود نسبت به آب مقاوم می شود بنابراین پرنده قادر است بلافاصله بعد از خروج از تخم شنا کند . طبق این تعریف می توان شرایطی را مهیا نمود تا جوجه اردک های پرورشی بلافاصله پس از خروج از دستگاه جوجه کشی وارد محیطی شوند که دسترسی به آب برایشان مقدور باشد. کرک ها تا 100 روزگی به سرعت رشد کرده و در اقلیم های معتدل بدون وجود مادر ، عایق خوبی را برای زنده ماندن اردک های جوان ایجاد می کنند .

از 14 روزگی ساختار پوشش بدن اردک ها تغییر کرده و رشته ای می شوند و تا 30 روزگی رشد کرک های تازه کامل شده و به صورت دسته ای عایق حرارتی خوبی را برای پرندگان در حال رشد جهت حفظ دمای بدن در شرایط محیطی سرد ایجاد می کنند .

رشد پرهای ناحیه سینه از 14 روزگی شروع شده و تا 35 روزگی کامل می شود . رشد پرهای قسمت پشت بلافاصله بعد از 30 روزگی شروع و پوشش پری پشت و پهلو در 60 – 50 روزگی کامل می گردد . پرهای اولیه و ثانویه پروازی از 24 روزگی قابل اندازه گیری هستند و تا سن بلوغ در سن 56 روزگی به سرعت رشد می کنند . این سن مصادف با سن پردرآوری اردک کله سبز وحشی جوان است .

در 54 روزگی پرهای تازه درآمده سینه جایگزین پرهای قبلی می شوند . این پر ریزی ، گاها به عنوان پر ثانویه تلقی می شود که از قسمت فوقانی گردن شروع شده و فولیکول های پر در حال تکامل سریع ظاهر شده و اغلب این حالت را به نام پرهای سوزنی توصیف می کنند . کندن این پرها در هنگام پرکنی دشوار است و ظاهر پرندگان کشتار شده را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین تا پرریزی کامل در سن 70 روزگی ، زمان مناسبی بری ارائه پرنده به بازار نیست.

پرهای اردک به خصوص کرک ها جزو محصولات جانبی ارزشمندی هستند که جهت عایق بندی لباس ها و لحاف و پر کردن متکا در صنعت مبلمان گران قیمت استفاده می شود . پرها و کرک های بازیابی شده بعد از پرکنی ، شسته و خشک شده و توسط تجهیزات مخصوص از هم جدا می شوند . وزن پرها و کرک های شسته و خشک شده حدود 5/3 درصد وزن بدن اردک است .

نحوه و محیط پرورش اردک نیز می تواند رشد و کیفیت پرها و کرک ها را تحت تاثیر قرار دهند زیرا رشته کرک ها ( فلامینت ها : رشته های ظریفی که رشد کرده و دسته های کرکی را می سازند ) خیس و کثیف شده و به هم می چسبند و این مساله کیفیت را که توسط واژه هایی از قبیل قدرت پرکنی ، اندازه دسته های کرک و ارزش اقتصادی اندازه گیری می شوند را به طور قابل توجهی کاهش می دهد . فراهم ساختن گرمای کافی در طول دوره پرورش و جوجه کشی اردک جهت ایجاد محیط راحت و به دور از ادحام و تجمع جوجه ها و بستر تمیز و هوای تازه از اهمیت ویژه ای برخوردار است . اختصاص 2/00 مترمربع فضا به ازای هر قطعه پرنده برای رشد و تکامل پرها و کرک ها ضروری است که مانع از کثیف شدن پرندگان به دلیل تجمع ، هنگام استراحت و انتقال به کشتارگاه می شود .

شتر مرغ ­ها پاهای درازی دارند و این بدان معنی است که مشکلات مربوط به رشد و نمو استخوان در این پرنده شایع می­باشد. چرخش تیبوتارس به پیچ خوردن پا در ناحیه بالای مفصل خرگوشی و برگشتگی انگشتان پا به سمت بیرون اطلاق می­شود (شکل 8-8). مشکل اساسی، پیچ خوردن انتهای دیستال استخوان ساق پا (تیبوتارس) در ناحیه نزدیک به مفصل خرگوشی می­باشد (شکل 9-8). غالباً پرنده بر مشکل ایستادن غلبه می­کند و پیچ خوردگی با قرار گرفتن دو پا در وضعیت خلاف جهت هم به نهایت خود می­رسد هر چند در اینگونه موارد ممکن است استخوان هنوز به طور کامل پیچ نخورده باشد.

بسیاری از موارد چرخش در 21-14 روز اول بعد از بیرون آمدن از دستگاه جوجه کشی دیده می ­شوند، اگر چه این شکل می­ تواند در پرندگان مسن­تر نیز بخصوص در شرایط ازدحام پرندگان ایجاد گردد. میزان وقوع چرخش تیبوتارس می ­تواند 10-55% جمعیت جوجه­ ها باشد. هرچند ممکن است در برخی موارد اصلاً مشاهده نشود و یا در پای راست جوجه شتر مرغ دلایل بروز این عارضه بسیار شایع­تر است. شرایط جوجه کشی، تغذیه و ژنتیک به عنوان دلایل عمده این عارضه معرفی شده­اند. اما احتمالاً ضربه هم دلیل دیگری برای این مشکل می­ باشد. صفحات رشد بزرگ، نرم و غضروفی در استخوان­ های ساق به راحتی آسیب پذیرند و این باعث سرعت­ های رشد متفاوت در قسمت­ های مختلف استخوان می ­شود که با گذشت زمان استخوان بد شکل شده و سبب می­ شود پاها دقیقاً در قسمت بالای مفصل هوک به سمت بیرون پیچ بخورند.

آسیب می ­تواند در حین بیرون آمدن از تخم یا در طول چند روز اول زندگی رخ دهد. موارد چرخش که در مراحل بعدی اتفاق می­افتند، بیشتر در شرایط ازدحام جمعیتی و زمانی که پرندگان به واسطه زمین خوردن یا برخورد با حصارها آسیب می­بینند، رخ می­دهد. احتمال بهبود در پرنده مبتلا به چرخش پا ضعیف می ­باشد. موارد شدید بیماری مانع ایستادن راحت پرنده شده و در نتیجه تغذیه پرنده و آسایش و رفاه آن را به هم می­زند. تا به حال هیچ گونه درمان مؤثری برای پیچ خوردگی پاها وجود نداشته است و توصیه می­شود که به خاطر راحت شدن پرنده آن را از گله حذف کرد. حتی اگر پرنده زنده بماند سرعت رشد آن آنقدر پایین است که حتی برای کشتار هم مناسب نخواهد بود و صد البته به منظور پرنده مولد هم نمی­توان از آن استفاده کرد.

امروزه پرورش شتر مرغ که در بیشتر کشور های جهان رایج شده است به صورت یکی از سیستم های زیر به اجرا در می آید:

1-    باز یا غیر متمرکز

2-    نیمه متمرکز یا نیمه بسته

3-    بسته یا متمرکز

انتخاب نوع سیستم بستگی به شرایط محلی به ویژه آب و هوا و فضای قابل دسترس دارد. حتی ممکن است برای استفاده بهینه از کلیه امکانات موجود، هر سه سیستم با هم تلفیق شوند. در هر کدام از سیستم های باز و نیمه تمرکز ممکن است جوجه کشی شترمرغ به صورت طبیعی یا توسط دستگاه جوجه کشی به طور مصنوعی انجام شود.

سیستم باز و یا غیر متمرکز

شترمرغ عاشق فضای باز بوده و ترجیح می دهد که چراگاهش بزرگ باشد. در سیستم باز و یا غیر متمرکز زمین وسیعی در اختیار شترمرغ ها قرار داده می شود (حدود 40 هکتار) و دور آن محصور می گردد.سعی می شود در این سیستم پرندگان را مطابق به محیط طبیعی شان نگهداری نمایند و حداقل تغییرات در زندگی آنها اعمال شود. در این سیستم که از تعداد زیادی شترمرغ تشکیل شده، معمولاً یک شترمرغ ماده حاکم وجود دارد که نقش خود را به شترمرغ های ماده کوچکتر و جفت خود تحمیل می کند. سیستم باز و یا غیر متمرکز دارای مزیت هایی می باشد که عبارتند از:

1-    ناچیز بودن هزینه های نگهداری پرندگان مولد

2-    هزینه جوجه کشی تقریبا صفر است (در صورت استفاده از جوجه کشی طبیعی)

3-    هزینه های سرمایه گذاری این سیستم جزیی است

علی رغم وجود محاسن ذکر شده این سیستم دارای معایبی نیز می باشد که عبارتند از:

1-    کنترل شناسایی پرندگان و جمع آوری تخم ها مشکل است.

2-    نمی توان بر شرایط جفت گیری کنترلی اعمال کرد.

3-    اغلب میزان مرگ و میر جوجه ها بالا است (در جوجه کشی طبیعی)

4-    کنترل و معاینه جوجه غیر ممکن است (در جوجه کشی طبیعی)

5-    جوجه ها اغلب توسط حیوانات دیگر شکار می شوند. (در جوجه کشی طبیعی)

6-     تخم ها ممکن است به دلیل وجود شرایط بد حمل و نقل و باقی ماندن بر روی زمین برای مدت طولانی آسیب دیده و از بین بروند.

از این سیستم معمولا برای پرورش شترمرغ گله های وحشی که دارای ژن ها و خصوصیات با ارزش هستند استفاده می شود.

پرورش شترمرغ در سیستم نیمه متمرکز

در این سیستم به 20 تا 60 هکتار زمین نیاز می باشد. پرندگان در پن هایی با وسعت 8 تا 20 هکتار نگهداری می شوند. معمولا هر گروه از 25 شترمرغ ماده و 15 شترمرغ نر تشکیل شده است. پرندگان می توانند قسمتی از نیاز غذایی خودشان را با چرا در محیط چراگاه بدست آروند. در این سیستم حدود 40 تا 60 درصد غذای مورد نیاز شتر مرغ ها به صورت دستی در اختیار آنها قرار می گیرد. محل های تغذیه بیشتر در نزدیکی حصار ها قرار داده می شود تا از تردد بیش از حد و ایجاد استرس در پرنده جلوگیری شود. محاسن این سیستم عبارتند از :

1-    سرمایه گذاری برای حصار کشی و اقدامات کمتر است

2-    جمع آوری تخم ها به دلیل مشخص بودن لانه ها، از سیستم باز آسان تر است

3-    شترمرغ های ماده ای که دارای تولید بالا هستند با کمی دقت مشخص می شوند.

4-    هزینه تغذیه کاهش می یابد زیرا قسمتی از خوراک از چراگاه بدست می آید.

5-    پرندگان به راحتی می توانند جفت خویش را انتخاب نمایند.

این سیستم معایبی نیز دارد:

1-    تشخیص اینکه کدام نر با مدام ماده جفت گیری کرده مشکل است.

2-    ممکن است یک شترمرغ نر قوی، بیش از سه ماده در اختیار بگیرد که در این صورت تخم های نطفه دار کاهش می یابد.

3-    گرفتن و به دام انداختن شترمرغ ها در این سیستم مشکل است.

4-    ممکن است پرندگان ضعیف به جایگاه تغذیه دسترسی پیدا نکنند.

این سیستم معمولا توسط تولید کنندگان تازه کار یا انهایی که می خواهند هزینه کمتری برای تولید بپردازند انجام می شود.

سیستم متمرکز

با شکسته شدن انحصار پرورش شترمرغ و توسعه آن در سایر کشور ها و به دلیل محدود بودن سطح مراتع و زمین های مناسب این سیستم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. وسعت زمین در این  سیستم بسته به تعداد گروه های مولد و مبلغ سرمایه گذاری از یک تا بیست هکتار متغیر است. معمولا هر گروه مولد از یک شترمرغ نر و یه شترمرغ ماده تشکیل شده است. معایب سیستم متمرکز عبارتند از:

1-    سرمایه گذاری قابل توجهی برای حصار کشی و ایجاد سالن ها مورد نیاز است.

2-    غذا به صورت صنعتی تهیه و در اختیار پرندگان قرار می گیرد که روشی پر هزینه است.

3-    مدت زمان لازم برای آگاهی از نابارور بودن پرنده نر طولانی بوده و ممکن است تخم های بدون نطفه زیادی تولید گردد.

سیستم متمرکز دارای محاسن زیادی نیز می باشد که شامل موارد زیر است:

1-    کنترل پرندگان در جایگاه های کوچک راحت است.

2-    می توان مصرف خوراک روزانه را ثبت و مطابق با نیاز پرندگان کنترل کرد.

3-    جمع آوری تخم ها و ثبت اطلاعات آنها راحت تر است.

4-    می توان پرونده کامل و دقیقی از شتر مرغ هایی که تخم های بارور گذاشته و تعداد بیشتری جوجه تولید کرده اند تهیه نمود.

5-    مهم ترین مزیت در این سیستم این است که می توان پرندگان مولدی که قرار است در آینده مورد استفاده قرار بگیرند را مشخص نمود و از جفت گیری شترمرغ هایی که با هم رابطه خویشاوندی دارند جلوگیری نمود.

مدیریت تولید تخم مرغ می تواند قابلیت زنده ماندن جنین را تغییر دهد. قبل از همه، زیادی مصرف غذا در هنگام بلوغ مانع از توسعه طبیعی مکانیسم های کنترلی تعداد فولیکول های زرد بزرگ می شود و در نتیجه فولیکول های کوچک و توسعه نیافته (میلیمتر 1>) در سطح تخمدان قادرند، به پیام هورمون لوتئین کننده از طریق تولید استروژن، پاسخ دهند. بنابراین زیادی مصرف غذا به وسیله تولید جنین های ضعیف می تواند قابلیت زنده ماندن جنسن را کاهش دهد. همچنین باعث تغییر در سیکل طبیعی تغییرات غلظت هورمون های لوتئین کننده (LH) و تحریک کننده فولیکول (FSH) می شود و در نتیجه تخمک بعد از باروری قابلیت بسیاری کمی برای رشد و نمو دارد.

وزن بالای مرغ های مادر، میزان باروری و تولید تخم مرغ های بارور را کاهش می دهد. کاهش تولید جوجه که ناشی از کاهش تولید تخم مرغ، کاهش باروری، کاهش جوجه در آوری تخم مرغ های باروز و در نهایت کاهش قابلیت زنده ماندن جنین در دستگاه جوجه کشی است، می تواند  نتیجه تغذیه بیش از اندازه مرغ های مادر باشد. مجرای تخم در مرغ ها، میزبان اسپرم خروس ها است که به طور طبیعی در لوله های ذخیره اسپرم موجود درد دیواره مجرای تخم، ذخیره می شوند. مدت بارور شدن تخم مرغ ها (به وسیله تعیین باروری در تخم مرغ های متوالی) در شرایط تغذیه بیش از حد کاهش می یابد. ما دریافتیم که قابلیت زنده ماندن اسپرم در برخی سویه هاو در هنگام زیادی مصرف غذا، کاهش می یابد،اما اینکه چطور زنده ماندن اسپرم تحت تاثیر قرار می گیرد و یا آنها جنین های ضعیف تری تولید می کنند، به درستی روشن نیست. استفاده از حداقل دو هفته تغذیه اختیاری بین هفته های 23 و 31، باروری و جوجه در آوری را کاهش داد. سویه پرنده ممکن است یک مورد کلیدی باشد، زیرا باروری بعضی سویه ها تقریباً به هیچ عنوان تحت تاثیر زیادی مصرف غذا قرار نمی گیرد.

آزمایش نوری و شکستن تخم مرغ های باقیمانده

منظور از تخم مرغ های باقیمانده تخم مرغ هایی هستند که دوره جوجه کشی آنها کامل شده است (معمولاً حدود دور روز 5/21) اما به جوجه تبدیل نشده اند. همچنین تخم مرغ های باقیمانده ممکن است شامل جوجه هایی باشند که از تخم مرغ خارج شده اند، اما بسیار ضعیف یا غیر طبیعی هستندکه مانع از رشد و نمو طبیعی جوجه در مزرعه جوجه گوشتی می شود.

در جوجه کشی های تجاری، که تعداد زیادی تخم مرغ وجود دارد شکستن و بررسی همه تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند غیر ممکن است. اما بررسی تعدادی از تخم مرغ ها از هر گله که به جوجه تبدیل نشده اند می تواند ابزار با ارزشی در عیب یابی و رفع مشکلات ناشی از مدیریت گله مادر یا جوجه کشی باشد. شکستن تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند به صورت یک برنامه مشخص، حتی اگر باروری و جوجه در آوری خوب باشد، بسیار با ارزش است. داشتن اطلاعات پایه از هر گله زمانی به عملکرد مناسبی دارد به تشخیص مشکلاتی که ممکن است در آینده به وجود آیند کمک خواهد کرد.

معمولاً شکستن تخم مرغ ها در سه مرحله مختلف انجام می شود: تخم مرغ های تازه ، تخم مرغ هایی که برای مدت مشخصی خوابانده (معمولاً روز 7 تا 14) و آزمایش نوری شده اند، و تخم مرغ های باقی مانده در زمانی که جوجه از تخم مرغ خارج می شود.

نتیجه بدست آمده از شکستن تخم مرغ ها در این مراحل می تواند برآورد دقیقتری را به دست دهد. حداقل 6 سینی (سینی ای 42 تایی) باید بررسی شوند و کوشش گردد تا تخم مرغ های مورد بررسی، نمونه هایی از همه سالن ها و مناطق مختلف قفسه دستگاه جوجه کشی (بالا تا پایین و از گوشه به گوشه دیگر) باشند. بهترین وضعیت قرار گرفتن تخم مرغ در سینی ها طوری است که  انتهای باریک آنها به سمت پایین باشد و سپس قسمت بالایی آن که انتهای پهن تخم مرغ است، به آهستگی شکسته و برداشته شود. به منظور بررسی تخم مرغ، همیشه باید محتویات خونی یا جنین آن خارج شوند.

شکستن تخم مرغ تازه

شکستن تخم مرغ های تازه به منظور تعیین باروری گله انجام می شود. اگر چه در این بررسی به دلایل اقتصادی تخم مرغ هایی با کیفیت پایین مورد استفاده قرار می گیرند، اما استفاده از تخم مرغ های با کیفیت بالا، هر چند به این معنی است که تخم مرغ های شکسته شده می توانند تبدیل به جوجه شوند، مفید تر خواهد بود.

شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری

شکستن تخمم مرغ های آزمایش نوری کمتر متداول است، زیرا خارج کردن تخم مرغ ها از قفسه های میانی دستگاه های جوجه کشی چند سنی مشکل است. بر  پایه آزمایش نوری تخم مرغ، همه تخم مرغ هایی که ظاهر غیر بارور یا روشن دارند، برای اطمینان از اینکه واقعاً غیر بارور هستند و دارای جنینی که در مراحل بسیار اولیه جوجه کشی مرده است، نیستند، باید شکسته شوند. این روش می تواند برای بررسی نطفه داری مورد استفاده قرار گیرد، اما دقت آن به اندازه تعین باروری در تخم مرغ تازه داشته شده ( خوابانده نشده) نیست.

ارزش این روش وقتی است که به وجود تعداد زیادتری جنین مرده در مراحل اولیه جوجه کشی نسبت به تعداد معمول، مشکوک باشیم. جنین های مرده در مراحل اولیه یا دارای غشا رشد کرده هستند (حدود 2 روز مرده است) و یا دارای حلقه خونی اطراف سطح داخلی پوسته خواهند بود (بعد از 3 روز مرده است). اگر جنین در مراحل آخر جوجه کشی مرده باشد، ممکن است بدن آن در اندازه های مختلف، بسته به روزی که مرده است، در تخم مرغ وجود داشته باشد. حدود روز مرگ را می توان با آشنایی از اینکه یک جنین طبیعی در روزهای مختلف جوجه کشی چه ظاهری دارد، حدس زد. همچنین می توان از شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری به منظور بررسی جنین هایی که به سبب فساد تخم مرغ ها، ترک ها و وارونه قرار گرفتن تخم مرغ ها مرده اند استفاده کرد.

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه  تبدیل نشده اند، یک ابزار تشخیصی است که می تواند برای ارزیابی کلی دوره جوجه کشی مانند میزان باروری، تلفات اولیه تلفات میانی، تلفات انتهایی، جوجه در آوری، به علاوه تخم مرغ های فاسد شکسته و وارونه، مورد استفاده قرار گیرد. اگر میزان باروری یا مرگ جنین در مراحل اولیه (پایین تر از 4 روز جوجه کشی) مورد تردید باشد، این روش بهترین ابزار تشخیص نیست، زیرا ارزیابی دقیق بعد از 21 روز جوجه کشی به منظور تشخیص اینکه تخم مرغ غیر بارور بوده و یا در مراحل اولیه مرده است، بسیار مشکل خواهد بود. لذا می بایست دوباره حداقل 6 سبد از دستگاه هچر، از قسمت های مختلف آن برای ارزیابی تعداد جوجه های سالمی که از تخم مرغ در آمده اند(قابل فروش) به علاوه تعدادی که حذف می شوند (جوجه هایی که قابل  فروش به پرورش دهندگان جوجه گوشتی نیستند) مورد بررسی قرار گیرند. تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند باید برداشته شوند و اولین بررسی آنها، دیدن این نکته است که آیا سوراخ کردن پوسته خارجی اتفاق افتاده یا خیر و اگر اتفاق افتاده، آیا جنین زنده است یا مرده. اگر تخم مرغ سالم است، باید انتهای پهن آن آهسته شکسته و جدا گردد و اتاقک هوایی به منظور مشخص کردن اینکه نوک زدن داخلی اتفاق افتاده یا خیر، بررسی شود. بهترین روش ارائه اطلاعات به صورت درصدی از کل تخم مرغ های قرار گرفته داخل آن سینی، سبد هچر یا غیره است. بسته به سن گله معمولاً تلفات اولیه بین 2 و 3% تلفات میانی حدود 0.5 % و تلفات انتهایی (شامل تلفات نوک زده) بین 3-55% است.

بررسی و رفع مشکل

بررسی و رفع مشکل در باروری و مخصوصاً جوجه در آوری بسیار مهم است. زیرا احتمالاً کاهش در تولید فقط به یک دلیل نیست و لذا ارائه راه حلی روشن برای مشکلات متفاوت بسیار دشوار به نظر می رسد.

شرح زیر فهرست کلی از عوامل موثر در کاهش تولید است.

بی نطفگی:

-         تعداد خروسهای

-         وضعیت جسمی خروس (پاهای ضعیف یا اضافه وزن)

-         مرغ های سنگین

-         بیماری

تلفات اولیه جنین

-         کیفیت پایین پوسته

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         کمبود ویتامین (مخصوصاً A و E یا بیوتین)

-         سن گله (گله ای جوان)

-         نگهداری و حمل و نقل بد تخم مرغ

-         تخم مرغ های فاسد

-         مشکل گردش تخم مرغ

-         سویه گله مادر

تلفات میانی جنین

-         اصلی ترین دلیل آن تغذیه ضعیف مرغ های مادر

-         تخم مرغ فاسد

تلفات انتهایی جنین

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         دمای پایین دستگاه جوجه کشی

-         رطوبت بالا (کاهش رطوبت از دست رفته)

-         انتقال ضعیف اکسیژن از طریق پوسته

-         سویه گله مادر

-         کمبود ویتامین و مواد معدنی (مخصوصاً بیوتین، فولاسین، فسفر و منگنز)

-         تخم مرغ های وارونه

جوجه های ضعیف یا غیر طبیعی

-         دمای بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         رطوبت بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         آلودگی تخم مرغ

-         کمبود ویتامین ها و موادمعدنی

-         تخم مرغ های وارونه

در خاتمه باید در استفاده عاقلانه از اطلاعات بدست آمده دقت شود. بررسی و رفع علل مشکلات و اطلاعات منفرد و جدا از هم نگهداری شود. اگر فقط به جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده توجه شود، زمانی که جوجه در آوری پایین باشد، شما قادر نخواهید بود بگوئید این مشکل از گله مادر است یا تخم مرغ ها قادر نیستند به جوجه تبدیل شوند. وقتی که به باروری و جوجه در آوری تخم مرغ های بارور توجه شود، بیشتر مشخص می گردد که دلیل اصلی کاهش جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده، احتمالاً به سبب کاهش باروری گله است تا مشکل در جوجه در آوری.

به هر دستگاهی که بتوان با استفاده از آن ، کلیه ی عوامل رشد جنین شامل ( حرارت ، رطوبت ، تهویه و چرخش ) را فراهم آورد و به جوجه کشی اقدام کرد ، دستگاه جوجه کشی گفته می شود . در ساختمان دستگاه های جوجه کشی ( با هر ظرفیت ) موارد زیر حایز اهمیت بسیار است :

1 . دستگاه تنظیم حرارت .

2 . دستگاه تنظیم رطوبت .

3 . دستگاه تهویه .

4 . نحوه ی چرخاندن تخم مرغ ها .

ممکن است حرارت در دستگاه جوجه کشی با برق ، گاز و نفت تامین شود . فضای داخل دستگاه را می توان به روش های زیر گرم کرد :

1 . جریان هوای گرم در داخل لوله های دستگاه .

2 . جریان آب گرم در داخل لوله های دستگاه .

3 . قرار دادن مقاومت های الکتریکی در داخل دستگاه .

جنین برای رشد خود به حرارت خاصی نیاز دارد که در تمام دستگاه ها یکسان است . در حالت طبیعی ، جنین این حرارت را از بدن مرغ کرچ می گیرد . حرارت دستگاه جوجه کشی در 18 روز اول 37.5 درجه ی سانتی گراد و در سه روز آخر 36.5 درجه است . در دستگاه های کوچک ، حرارت را یک درجه بیشتر در نظر می گیرند . در این دستگاه ها ، رطوبت از طریق قرار دادن ظرف آب در زیر تخم مرغ ها و در دستگاه های متوسط و در دستگاه های بزرگ از طریق دستگاه بخور تامین می شود ( در حالت طبیعی رطوبت از بستر تامین می گردد ) .

جنین برای رشد خود به اکسیژن نیاز دارد . بنابراین هوای داخل دستگاه باید به اندزه ای باشد که نیاز جنین را بر طرف کند . معمولا هوای داخل دستگاه جوجه کشی باید دارای 21 درصد اکیسژن باشد . هر چه از این نسبت کاسته شود ، بازده جوجه کشی پایین می آید . اگر  CO2 دستگاه بیش از یک درصد شود ، تلفات افزایش می یابد و اگر میزان آن به 5 درصد برسد ، همه ی جنین ها تلف می شوند .

در دستگاه های کوچک ، تهویه از طریق باز و بسته کردن دریچه ها انجام می پذیرد ؛ ولی در دستگاه های بزرگ ، این کار با نصب هواکش در داخل دستگاه انجام می شود . قدرت هواکش به ظرفیت دستگاه بستگی دارد .

در صورتی که تخم مرغ در داخل دستگاه ثابت باشد ، زرده و نطفه به طرف بالا صعود می کنند ( زیرا از سفیده سبک ترند ) و به پوسته می چسبند . در این صورت ، جنین رشد طبیعی نخواهد داشت . در حالت طبیعی ، عمل چرخش با سینه و منقار مرغ صورت می پذیرد . عمل چرخش در دستگاه جوجه کشی به صورت خودکار انجام می شود .

به طور کلی ، دستگاه های بزرگ جوجه کشی دارای دو قسمت انکوباتور ( ستر ) و هچر ( ماشین تفریخ ) هستند . با گذشت زمان ، انکوباتورهای پیشرفته تر و اختصاصی تری ساخته شده اند که تجهیزات و امکانات ویژه ای شامل موارد زیر دارند :

برای ساختمان محفظه ی ستر از مواد سبک تری استفاده می شود . انکوباتورها کف ندارند و راحت تر تمیز می شوند .

دستگاه هچری و ستر ی جدا از هم ساخته می شوند . میزا ن رطویت ان ها دقیقا قابل تنظیم است و دستگاه های خنک کننده بهتر ی دارند .

پنکه های الکتریکی با سرعت زیاد خود باعث انتشار یک نواخت دما و رطوبت در ستر و هچر می گردند .

چرخش خودکار است و سینی ها را می توان تحت هر زاویه ای مستقر کرد .

افشانک هایی برای ایجاد رطوبت تعبیه شده اند که آب را با فشار می پاشند . آب پودر شده رطوبت مناسبی ایجاد می کند .

اطلاعات مربوط به دستگاه ها از طریق سامانه های الکترونیک به اتاق کنترل انتقال داده می شود و بدین ترتیب کنترل سترها و هچرها با دقت بیشتر امکان پذیر می گردد .

داشتن وسایل خوب جوجه کشی باعث افزایش بازدهی جوجه کشی خواهد شد ؛ چون نه تنها قابلیت جوجه آوری بهبود می یابد ، بلکه نیروی کارگری کمتری مورد نیاز است . مقدار امکانات تامین شده ثابت نیست و تحت عواملی چون اندازه ی هچر ، تعداد هچ ، نژاد جوجه و دیگر خدمات احتمالی که در کارخانه انجام می شود ( تعیین جنسیت ، نوک چینی ، قطع تاج و انگشتان ، مایه کوبی و . . . ) قرار دارد .

در موسساتی که پرورش اردک به طور وسیع و در شرایط صنعتی صورت می گیرد ، برای تهیه جوجه اردک ناگزیر به جوجه کشی طبیعی یا مصنوعی هستند. جهت تهیه تخم مرغ های نطفه دار برای جوجه کشی باید در گله به تعداد معین ، اردک ماده و نر نگه داری کرد. درصد نطفه داری در اردک ها معمولا خوب است برای این که بهترین نتیجه از نظر تهیه تخم های نطفه دار به دست آید معمولا به ازای هر 5 تا 6 اردک ماده یک اردک نر در گله رها می کنند. نژادهای اردک گوشتی معمولا تخمشان کم است از این رو تمام تخم های گذارده شده برای جوجه کشی بکار می رود و کم تر به عنوان خوراکی از آن ها استفاده می شود ولی در نژادهای تخم گذار که تولید تخم زیاد است باید تخم ها از نظر شکل ظاهر دستچین شود و بهترین آن ها برای جوجه کشی نگه داری و بقیه برای خوراک به مصرف می رسد.

در نژادهای تخم گذار اردک مانند مرغ معمولی تخم گذاری در تمام سال انجام می گیرد از این رو همیشه و در تمام فصول می توان از آن ها برای جوجه کشی استفاده نمود ولی در نژادهای گوشتی تولید تخم مرغ کم و اغلب تخم گذاری در پاییز و زمستان انجام می گیرد و در اواخر بهار و تابستان اردک ها تو لک رفته و عمل تخم گذاری تقریبا قطع می شود. از این رو در نژادهای گوشتی جوجه کشی تقریبا در اوایل بهار و پاییز صورت می گیرد. اردک هایی که برای تهیه تخم جوجه کشی از آن ها استفاده می شود باید بدنشان طویل و عمیق و پهن باشد و زود به سن بلوغ برسند.در نژادهای گوشتی آن هایی که دارای جناغ سینه پهن هستند تمایل به ذخیره چربی در بدن دارند اردک هایی که تخم آن ها کم و خاصیت نطفه داری و جوجه در آوریشان ضعیف است نباید برای جوجه کشی مورد استفاده قرار گیرند.

سن گله نیز از نظر نتیجه جوجه کشی در خور توجه است. برای این که نتیجه جوجه کشی مناسب باشد باید سعی کرد تخم جوجه کشی از گله ای جمع شود که زیاد جوان یا مسن نباشد.همچنین جیره غذائی آن ها از نظر پروتئین و املاح و ویتامین ها کاملا غنی باشد.وزن تخم در نژادهای مختلف اردک معمولا در بین 60 – 80 گرم و حتی بیشتر است.از تخم های زیاد درشت و یا ریز ، نباید برای جوجه کشی استفاده نمود تخم جوجه کشی هر چه تازه تر باشد نتیجه بهتر است از این رو باید حتی الامکان از تخم مرغ های کهنه استفاده نکرد. تخم جوجه کشی در اردک ، باید دارای قالب مخصوص به خود بوده و کاملا تمیز باشد و از تخم های کثیف و آلوده نباید برای جوجه کشی استفاده کرد. جفت گیری در اردک برای جمع آوری تخم جوجه کشی معمولا به صورت گله ای صورت می گیرد. اغلب این روش سبب هم خونی می شود و خاصیت جوجه درآوری را کاهش می دهد. در اینگونه موارد می توان قبل از این که هم خونی شدید شود از آمیخته گری با نژادهای دیگر استفاده نمود. با رکوردگیری به طریقه لانه های تخم گذاری محبوس کننده (trapnesting) و جفت گیری لانه ای بهترین فامیل ها را شناخت و مورد استفاده قرار داد.

در روستا ها و مزارع کوچک برای عملیات جوجه کشی طبیعی از اردک ماده کرچ یا مرغ کرچ استفاده می شود. به این منظور برای هر اردک یا مرغ کرچ بسته به جثه و نژاد و فصل 10 الی 15 تخم نطفه دار در نظر گرفته می شود. اردک ماده معمولا در موقع خوابیدن در روی تخم ها مواظبت زیادی از آن ها نمی کند از این رو نتیجه جوجه کشی اغلب پائین است. برای رفع این اشکال اغلب روستائیان از مرغ کرچ برای این منظور استفاده می کنند.

در شرایط صنعتی برای تولید جوجه اردک از دستگاه جوجه کشی استفاده می شود. این ماشین ها ممکن است برقی یا  نفتی ، بزرگ یا کوچک باشند. شرایط ماشین به طور کلی شبیه به ماشین هایی است که برای جوجه کشی در مرغ معمولی به کار می رود. از نظر حرارت تفاوت چندانی ندارد ولی برای اردک احتیاج به رطوبت بیشتری است. از این رو باید رطوبت ماشین را به طریق مناسبی افزایش داد.

برنز سینه پهن (Broad-breasted Bronze Turkeys) :

این نژاد بومی شمال آمریکا بوده و حدود 500 سال پیش در مکزیک اهلی شده و در سال 1500 میلادی به اسپانیا برده شد و سپس در اروپا شناخته شد. این نژاد مخصوص سفره غذا توسعه یافته است. رنگ آن مشابه بوقلمون های وحشی است، اما اندازه و شکل این دو با یکدیگر متفاوت است. براساس استاندارد انجمن طیور آمریکا وزن سن بلوغ جسمی این نژاد در نرها 36 پوند و در ماده ها 20 پوند گزارش شده است. در 28 هفتگی بوقلمو ن های نر این نژاد به وزن 25 پوند می رسد. مانند نژاد سینه پهن سفید، به علت سنگینی وزن بلوغ، در این نژاد نیز تولید مثل فقط با روش تلقیح مصنوعی انجام می شود. البته نژاد برنز اصلاح نشده با روش طبیعی قادر به تولید مثل می باشد. علت نامگذاری این نژاد رنگ غیر معمول بال و پر آن است که به صورت ترکیبی از رنگ های برنز و سبز بوده و در مقابل نور آفتاب به صورت متالیک به نظر می رسد. این نژاد در شمال آمریکا پرورش داده می­شود. این گونه دارای سینه ای پهن بوده و برای تولید مثل باید از تلقیح مصنوعی و دستگاه جوجه کشی استفاده نمود. از آنجایی که تولیدکنندگان  تمایل دارند نژادهای با پر سفید را پرورش دهند که پس از کشتار و پر کنی ظاهر لاشه در صورت جدا نشدن پرهای ریز مطلوب به نظر برسد. بنابراین روز به روز از تعداد این گونه کاسته شده است. در نتیجه امروزه این نژاد را با نژاد سفید بوقلمون بیشتر تلاقی داده و یا از آن برای سرگرمی و غیره استفاده می شود.

از نظر ظاهر بسیار شبیه بوقلمون وحشی آمریکای شمالی است. بوقلمون های برنز در مقایسه با سایر گونه های بوقلمون اندکی آرام تر هستند و این باعث می­شود که به راحتی بتوان آن ها را در کنار خود نگهداری نمود. پرورش دهندگان این حیوان می گویند زمانی که شما وارد محل زندگی بوقلمون های برنز می شوید آن ها به راحتی و بدون ترس برای دریافت غذا به شما نزدیک می شوند. مثل بیشتر بوقلمون ها، بوقلمون های برنز نسبت به سرما و تغییرات آن بسیار حساس می باشند و بایستی در قبال چنین شرایطی محفوظ نگه داشته شوند. اغلب خانواده های بوقلمون برنز به عنوان حیوانات خانگی به فروش می رسند. پرهای آن ها رنگ سیاه مات دارد و لکه های قهوه ای متمایل به سبز بر روی آن ها در زیر نور خورشید مثل رنگ های متالیک می درخشد. لبه دم بوقلمون برنز، دور تا دور نوار سفید رنگی دارد. در حال حاضر دو نوع از بوقلمون های برنز وحشی و سینه پهن بیشتر با مقاصد تجاری تولید می شوند و دلیل آن این است که سینه آن ها گوشت نسبتاً زیادی دارد. بوقلمون های برنز به آمریکای شمالی تعلق دارند. از حدود 500 سال قبل قوم آزتک آن ها را به عنوان حیوان خانگی مورد استفاده قرار می دادند. اگرچه هر دو نوع بوقلمون های برنز در آمریکا کمیاب شده اند ولیکن بوقلمون سینه پهن بیشتر مورد استفاده عموم قرار دارد. این نکته را نیز باید افزود که پرورش سینه پهن ها بسیار مشکل تر از نوع وحشی آن ها می­باشد و دلیل آن این است که آن ها به دلیل سینه پهنشان نمی توانند جفت گیری کنند و تکثیر آن ها به صورت تلقیح مصنوعی صورت می­گیرد. تا سال 1960 بوقلمون های برنز، عمده ترین بوقلمون هایی بودند که در ایالات متحده پرورش داده می شدند. بوقلمون های برنز نر را می توان با زایده گوشت زیر گردنشان از بوقلمون های ماده تشخیص داد.

اسلیت (Slate) :