مراحلی را که یک متقاضی ایجاد مزرعه ی پرورش بوقلمون باید طی نماید به شرح زیر می باشد

در قدم اول متقاضی باید تصمیم بگیرد و به سوالات زیر پاسخ دهد:

1-    چه واحدی و با چه ظرفیتی ایجاد نماید؟

2-    آیا تخصص و تبحر لازم، در رابطه با پرورش بوقلمون را دارد؟

3-    آیا قوانین و ضوابط کشوری و محلی، به او اجازه کار را می دهند؟

4-    آیا منابع مالی و امکانات لازم را در اختیار دارد؟

5-    نقطه ی شروع و هدف نهایی کدام است؟

6-     آیا می تواند محصول تولیدی خود را به فروش برساند؟ (بسیار مهم)

برای آگاهی از تمامی موارد فوق، ضرورت دارد با کارشناسان و افراد خبره مشورت نماید. در ادامه می بایستی (محل ایجاد مزرعه ی پرورش بوقلمون) مشخص شود. اگر متقتضی قصد دارد نسبت به خرید زمین اقدام نماید، بهتر است قبل از این کار، با کارشناسان « اداره ی صدور پروانه معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی» در مرکز استان مشورت نماید و کروکی و محل مورد نظر را به رویت و اصلاح آنها برساند. راهنمایی و مشورت لازم را از ایشان بگیرد.

اصولاً مرجع قانونی صدور موافقت اصولی، پروانه ی تاسیس و پروانه ی بهره برداری برای ایجاد یک واحد پرورش دام یا پرندگان اهلی، سازمان جهاد کشاورزی استان است. در آن سازمان، معاونت امور دام، مجری پیگیری و امورات مختلف بوده و متقاضی باید کار خود را با تنظیم و تحویل در خواست کتبی اغاز نماید. در اولین مرحله برگه ای تحت عنوان موافق اصولی صادر می شود که با نوع مشابه که در ادارات کل صنایع صادر می شود فرق داشته و در مواقع به معنی موافقت اولیه است. این موافقت اصولی، قانوناً هیچگونه ارزشی برای شروع کار پرورش بوقلمون ندارد، بلکه به همراه موافقت اصولی، نامه هایی تحت عنوان استعلام، برای مراجع مختلف از جمله اداره کل دامپزشکی استان، اداره کل محیط زیست و ... صادر می شود. پس از دریافت پاسخ و موافقت این مراجع و تحویل طرح توجیهی و نقشه ی اجرایی، کمسیون صدور پروانه ای سازمان جهاد کشاورزی استان، نسبت به « صدور پروانه ی تاسیس» اقدام می نماید. شرط بررسی و پرداخت تسهیلات بانکی و آغاز عملیات ساختمانی همین «پروانه ی تاسیس» است. متعاقباً و پس از پایان عملیات ساختمانی « پروانه ی بهره برداری» صادر خواهد شد. در این زمان صاحب پروانه می تواند نسبت به راه اندازی واحد پرورش و جوجه کشی بوقلمون اقدام و پس از تهیه ملزوماتی نظیر دستگاه جوجه کشی، قفس نگهداری بوقلمون و غیره عملاً پرورش بوقلمون را آغاز نماید.

شایع ترین بیماریهای کبک

کوکسیدیوز

عامل بیماری یک انگل تک سلولی است که نسبت به بسیاری از ضد عفونی کننده ها مقاوم است. این بیماری شایع ترین علت مرگ و میر جوجه ها در هفته ای اول زندگی است. از علل بروز این بیماری در گله های پرورش کبک رطوبت زیاد بستر را میتوان برشمرد. برای مقابله با بیماری افزایش تهویه یا افزایش قطر بستر و تشخیص سریع و به هنگام بیماری بسیار مهم است.

انگل کوکسیدیوز در کبک بیشتر روده کور و باریک پرنده را مورد حمله قرار می دهد. بعد از ابتلا کبک به انکل معمولا اولین علامت اسهل است. اسهال پرنده ممکن است حاوی خون و یا لخته های خونی نیز باشد. بعد از اسهال شدن پرنده, کم آبی بدن، ژولیدگی پرها، کم خونی، بی حالی و ضعف نمایان می شود.

برای پیشگیری از کوکسیدیوز در گله علاوه بر رعایت اصول بهداشتی استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز نیز توصیه شده است که با مشورت دامپزشک می توان در جیره غذایی کبک استفاده نمود.

مایکوپلاسما

مایکوپلاسما عامل بروز یک بیماری تنفسی است که توانایی انتقال از طریق تخم را دارد. چنانچه گله مولد به این بیماری مبتلا شود سبب تلفات بالا در جوجه های حاصل می شود و می بایست گله مولد را حذف نمود. داروی تایلوزین تا حدودی میزان مرگ و میر را کاهش می دهد.

نیوکاسل

بیماری نیوکاسل بیماری ویروسی است که معمولاً در فصول سرد سال دیده می شود. تجهیزات سالن، کامیون های حمل کود و دان، پرندگان کشتاری، قفس، خوراک آلوده می توانند مهم ترین انتقال دهنده های ویروس نیوکاسل باشند.

نیوکاسل معمولا سه نوع علامت گوارشی، تنفسی و عصبی دارد. نوع گوارشی نیوکاسل همراه با اسهال سبز رنگ است. نوع تنفسی بیماری نیوکاسل، تنفس بیماری نیوکاسل، تنفس با دهان باز انجام می شود. نوع عصبی بیماری نیوکاسل، کج شدن و لرزش سر و گردن را به همراه دارد.

از ورود پرندگانی مانند گنجشک، کبوتر و مرغ که می توانند حامل ویروس نیوکاسل باشند به مجموعه خود خودداری کنید.

جوجه های کبک بیشترین حسایت به بیماری ها را دارند. علایم بیماری در جوجه هایی که به شکل تنفسی به ویروس نیوکاسل آلوده شده اند عبارت اند از : خس خس کردن، سرفه، عطسه و ناله. در  این حالت جوجه ها خیلی کم اشتها می شوند ولی آب زیادی مصرف می کنند.

در صورت شدید بودن بیماری به مرور علائم عصبی دیده می شود. علائم عصبی نیوکاسل در کبک عبارت اند از : لرزش سر و گردن, عقب رفتن، فشا ردادن نوک به زمین در حالت خوابیده و یا ایستاده، پیچش گردن و دور خود چرخیدن و افتادن.

درمان بیماری نیوکاسل پر هزینه و اغلب غیر ممکن است و معمولاً باعث تلفات زیاد در گله می شود. اکثر ضد عفونی کننده ها و حرارت و نور آفتاب ویروس نیوکاسل را غیر فعال می کنند.

بهترین و مطمئن ترین روش پیشگیری از نیوکاسل استفاده از واکسن است. واکسن نیوکاسل در چند نوبت به صورت قطره چشمی، آشامیدنی، اسپری و عضلانی استفاده می شود که برای زمان استفاده و نوع روش مصرف باید با دامپزشکان منطقه مشورت کرد.

امروزه برای جلوگیری از بروز بیماری ویروسی نیوکاسل از دو نوع واکسن B1 و لاسوتا در مراکز پرورش کبک استفاده می شود. واکسن B1 در سن یک هفتگی از طریق آب آشامیدنی خورانده می شود. واکسن لاسوتا در سن 30 روزگی داده می شود و پس از آن نیز به صورت ماهیانه تکرار می شود.

آسیت

در زمانی که بدن کبک با کمبود اکسیژن مواجه می شود علائم آسیت دیده می شود. در زمان بروز آسیت، قلب بزرگ شده و جریان خون در ریه ها زیاد می شود. از علائم آسیت، جمع شدن خون و آب در حفره شکمی و بزرگ شدن شکم است. درمان آسیت کاری دشوار و پر هزینه است و در برخی موارد امکان پذیر نیست. بهترین روش پیشگیری از آسیت تامین اکسیژن کافی برای گله از طریق سیستم تهویه مدیریت تغذیه است.

تیفوئید

عامل بیماری سالمونلاگالیناروم است. آلودگی آب و خوراک مهم ترین را شیوع این بیماری در گله کبک است. این بیماری بیشتر در پرندگان بالغ و در برخی موارد در جوجه های بیش از سک ماه سن دیده می شود. علائم بالینی تیفوئید عبارت اند از : تب شدید، تشنگی فراوان، بی حالی, بی اشتهایی و اسهال سفید مایل به خاکستری بارگه سبز رنگ

در کالبد شکایی، کبد نرم، بزرگ و پر خون و کیسه صفرا بزرگ است. طحال هم بزرگ می شود. بر روی کبد خال های کوچک و سفید دیده می شود.

رعایت شرایط بهداشتی و قرنطینه ای مهم ترین راه پیشگیری از بیماری است. برای درمان بیماری با تشخیص دامپزشک و آزمایشگاه معمولاً از ترکیبات فورازولیدن، کلرامفنیکل و تتراسایکلین استفاده می شود.

بیماری مزمن دستگاه تنفسی(CRD)

باکتری عامل ایجاد کننده بیماری در سلولهای پوششی مخاط بینی و نای پرنده جایگزین شده و سپس به شش ها و کیسه های هوایی پرنده نفوذ کرده و باعث بیماری دستگاه تنفسی می شود.

عواملی از قبیل تهویه نامناسب، وجود گرد و غبار در سالن و تراکم زیاد پرنده در واحد سطح نیز سبب افزایش شدت بیماری می شود. این بیماری به راحتی از طریق تخم به جوجه منتقل می شود.

علائم اولیه بیماری عبارت اند از : عطسه، سرفه های مرطوب، گرفتگی بینی و تنفس با دهان باز. سپس سبب تورم یک یا هر دو چشم می شود که به تدریج چرکی شده و بر سینوس های پرنده اثر می گذارد. برای تشخیص دقیق بیماری باید نمونه ای به آزمایشگاه ارسال شود.

کوریزای عفونی (کله بادی)

بیماری کوریزا بیشتر در پاییز و زمستان دیده می شود. دوره بیماری حدود 14-6 روز است. در صورتی که با سایر بیماری های تنفسی همراه شود معمولاً تلفات زیادی به جا خواهد گذاشت.

در این بیماری مجاری بینی و سینوس ها درگیر می شوند و ترشحات سروزی و موکوسی در اطراف بینی جمع می شود و گاهی ترشحات به قدری زیاد است که به صورت دلمه زرد رنگ در اطراف بینی جمع می شود. در برخی مواقع مانع ورود هوا به ریه می شود. پرنده برای رفع این مشکل مرتباً منقار خود را با انگشتان پا می خاراند و سر را تکان می دهد.

تورم صورت وچشم گاهی در یک طرف و گاهی در هر دو طرف دیده می شود. عفونت گاهی وارد دستگاه تنفسی شده و باعث ایجاد صدای خس خس می شود.

در موقع بروز بیماری علاوه بر معالجه و رعایت اصول بهداشتی باید از گله مراقبت ویژه به عمل آورد. می توان با تهویه مناسب و ایجاد محیط تمیز و آرام، سیر بیماری را کوتاهتر کرد.

آنفولانزا (طاعون مرغی)

عامل بیماری آنفولانزا نوعی ویروس است که از طریق ترشحات و مدفوع پرنده آلوده به سرعت در محیط منتشر می شود. از علائم عمومی آنفولانزا در کبک، کم تحرکی، افسردگی، بی اشتهایی، لاغری و کاهش تخم گذاری است. در حالت شدید بیماری علائمی از قبیل سرفه، عطسه، افزایش ترشح اشک، پرهای ژولیده و خشن، تورم سر و صورت، اختلال در اعصاب و اسهال دیده می شود.

در حال حاضر هیچ درمانی اختصاصی و کاربردی برای آنفولانزای پرندگان وجود نداد. بهترین روش پیشگیری از آنفولانزا، فراهم کردن شرایط قرنطینه ای دقیق است.

اسهال سفید جوجه ها (پولوروم)

عامل بیماری میکروبی بنام سالمونلا پولوروم است که از راه دستگاه گوارش وارد بدن پرنده می شود. عامل بیماری به راحتی از مولدان تخم گذار به جوجه منتقل می شود.

علائم اسهال سفید عبارت اند از : کسالت، بی حالی، نفس نفس زدن، ژولیدگی پرها و اسهال سفید رنگی که همراه رگه های سبز در اطراف مقعد جوجه سبب چسبندگی کرک ها و پرهای ریز می شود.

رعایت اصول بهداشتی سالن پرورش، سالن مولدان و دستگاه جوجه کشی از مهمترین راه های پیشگیری از سالمونلا است درمان بیماری نیز به سختی انجام می شود ولی از لحاظ اقتصادی به صرفه  نیست.

جوجه کشی کبک

اولین گام جهت شروع دوره جوجه کشی جمع آوری ونگهداری تخم هاست .تخم ها باید با نهایت دقت جمع آوری وپس از تمیز کردن وضدعفونی کردن در محل انبار قرار داده شوند .

دما نگهداری وانبار تخم های نطفه دار17-12درجه سانتی گراد و رطوبت65-55درصد می باشد .
مدت نگهداری در این شرایط حداکثر 12روز است ولی اگر دما بین25-20درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از1هفته به طول بکشد  .

به طور کلی در دمای بالای 26 درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند .

طول دوره جوجه کشی 24روز است .پس ازقرار دادن تخم در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما37/5- 37/2و رطوبت60-55درصد می باشد .
تخم ها داخل دستگاه 3بار در روز چرخانده می شوند که در روز21جوجه کشی که تخم ها به هچر منتقل می شوند متوقف می گردد .

دما در هچر37-36/5درجه سانتی گراد و رطوبت80-75درصد می باشد واگر رطوبت هچ به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه ها به سختی پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند  .

به منظور حذف تخم های جنین مرده وبدون نطفه عمل کندلینگ صورت می گیرد که این روش در روز8جوجه کشی وپس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد .

تخم کبک پس از 24روز به جوجه تبدیل می شود ولی بعضی جوجه ها در روز23ویا25 هچ می شوند .
کل زمان هچ 20-10ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از20ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت  عدم هچ را جویا شد .

هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد .
تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین

برای جوجه کشی از تخم کبک ، حدود 24 روز زمان لازم است . تخم های بزرگ تر و تخم هایی که مدت بیشتری در انبار نگه داری شده باشند ، کمی بیشتر زمان لازم دارند . اگر دمای دستگاه جوجه کشی کم تر از حد لازم باشد و تخم های جوجه کشی از کبک های مولد پیر به دست آمده  باشند ، جوجه کبک ها دیرتر به دنیا می آیند . در بعضی از استان ها و از جمله استان کردستان جوجه کشی کبک در خانواده های روستایی انجام می شود . آن ها  تخم کبک را از طبیعت جمع آوری کرده و جهت جوجه کشی معمولا از یک مرغ کرچ ، بوقلمون و غیره استفاده می کنند . در جوجه کشی مصنوعی ، گرمای لازم توسط منابع گرمازا تولید می شود . تحت شرایطی ، جوجه کشی طبیعی با استفاده از مرغ کرچ مورد توجه و ضامن سلامت جوجه هاست ولی عملا دلایل قابل توجهی نیز آن را رد می کنند :

1 – یک روش گران و پرکار بوده و تنها در بعضی از مواقع سال قابل بهره برداری است ( زمانی که مرغ کرچ در اختیار باشد ) .

2 – تعداد تخم کبکی که مرغ کرچ می تواند در اختیار داشته باشد ، محدود است .

3 – در جریان به دنیا آمدن جوجه ها در روزهای اول ، بیماری ها یا انگل هایی می توانند از طریق مرغ مادر به جوجه کبک ها منتقل شوند .

4 – لانه و محیط اطراف همیشه مناسب نیستند .

در بازار ، ماشین های جوجه کشی بسیاری با ظرفیت های مختلف وجود دارد . دستگاه هایی نیز ساخته می شود که با تولید ده ها هزار در هر دوره قسمتی از نیاز صنعت ماکیان را رفع می نمایند . شرایط محیطی برای جوجه کشی که به نوبه ی خود دارای اهمیت خاصی نیز می باشند عبارتند از : دما ، رطوبت و تهویه . درجه ی حرارت در سه هفته ی اول ، دوم و سوم حدود 5/37 درجه ی سانتیگراد خواهد بود . در چهار روز آخر اندکی کمتر (37 درجه ) خواهد شد . حرارت صحیح ، یکی از خصوصیات ماشین جوجه کشی است . چگونگی گرم شدن دستکاه به روش های مختلف صورت می پذیرد . در بعضی از انواع آن ها تزریق هوای گرم به داخل دستگاه و در بعضی دیگر وجود المنت های الکتریکی گرمازا منابع تولید حرارت به شمار می روند . در خلال 24 روز دوران جوجه کشی ، تضمین تهویه با هوای حاوی اکسیژن کافی ، ضروری است . در حقیقت جنین در داخل تخم از طریق سوراخ های پوسته تنفس کرده ، اکسیژن مصرف نموده و انیدریدکربنیک ( Co2 ) دفع می نماید . درصد رطوبت نسبی در دوران جوجه کشی باید حدود 55% و بین 20 تا 24 روزگی حدود 75 درصد باشد . تا 7 روز پس از قرار گرفتن تخم کبک ها در دستگاه جوجه کشی ، تخم ها بایستی مورد معاینه قرار گیرند . بدین منظور تخم ها در مقابل نور قرار گرفته و وجود جنین در آن ها تایید می شود . به این روش در مدیریت پرورش ماکیان « کاندلینگ » می گویند . تخم ها در دستگاه جوجه کشی به حالت مایل قرار گرفته و قطب پهن آن به سمت بالا قرار می گیرند و حداقل 3 بار در روز ( به غیر سه روز آخر ) جهت جلوگیری از چسبیدن جنین به پوسته چرخانیده می شوند . برای جلوگیری از بیماری های عفونی جوجه ی یک روزه که منشاء آن آلودگی تخم می باشد ، در روز اول جوجه کشی از گاز آلدئید فرمیک ( فرمالدئید ) در دستگاه جوجه کشی استفاده می شود .

کبک سیاه

نام دیگر آن کبک «جنگلی سیاه» نام علمی آن Melanoperdix niger است. این گونه در سال 1829م توسط جانورشناس ایرلندی «نیکولاس ویگورز» شناسایی شد. این گونه یکی از کوچک ترین گونه های کبک است و اندازه آن در حدود 277 سانتی متر است. خاستگاه آن جنگل های استوایی و دشت های مالزی و برونئی و جزیره سوماترا در جنوب شرق آسیا است. این گونه در سنگاپور نیز وجود داشته اما امروزه در آن یافت نمی شود. کبک سیاه در لیست پرندگان در حال انقراض می باشد. کبک مذکور جزو پرندگان «مونو مورفیک» است یعنی رنگ پرهای نر با رنگ پرهای ماده متفاوت است به طوری که پرنده تر پر و بالی مشکی دارد  منقار آن سیاه رنگ است در حالی که پرنده ماده به رنگ بلوطی تیره با گلو و شکمی مایل به سفید می باشد و از لحاظ اندازه کمی پرنده نر کوچک تر است، به همین علت تعیین جنسیت آن به راحتی صورت می گیرد. پرنده ماده معمولاً در هر بار 5 تا 6 تخم می گذارد.

کبک جنگل روبیهو

نام علمی آن Xenoperdix obscurata است. این گونه در سال 2005م توسط دو تن از طبیعی دانان به نام های «ریوری بووی» و «جان فیجسا» شناسایی گردید. خاستگاه آن جنگل روبیهو در کشور تانزانیا است. اندازه آن در حدود 299 سانتیمتر است. پر و بال آن در ناحیه پشت تا دمگاه به رنگ بلوطی بوده و منقار و زیر گلو آن به رنگ سرخ است و سینه و شکم آن به رنگ سفید با لکه های مشکی و پاها زرد رنگ است. در حال حاضر این پرنده جزو پرندگان در حال انقراض به شمار می رود.

کبک شکم بلوطی

نام علمی آن Arborophila javanica است. این گونه در سال 1789م توسط طبیعی دان و گیاه شناس آلمانی «جان فردریک جملین» شناسایی گردید. نام های دیگر آن «کبک تپه ای شکم بلوطی» و «کبک تپه ای جاوه» می باشد. کبک کوچکی که اندازه آن در حدود 288 سانتیمتر است. رنگ تاج و پس سر پرنده قهوه ای و پاها قرمز و سینه خاکستری و بالها قهوه ای و رنگ پوست صورت سرخ رنگ و ماسک و گلو و منقار به رنگ سیاه است. شکم به رنگ قهوه ای و در وسط به رنگ سفید است. هر دو جنس نر و ماده به هم شبیه هستند. پرندگان نابالغ دارای صورتی متمایل به سفید بوده و منقار به رنگ قهوه ای سرخ فام است. خاستگاه آن کشور اندونزی است و این گونه در جنگل های کوهستانی شرق و غرب جزیره جاوه پراکنده است و ماده ها معمولاً در فصل تولید مثل چهار تخم می گذارند. این گونه جزو گونه های در معرض خطر انقراض قرار دارد.

کبک سی چوان

نام علمی آن Arborophila rufipectus است. این گونه در سال 1932م توسط طبیعی دانی به نام «بولتون» شناسایی گردید. خاستگاه آن فقط کشور  چین است و «سی چوان» نام استانی در مرکز چین است. این کبک جزو خانواده فازیانیده می باشد و گونه آن در معرض خطر انقراض است و امروزه دولت چین تلاش هایی برای حفظ نژاد آن انجام داده و این گونه در پارک طبیعی «لاجونشان» که دارای جنگل های کاج و آب و هوایی معتدل دارد حفاظت می شود.

کبک سینه بلوطی

نام علمی آن Arborophila mandellii است. این گونه در سال 1874م توسط شرق شناس انگلیسی «آلن اوکتاویان هوم» شناسایی گردید. خاستگاه  آن شرق کوه های هیمالیا و شمال براهماپوترا، بوتان، غرب بنگال ( فقط دارچلینگ) و ایالت های سیکیم و اروناچال پرادش در شمال شرق هندوستان و نپال و جنوب شرق تبت می باشد. این گونه با رنگ سینه بلوطی و رنگ خاکستری شکم مشخص می شود و شبیه کبک سینه قهوه ای است و تنها از لحاظ رنگ سر و سینه با آن اندکی تفاوت دارد. این گونه در معرض خطر است و تعداد کلی آن در حدود ده هزار قطعه برآورد می شود و در اثر تخریب جنگل ها امکان کاهش روزافزون این گونه وجود دارد. در حال حاضر سه منطقه حمایت شده برای حفاظت آن در نظر گرفته شده است که یکی از این مناطق پارک ملی «سینگالیا» در شرق بنگال می باشد.

کبک جنگلی یوزونگوا

نام دیگر آن «کبک یوزونگوا» بوده و نام علمی آن Xenoperdix udzungwensis است. این گونه در سال 1994م توسط طبیعی دانی به نام «جان  فیجسا» شناسایی گردید. خاستگاه آن جنگل یوزونگوا در کشور تانزانیا بوده و به علت شباهت به کبک روبیهو، قبلاً زیرگونه ای از آن شمرده می شد ولی امروزه به عنوان گونه مستقل نام برده می شود. پر و بال آن در ناحیه پشت تا دمگاه به رنگ بلوطی تیره بوده و سر و منقار و زیر گلو آن به رنگ سرخ است و سینه و شکم آن به رنگ سفید با لکه های مشکی و پاها زرد رنگ است. اندازه آن 29 سانتیمتر است. هر دو جنس نر و ماده شبیه به هم هستند. در حال حاضر این پرنده جزو پرندگان در حال انقراض به شمار می رود.

کبک تپه ای

نام علمی آن Arborophila torqueola است. این گونه در سال 1826م توسط طبیعی دان فرانسوی «آشیل والانسینس» شناسایی گردید. خاستگاه آن کشورهای بوتان، چین، هندوستان، میانمار،  نپال و ویتنام است و در جنگل ها و کوهستان های استوایی و نیمه استوایی زندگی می کند. پرنده نر اندکی با پرنده ماده تفاوت دارد به طوری که پرنده نر یک خط نارنجی رنگ بر روی سر داشته و و منقار آن به رنگ مشکی است و دور چشم ها قرمز و پشت چشم لکه ای نارنجی رنگ دارد که این مشخصات در پرنده ماده دیده نمی شود ولی رنگ سایر اجزای بدن در هر دو پرنده نر و ماده مشابه است. کبک تپه ای معمولاً به صورت گله های ده تایی دیده می شود. پرنده ماده در هر بار 3 تا 5 تخم می گذارد و به مدت 24 روز بر روی تخم می خوابد.

کبک تپه ای آنام

نام دیگر آن کبک ویتنامی است و نام علمی آن Arborophila merlini است. این گونه در سال 1924م توسط «دلاکور و جابولی» شناسایی گردید. جزو جنس «آربروفیلا» است. برخی این گونه را زیر گونه ای از «کبک سینه صدفی» می دانند. این گونه در جنگل های منطقه آنام در کشور ویتنام زندگی می کند. اندازه بدن آن 299 سانتیمتر است و پرنده ماده کمی کوچکتر از پرنده نر می باشد و وزن پرنده نر در حدود 290 گرم و وزن پرنده ماده در حدود 250 گرم است. این گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد و تنها در دو منطقه کوچک در آنام یافت می شود.

کبک طوقی سفید

نام علمی آن Arborophila gingica است. این گونه در سال 1789م توسط طبیعی دان و گیاه شناس آلمانی «جان فردریک جملین» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده است. این گونه فقط در  کشور چین یافت می شود و در مناطق حفاظت شده در جنگل های نواحی استوایی و نیمه استوایی وجود دارد و جزو گونه های در معرض خطر انقراض می باشند.

کبک تایوان

نام علمی آن Arborophila crudigularis است. این گونه در سال 1864م توسط طبیعی دان انگلیسی «روبرت سوین هو» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده است و فقط در کشور تایوان وجود  دارد و در جنگل های حفاظت شده نگهداری می شود و جزو گونه های در معرض انقراض می باشد.

کبک هاینان

نام علمی آن Arborophila ardens است. این گونه در سال 1892م توسط «ستیان» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده است و خاستگاه آن جزایر «هاینان» و چین است و در جنگل های  حفاظت شده در مناطق استوایی و نیمه استوایی زندگی می کند و جزو نژادهای در معرض انقراض قرار دارد.

کبک گلو قهوه ای

نام علمی آن Arborophila rufogularis است. این گونه در سال 1850م توسط طبیعی دان انگلیسی «ادوارد بلیت» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده می باشد. در کشورهای بنگلادش، بوتان،  چین، هندوستان، لائوس، میانمار، نپال، تایلند و ویتنام دیده می شود. این گونه در جنگل ها و زمین های کم ارتفاع استوایی و نیمه استوایی و همچنین در برخی از جنگل های کوهستانی این مناطق زندگی می کند.

کبک جنگلی کاکلی

نام علمی آن Rollulus rouloul است. این گونه در سال 1786م توسط طبیعی­دان و فیزیک­دان ایتالیایی «جیووانی اسکوپولی» شناسایی گردید. نام دیگر آن «کبک کاکلی»، «کبک جنگلی سبز»،  «کبک جنگلی کاکلی سرخ» است. این گونه تنها عضو جنس «رولولوس» می باشد. کبکی با جثه کوچک است که در مناطق کم ارتفاع بارانی در جنوب برمه، جنوب تایلند، مالزی، جزیره سوماترا و برونئی زندگی می کند. لانه خود را بر روی زمین و لابه لای برگ درختان می سازد و در آن شش تخم سفید رنگ می گذارد که پس از هجده روز جوجه ها از تخم بیرون می آیند. اندازه بدن آن در حدود 25 سانتیمتر است و نرها کمی بزرگتر از ماده ها می باشند. هر دو جنس لکه پوستی سرخ رنگ اطراف چشم را داشته و پاها به رنگ قرمز بوده و فاقد زائده مهمیز مانند می باشند. پرنده نر در قسمت فوقانی بدن به رنگ سبز متالیک و در قسمت پایینی بدن به رنگ آبی است. بالها به رنگ قهوه ای است. سر دارای کاکلی بلند به رنگ سرخ است. پرنده ماده در قسمت فوقانی بدن به رنگ سبز روشن است و بال ها به رنگ خاکستری است و کاکل ندارد. منقار در هر دو پرنده نر و ماده به رنگ تیره است. این پرنده هنگامی که احساس خطر کند ترجیح می دهد بدود و در صورت لزوم می تواند مسافت کوتاهی پرواز کند. امروزه به علت از بین رفتن سریع جنگل ها، این گونه نیز در معرض خطر انقراض قرار دارد.

کبک صخره ای

نام علمی آن Ptilopachus petrosus است. این گونه در سال 1789م توسط طبیعی دان آلمانی «جان فردریک جملین» شناسایی گردید. بزرگی آن در دوران بلوغ به 333 سانتیمتر می رسد نرها کمی از ماده ها بزرگ تر و شبیه به هم هستند. از لحاظ سر و گردن شبیه به کبک ایرانی هستند. خاستگاه آن در وسط آفریقا از ساحل غربی تا کنیا است. این گونه تنها عضو جنس «پتیلوباخوس» می باشد. این گونه در زبان انگلیسی با گونه کبک کوهی تشابه اسمی دارد و هنگام ترجمه نام آن به زبان های آلمانی و هلندی و فرانسوی ممکن است که بین این دو گونه خلط شود. اندازه بدن آن بین 20 تا 25 سانتیمتر است. بالاتنه هر دو جنس نر و ماده به رنگ قهوه ای شکلاتی است و سر و گردن و سینه پرنده به رنگ قهوه ای است در پرنده نر سینه و شکم به رنگ کرم پرتقالی و در پرنده ماده به رنگ کرم روشن است. رنگ پوسته تخم صورتی روشن است و پرنده نر در خوابیدن روی تخم و نگهداری از جوجه ها نقشی مهم و اساسی دارد. در سال 2000م این گونه به ایالات متحده آمریکا و اروپا وارد شد تا در باغ وحش ها و باغ پرندگان به نمایش درآید. این گونه در لیست پرندگان در معرض خطر انقراض قرار دارد.

کبک گونه سفید

نام علمی آن Arborophila atrogularis است. این گونه در سال 1850م توسط طبیعی دان انگلیسی «ادوارد بلیت» شناسایی گردید. جزو خانواده «فازیانیده» می باشد. این گونه در کشورهای  بنگلادش، هندوستان و چین وجود دارد و در جنگل ها و کوهستان های مناطق استوایی و نیمه استوایی زندگی می کند و گونه آن در معرض خطر انقراض می باشد.

کبک تپه ای صورت سفید

نام علمی آن Arborophila orientalis است. این گونه در سال 1821م توسط طبیعی دان و فیزیک دان آمریکایی «توماس هورسفیلد» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده می باشد. این گونه  فقط در کشور اندونزی وجود دارد و در جنگل های استوایی و نیمه استوایی آن کشور زندگی می کند و جزو گونه های در معرض خطر انقراض می باشد.

کبک پشت صاف

نام علمی آن Arborophila brunneopectus است. این گونه در سال 1855م توسط طبیعی دان انگلیسی «ادوارد بلیت» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده می باشد. خاستگاه آن کشورهای  کامبوج، چین، لائوس، میانمار، تایلند و ویتنام است و در زمین های کم ارتفاع و جنگل های مناطق استوایی و نیمه استوایی زندگی می کند.

کبک گردن پرتقالی

نام علمی آن Arborophila davidi است. این گونه در سال 1927م توسط شرق شناس آمریکایی «جان تئودور دلاکور» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده است و در شرق کامبوج و در جنوب  ویتنام و در طول مرزهای بین کامبوج و ویتنام زندگی می کند. زیستگاه آن جنگل های استوایی و نیمه استوایی است و جزو نژادهای در معرض خطر انقراض می باشد.

کبک سر بلوطی

نام علمی آن Arborophila cambodiana است. این گونه در سال 1928م توسط «دلاکور و جابولی» شناسایی گردید. جزو خانواده «فازیانیده» است و خاستگاه آن کشورهای کامبوج و تایلند است  و در جنگل های استوایی و نیمه استوایی کم ارتفاع و همچنین در جنگل های استوایی کوهستانی زندگی می کند.

کبک سینه سرخ

نام علمی آن Arborophila hyperythra است. این گونه در سال 1879م توسط جانور شناس انگلیسی «ریچارد شارپ» شناسایی گردید. جزو خانواده «فازیانیده» است و خاستگاه آن کشورهای  مالزی و اندونزی است و در جنگل های استوایی و نیمه استوایی کم ارتفاع و همچنین در جنگل های استوایی کوهستانی زندگی می کند.

کبک منقار سرخ

نام علمی آن Arborophila rubrirostris است. این گونه در سال 1879م توسط جانور شناس ایتالیایی «توماس سالوادوری» شناسایی گردید. جزو خانواده فازیانیده است. فقط در کشور اندونزی  وجود دارد و در جنگل های استوایی زندگی می کند.

کبک طوقی بلوطی

نام علمی آن Arborophila charltonii است. این گونه در سال 1845م توسط طبیعی دان انگلیسی «توماس کمپل ایتون» شناسایی گردید. این گونه در جنگل های کم ارتفاع استوایی در کشورهای  اندونزی، مالزی، میانمار، تایلند و ویتنام زندگی می کند. این گونه در معرض خطر انقراض می باشد.

کبک سینه صدفی

نام علمی آن Arborophila chloropus است. این گونه در سال 1859م توسط جانور شناس انگلیسی «ادوارد بلیت» شناسایی گردید. این گونه در کشورهای کامبوج، چین، لائوس، میانمار، تایلند و  ویتنام وجود دارد.

کبک تپه­ ای سینه خاکستری

نام علمی آن Arborophila sumatrana است. این گونه در سال 1891م توسط جانور شناس انگلیسی «ویلیام اوگیل وی گرانت» شناسایی گردید. این گونه در جنگل ها و کوهستان های استوایی و  نیمه استوایی در مالزی و اندونزی زندگی می کند.

کبک بامبوی چینی

نام علمی آن Bambusicola thoracicus است. این گونه در سال 1815م توسط طبیعی دان هلندی «کونراد جاکوب تیمینک» شناسایی  گردید. این گونه جثه ای کوچک دارد و خاستگاه آن شرق سرزمین چین و تایوان است و اخیراً با موفقیت وارد ژاپن شده است. این گونه به همراه گونه «کبک بامبوی کوهستان» جزو جنس «بامبوسیکولا» می باشد. کبک بامبوی چینی از سایر گونه های کبک کوچک تر است و پرنده نر کمی بزرگ تر از پرنده ماده می باشد. سینه و پشت پرنده به رنگ سیاه و بلوطی و کرمی رنگ است و لکه های سیاهی بر روی بال ها دارد. صورت و گلوی پرنده به رنگ قهوه ای بوده و بالای چشم ها به رنگ خاکستری است. این گونه در جنگل های گرم و مرطوب و در اطراف چمنزارها زندگی می کند و بر خلاف نامش ارتباطی به بامبو ندارد. این گونه تا مدت ها در سرزمین چین نگهداری می شد تا این که عاقبت در سال 1919م به کشور ژاپن راه یافت و بعد از آن وارد جزایر هاوایی شد. نسل این گونه کبک در جزیره هنگ کنگ کاملاً منقرض شد و تلاش های انجام شده در راستای احیای مجدد آن در جزیره نتیجه زیادی در بر نداشته است.

کبک فری جینوس

نام علمی آن Caloperdix oculeus است. این گونه در سال 1815م توسط جانور شناسی هلندی «کونراد جاکوب تیمینک» شناسایی گردید.  این گونه جزو جنس کالوپردیکس است و در جنگل های استوایی و نیمه استوایی کشورهای اندونزی، مالزی، میانمار و تایلند زندگی می کند. این گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد.

کبک سر زرشکی

نام علمی آن Haematortyx sanguiniceps است. این گونه در سال 1879م توسط جانور شناس انگلیسی «ریچارد شارپ» شناسایی گردید. این گونه در جنگل های استوایی و نیمه استوایی مالزی  و اندونزی زندگی می کند.

کبک بامبوی کوهستان

نام علمی آن Bambusicola fytchii است. این گونه در سال 1871م توسط جانور شناس انگلیسی «جان اندرسون» شناسایی گردید. این گونه در کشورهای بنگلادش، چین، هند، میانمار، تایلند و  ویتنام وجود دارد.

کبک دری

نام علمی آن Tetraogallus caspius است. خاستگاه آن شرق ترکیه، ارمنستان، افغانستان و منطقه وسیعی از دامنه های سلسله جبال البرز در  شمال ایران است. جثه ای بزرگ به رنگ خاکستری نخودی دارد. پرهای پروازش سفید رنگ است و غالباً در مناطق بسیار مرتفع کوهستانی که ارتفاع آن در حدود 1800 تا 3000 متر است، زندگی می کند. اندازه بدن پرنده نر 58 سانتیمتر و پرنده ماده 55 سانتیمتر است. رنگ شکم تیره و در انتها قرمز کمرنگ به نظر می آید. در پهلوها رگه های طولی پهن به رنگ دارچینی دیده می شود که لابه لای آن ها خاکستری است. دو سوم طول شاه پرهای نخستین و ثانوی بال از سمت قاعده سفید رنگ است که هنگام پرواز در زیر بال به صورت نوار پهن و مشخصی دیده می شود. طرح خاص صورتش که شامل نوار چشمی و گلوی سفید، تارک خاکستری و خط خاکستری پررنگ کنار گردن است از فاصله نزدیک قابل مشاهده می­باشد. تفاوت پرنده ماده با نر در این است که در پرنده ماده تضاد نقش و نگار صورت کمتر است ضمناً پرنده ماده کوچک تر، کم رنگ و تاج و گلو نخودی تر است. پرنده نر در پا سیخک یا مهمیز دارد. گونه ای که در جنوب غربی ایران دیده می شود به رنگ خاکستری روشن یا نخودی است. این پرنده بسیار خجالتی و محتاط بوده و نزدیک شدن به آن بسیار دشوار است. از تماشاگر فرار کرده و با احساس خطر بیشتر، به سرعت بالای کوهستان پرواز می کند. به اندازه سایر ماکیان ها اجتماعی نیست و معمولاً جفت جفت دیده می شود.

کبک دری به دو گونه قفقازی (ارمنی) و خزری (مازندرانی) وجود دارد. این پرنده در پرتگاه های با شیب تند، کوهستان های صخره ای و قلل مرتفع با گیاهان اندک و پراکنده، به سر برده و در میان سنگ ها و اغلب در لبه ی صخره های مرتفع آشیانه می سازد. در ایران بومی و نسبتاً فراوان است. در سال های اخیر جمعیت آن به شدت کاهش یافته و شکار آن ممنوع است.

کبک دری از پرندگان بومی ایران است، در گذشته این پرنده بسیار زیبای ایرانی نسبتاً فراوان بوده و اما در حال حاضر این پرنده از گونه هایی است که در معرض خطر انقراض نسل قرار دارد. لذا میتوان جهت جلویری از انقراض و حفظ این پرنده نسبت به تکثیر آن به روش مصنوعی و با دستگاه جوجه کشی اقدام کرد. در قدیم در قره داغ به وفور یافت می شد اما امروزه فقط در ارتفاعات بلند کوه های قوشا داغ، هشتسر و غیره یافت می شود. این پرنده در لابه لای صخره ها لانه ساخته و در هر بار 6 تا 99 تخم می گذارد. رنگ پوسته تخم سبز روشن است.

کبک سه چینی

نام علمی آن Tetraophasis szechenyii است. نام دیگر آن «کبک گلو زرد» است. خاستگاه این کبک منطقه «سی چوان» و «کانزی» در کشور چین است و در کشور هندوستان نیز وجود دارد و در  مناطق کوهستانی و دامنه های صخره ای زندگی می کند. 

کبک برفی

نام علمی آن Lerwa lerwa است. این گونه برای اولین بار در سال 1833م توسط طبیعی دان انگلیسی «برایان هوگسون» شناسایی  گردید. این گونه به طور وسیع در مناطق مرتفع کوه­های هیمالیا در هندوستان و نیز در کشورهای پاکستان، نپال و چین پراکنده شده است. این گونه تنها گونه جنس «لروا» می باشد. پرنده نر و پرنده ماده از لحاظ رنگ آمیزی پرها شبیه هم می باشند اما نرها در بالای پنجه های پا یک مهمیز دارند که این امر آن ها را از پرنده ماده متمایز می سازد. پرهای پشت آن به رنگ بلوطی و پرهای ناحیه شکم به رنگ قهوه ای با خطوط سفید و منقار و پاهای آن به رنگ سرخ روشن است و پرهای دم نیز به رنگ بلوطی با نقاط سفید می باشد و برخی از آن ها تاج کوچکی نیز بر روی سر دارند. طول بدن پرنده بالغ 38-40 سانتیمتر و وزن پرنده ماده 450-580 گرم و وزن پرنده نر 550-700 گرم می باشد. جوجه های کبک برفی شبیه جوجه قرقاول خونی می باشد.

کبک عربی

نام علمی آن Alectoris melanocephala است. این گونه در سال 1853م توسط طبیعی دان آلمانی «ادوارد روپیل» شناسایی  گردید. خاستگاه آن عمان، عربستان سعودی و یمن است و اخیراً این گونه از کشور عمان به کشور پاکستان برده شده است.

کبک پرزیوالسکی

نام دیگر آن «کبک طوقی نارنجی» است و نام علمی آن Alectoris magna است. این گونه در سال 1876م توسط جغرافی دان  روسی «نیکولای پرزیوالسکی» شناسایی گردید. پراکنش جغرافیایی این کبک در شرق تبت و غرب چین می باشد. از بزرگترین گونه های کبک است و طول آن به 38 تا 39 سانتیمتر می رسد. نر و ماده شبیه به هم هستند. معمولاً شبیه کبک چوکار بوده ولی قدری تنومندتر و سرپاتر است. دور گردن دو یقه با پرهای سیاه دارد. قسمت پایین بدن قهوه ای و روی پهلوها نوارهای ظریفی دارد.

کبک کوهی

نام علمی آن Alectoris graeca است. این گونه در سال 1804م توسط دانشمند آلمانی «کارل منسیر» شناسایی گردید. این گونه در  محدوده وسیعی از جنوب غرب آسیا تا جنوب شرق اروپا پراکنده است و بیشتر در مناطق خشک و زمین های باز و گاهی اوقات نیز در مناطق مرتفع و کوهستانی دیده می شود. لانه های خود را بر روی زمین و در شکاف های مختلف می سازد و هر بار 5-8 تخم می گذارد. پرهای سر و سینه و پشت آن به رنگ خاکستری است و بالهای آن راه راه و پاهای آن سرخ رنگ است. در هنگام احساس خطر ترجیح می دهد که بدود ولی در حالت ضروری می تواند مسافت کوتاهی پرواز کند. این گونه تا حدودی شبیه کبک چوکار است اما رنگ آن تیره تر می باشد.

کبک چوکار

نام دیگر آن «کبک چوکار هندی» بوده و نام علمی آن Alectoris chukar است. در لهجه های مختلف فارسی به آن خاسه، کو، زرج، ژرژ، کو و کوک می گویند (مکری 1361). این گونه در سال 1821م توسط طبیعی دان آمریکایی «توماس هورسفیلد» شناسایی گردید. خاستگاه آن کشور هندوستان و پاکستان بوده و در پاکستان به عنوان پرنده ملی شناخته می شود. این گونه و زیر گونه های مربوطه در محل های شیبدار سنگریزه ای و دره های خشک و گاهی مزارع و تاکستان ها زندگی می کنند. نر و ماده شبیه به هم و نسبت به گونه های دیگر چاق تر و درشت ترند. رنگ کبک چوکار از پشت گردن تا قسمتهای پایین بدن خاکستری می باشند و سرشانه ها آبی کم رنگ با حاشیه قرمز متمایل به قهوه ای است. فاصله دور چشم و منقار و گونه ها به رنگ زرد کم رنگ است. زیر گلو، گردن و قسمت سر به رنگ زرد نخودی است. خال های تیره رنگی در قسمت بالای گردن دیده می شود. سینه خاکستری و پهلو سفید است 9 تا 10 خط تیره در دو پهلو دارد. منقار قرمز کم رنگ و ساق پای قرمز پررنگ و عنبیه قهوه ای رنگ چشم از ویژگی های این کبک می باشد. ماده ها از نظر اندازه از نر کوچکتر بوده و کمی هم کمرنگ تر هستند و بر بالای پنجه ها مهمیز ندارند. طول بدن پرنده 32-35 سانتیمتر است. طول بالها 55 تا 60 سانتیمتر است. در شرایط طبیعی وزن کبک نر بالغ 510 تا 800 گرم و وزن کبک ماده 450 تا 680 گرم می باشد.

کبک های چوکار معمولاً جفت جفت یا به صورت دسته های کوچکی دیده می شوند، ولی گاهی در زمستان گله های بزرگی تشکیل می دهند. هنگام احساس خطر کمتر پرواز می کند و بیشتر به سمت سربالایی کوهستان می دوند. در بهار و تابستان پرنده ای پر سروصدا است. در طبیعت همیشه در دامنه ها و شیب های کوهستانی باز و سنگلاخ یافت می شود و در میان بوته های کوتاه بین صخره ها آشیانه می سازد و معمولاً در نواحی پر درخت دیده نمی شود. کبک چوکار پراکندگی زیادی در ایران دارد و بیشتر کبک های وحشی ایرانی از گونه کبک چوکار می باشند. این گونه مناسب برای پرورش مصنوعی و می توان تخم پرنده را در دستگاه جوجه کشی پرورش داد .

کبک فیلبی

نام علمی آن Alectoris philbyi است. این گونه در سال 1934م توسط جراح و شرق شناس انگلیسی «پرسی لاو» شناسایی گردید. این گونه به نام قدیس انگلیسی «سنت جان فیلبی» نامیده شده است. توزیع جغرافیایی آن در جنوب غربی عربستان و یمن در ارتفاع بالای 1000 پایی است. اندازه این کبک گاهی به 388 سانتیمتر می رسد. نر و ماده شبیه به هم هستند. قسمت های بالای بدن و سینه به رنگ سیاه و سفید و شاه بلوطی است. رنگ پرهای بالای چشم مایل به سبز و پرهای روی پهلو به رنگ سیاه و سفید و شاه بلوطی است. زیر گلو و گونه ها به رنگ سیاه بوده و نقاط زرد و سبز روی قسمت چینه دان وجود دارد. منقار پاها و حلقه های اطراف چشم به رنگ قرمز تیره است.

کبک بربری

نام علمی آن Alectoris barbara است. این گونه در سال 1791م توسط بیولوژیست فرانسوی «پیر جوزف بوناتری» شناسایی گردید. این نوع کبک ها در تپه های سنگی و بوته زارها تا ارتفاع 100000 پایی زندگی می کنند. خاستگاه اصلی این کبک در شمال آفریقا و در تنگه جبل طارق و جزایر قناری بوده و از همان جا به پرتغال برده شده است. این کبک در «ساردینا» نیز دیده شده است. این پرنده 33-36 سانتیمتر طول دارد. تاج، پشت گردن سیاه با نقاط سفید است. قسمت های فوقانی بدن خاکستری و قرمز، سرشانه ها آبی مایل به خاکستری است. فاصله دو چشم و منقار طویل، گونه ها و زیر گلو خاکستری کم رنگ و نوار اطراف چشم به رنگ شاه بلوطی و از پرهای نارنجی زرد فام بسیار کم رنگ پوشیده شده است. نرها کمی از ماده ها بزرگترند. چشم ها قهوه ای روشن یا قهوه ای تیره و منقار به رنگ قرمز نارنجی یا قرمز پررنگ بوده ساق پاها قرمز تیره می باشد. در بیشه  زارها لانه می سازد و در لانه خود 6-8 تخم می گذارد و بر روی دانه و حشرات تغذیه می کند. این کبک تا حدودی شبیه کبک پا قرمز است و فقط از لحاظ سر و گردن اندکی با آن متفاوت است. و بر روی دانه و حشرات تغذیه می کند. این کبک تا حدودی شبیه کبک پا قرمز است و فقط از لحاظ سر و گردن اندکی با آن متفاوت است.

کبک سی سی

نام علمی آن Ammoperdix griseogularis است. این گونه در سال 1843م توسط طبیعی دان آلمانی «جان فردریک وان برانت» شناسایی  گردید. خاستگاه این گونه جنوب شرق ترکیه، ایران، سوریه و شرق عراق و پاکستان است و شباهت هایی به کبک شنی دارد که این کبک در مصر و کشورهای عربی وجود دارد. اندازه آن 22-25 سانتی متر است. این گونه در مناطق خشک و دشت های باز و در برخی موارد نادر در مناطق کوهستانی دیده می شود. رنگ پرها خاکستری روشن تا قهوه ای روشن بوده و رنگ منقار سرخ و سر و گردن خاکستری و ابروها به رنگ مشکی بوده و در پس چشم ها لکه ای سفید دارد. بالها مخطط بوده و به رنگ سفید و قهوه ای است و پاها به رنگ زرد است. کبک ماده نیز کاملاً شبیه کبک نر بوده و رنگ آن روشن تر است. این کبک نیز همانند سایر گونه ها قادر است که مسافت های کوتاه را پرواز نماید و ترجیح می دهد که مسافت های کوتاه را بدود.

کبک پا قرمز

نام دیگر آن «کبک فرانسوی» و نام علمی آن Alectoris rufa است. این گونه در سال 1758م توسط طبیعی دان مشهور سوئدی «کارل لینه» شناسایی گردید. خاستگاه طبیعی آن غرب اروپا در فرانسه و ایبری است و در دشت های باز جزیره انگلیس و ولزز دیده شده است و به عنوان پرنده شکار شونده توسط شکارچیان انگلیسی صید می گردد و در شمال لانگشایر و شرق یورگشایر نیز دیده می شود. در جنوب شرق اروپا کبک دیگری به نام «کبک کوهی» که خیلی به کبک پا قرمز شبیه است جای آن را گرفته است. از لحاظ ظاهری رنگ پر و بال پرنده قهوه ای روشن در ناحیه سر، پس سر و پشت تا انتهای دم است. بالها مخطط و رنگ نوک و پاها قرمز است ضمناً در اطراف چشم حلقه ای به رنگ قرمز دارد. پرنده در دشت های باز لانه و تخم گذاری می کند.

کبک شنی

نام علمی آن Ammoperdix heyi است. این گونه در سال 1825م توسط طبیعی دان هلندی «کونراد جاکوب تیمینک» شناسایی گردید. خاستگاه آن مصر، شرق فلسطین و جنوب شبه جزیره عرب است و این گونه شباهتهایی با کبک سی سی دارد. اندازه آن 22-255 سانتیمتر است و در زمین های خشک و دشت های باز و گاهی نیز در مناطق کوهستانی دیده می شود. لانه های خود را بر روی زمین می سازد و در هر لانه 5-7 تخم می گذارد. رنگ بدن آن قهوه ای روشن بوده و همانند کبک شنی، در پس چشم ها یک لکه سفید دارد. بال ها مخطط و به رنگ قهوه ای و سفید است و رنگ منقار سرخ متمایل به زرد و رنگ پاها زرد است.

کبک منقار بلند

نام علمی آن Rhizothera longirostris است. این گونه در سال 1815م توسط طبیعی دان هلندی «کونراد جاکوب تیمینک» شناسایی گردید. خاستگاه  این گونه شبه جزیره مالاوی، جزیره سوماترا و کشور برونئی است و در جنگل ها و دشت ها و کوهستان های استوایی و نیمه استوایی زندگی می کند. این گونه دو زیرگونه به نام های «R. l. longirostris» و «R. l. dulitensis» دارد که زیرگونه اخیر به نام «کبک دولیت» نیز شناخته می شود و در کوهستان های مرکزی کشور برونئی زندگی می کند. کبک منقار بلند جزو گونه های در معرض انقراض به شمار می رود. رنگ بدن آن خاکستری بوده و در ناحیه پشت و زیر شکم به رنگ قهوه ای است. منقاری سرخ و بلند دارد و در کنار چشم خطی به رنگ سیاه دارد. بال ها مخطط و به رنگ سفید و سیاه است. پاها به رنگ سرخ است.

کبک خاکستری

نام دیگر آن «کبک انگلیسی»، «کبک مجاری» و «کبک هون» بوده و نام علمی آن Perdix perdix است. برخی افراد در زبان فارسی به آن «کبک چیل» می گویند. این گونه در سال 17588م توسط طبیعی دان مشهور سوئدی «کارل لینه» شناسایی گردید. این پرنده 28-32 سانتیمتر طول و بین 300 تا 400 گرم وزن دارد. از تیهو اندکی بزرگ تر اما از کبک و دراج کوچکتر است. در گروه­های 15 الی 20 تایی زندگی می کند به واسطه پیشانی و گلوی نارنجی بلوطی، سینه خاکستری و لکه نعل مانندش به رنگ قهوه ای تیره در زیر تنه و نیز نوارهای پهن بلوطی عرضی در پهلوها به آسانی شناخته می شود. نر و ماده هم شکل اند و در پرواز خال های قهوه ای خاکستری رنگی روی بالها و زیر تنه اش دیده می شود که در تضاد با رنگ خاکستری گلو و چارچوب بلوطی سر قرار دارد. پرهای بیرونی دم، نارنجی قهوه ای است. هنگام راه رفتن قوز کرده و به محض احساس خطر فوراً خود را جمع کرده و در حالی که سرش را بالا گرفته و آماده پرواز است به سرعت می دود. این پرنده در کشتزارها، چراگاه ها، حاشیه تالاب ها، تپه های شنی و اراضی بایر به سر برده و در نقاط کاملاً پنهان روی زمین و زیر بوته ها و در نقاطی کاملاً مخفی مانند پای پرچین ها و در مزارع گندم و ذرت و امثال آن، آشیانه می سازد. در ایران بومی است اما جمعیت آن ها اندک است و در معرض خطر انقراض قرار دارد و تا به امروز حرکتی در جهت حمایت از این گونه زیبا و نادر انجام نگرفته است. در ارسباران بیشتر در باغ ها و گاهی نیز در کوهپایه ها دیده می شود.

در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم این نژاد توسط اروپاییان به نقاط مختلف اروپا و همچنین آمریکای شمالی به منظور شرکت در برنامه های تفریحی شکار کبک ارسال شد. در اروپا این گونه در معرض خطر نیست ولی تعداد آن در مناطق زراعی انگلستان رو به کاهش است و علت آن از بین رفتن محیط های طبیعی زیست پرنده و کاهش مواد غذایی مورد نیاز آن می باشد، به همین علت بنا به برخی اطلاعات وارده در طی بیست و پنج سال اخیر تعداد آنان در انگلستان 85% کاهش داشته است، از این رو دولت انگلستان با کمک برخی از سازمان های غیر دولتی حمایت از حیوانات اقداماتی را در راستای تکثیر پرنده انجام داده است.

کبک دیوریان

نام علمی آن Perdix daurica است و «دیوریا» نام منطقه ای در نزدیکی دریاچه بایکار در کشور روسیه است. این گونه در سال 1811م توسط  جانورشناس آلمانی «پیتر سیمون پالاس» شناسایی گردید. این کبک در زمین­های زراعی نواحی وسیعی از شرق آسیا از شرق کشور قرقیزستان تا چین و مغولستان پراکنده است. این گونه غیر مهاجر بوده و در فصل تولیدمثل به صورت گله ای زندگی می کند و شباهت های زیادی با کبک خاکستری دارد. این گونه جزو گونه های در معرض خطر قرار ندارد. پرهای سر و پشت پرنده به رنگ قهوه ای تیره با رگه های سفید و سینه به رنگ قهوه ای مسی با لکه قهوه ای تیره در ناحیه شکم، و زیر شکم و دمگاه به رنگ زرد روشن است.

کبک تبتی

نام علمی آن Perdix hodgsoniae است. این گونه در سال 1857م توسط طبیعی دان انگلیسی «بریان هوگتون هودسون» شناسایی گردید. این گونه به طور وسیعی در دشت های تبت و در ارتفاعات آن سرزمین زندگی می کند و در فصل تولیدمثل به صورت گله ای دیده می شود و در سایر فصول نیز به صورت پراکنده در زمین های زراعی مشاهده می شوند. هر دو پرنده نر و ماده فاقد برآمدگی بالای پنجه یا مهمیز هستند. اندازه بدن آن ها 28-31 سانتیمتر است. پرهای سر و گردن و زیر گلو به رنگ بلوطی بوده و ابروی آن سفید و در زیر چشم لکه ای سیاه دارد و پشت و پهلوی پرنده ب رنگ خاکستری با رگه های سفید و پرهای سینه به رنگ تیره با رگه های سفید و شکم و زیر شکم و دمگاه به رنگ سفید است. نر و ماده از لحاظ حجم و اندازه شبیه هم هستند و فقط پرهای ماده کمرنگ تر از پرهای پرنده نر است.

کبک ماداگاسکار

نام علمی آن Margaroperdix madagascariensis است. این گونه در سال 1786م توسط طبیعی دان ایتالیایی «جیوانی آنتونی اسکوپولی» شناسایی گردید. خاستگاه  آن جنگل ها و مناطق کوهستانی استوایی و نیمه استوایی در جزیره ماداگاسکار در آفریقا است. پرهای سر و گلو به رنگ تیره است که در بالای چشم و زیر چشم یک خط سفید دارد. پشت پرنده تا ناحیه دم به رنگ قهوه ای با رگه های سفید است. در ناحیه گردن و پیش سینه پرهای آن به رنگ خاکستری است و شکم و زیر شکم قهوه ای تیره با لکه های سفید است.

همان طور که از بزرگترین پرنده انتظار می رود شتر مرغ تخم را در میان پرندگان موجود در دنیا می گذارد. اگر چه تصور می شود که بزرگترین پرنده بایستی بزرگترین تخم را تولید کند لیکن تخم شتر مرغ کوچکترین تخم نسبت به وزن شتر مرغ بالغ می باشد و تنها 5/11 درصد وزن بدن شتر مرغ می باشد. تخم شتر مرغ 25 برابر وزن متوسط تخم ماکیان اهلی (حدود 60 گرم) است. به طور متوسط تخم شترمرغ 19-177 سانتی متر طول و 15-14 سانتی متر عرض داشته و 1900-1100 گرم وزن دارد.

تخم شترمرغ نقش محوری در توسعه مزارع پرورش شترمرغ دارد. توانایی شترمرغ ماده در تولید تخم نطفه دار جهت تولید جوجه های سالم باعث توسعه جمعیت شتر مرغ در مزارع پرورشی می شود. به طور متوسط طول مدت جوجه کشی تخم شتر مرغ در دستگاه جوجه کشی  42  روز می باشد.

تخم شتر مرغ از قسمت های زیر تشکیل شده است:

1-    نطفه یا صفحه زاینده: تنها عضو زنده تخم می باشد و بر روی زرده قرار گرفته است.

2-    زرده: نقش آن فراهم کردن مواد غذایی لازم برای استفاده جنین در مراحل مختلف رشد و نمو می باشد.

3-    آلبومین سا سفیده: پوشش آبکی اطراف جنین در حال رشد را تشکیل می دهد و مانع از خشک شدن جنین می شود. سفیده خواص ضد میکروبی دارد و از سه لایه تشکیل شده است.

الف) سفیده رقیق

ب) سفیده غلیظ

ج)سفیده رقیق داخلی

4- شالاز یا زرده بند: در وسط تخم و در هر دو طرف زرده، دو قسمت مارپیچی شکل از جنس سفیده غلیظ به نام شالاز یا زرد بند وجود دارد. شالاز، زرده را در وسط تخم نگه می دارد و مانع از حرکت زرده به سمت پوسته آهکی و چسبیدن به آن و در نتیجه از بین رفتن نطفه یا جسم رویان می شود.

پوسته تخم شترمرغ

پوسته از سه قسمت تشکیل شده است: غشاها، پوسته آهکی، کوتیکول

رنگ پوسته اهکی تخم بین سفیده و زرد مایل به سفید متفاوت بوده و شبیه ظروف پینی براق است که از خلل و فرج پوشیده شده است. پوسته تخم شتر مرغ تمامی عناصر در پوسته تخم مرغ را دارا می باشد و 2 تا 3 میلی متر قطر داشته  و از استحکام بالایی برخوردار است. به طوری که یک انسان می تواند بر روی آن بایستند بدون انکه به پوسته آسیبی برسد.

قطر معمولا تفاوت هایی را نشان می دهد و حداقل آن 65/1 میلیمتر بوده و با افزایش اندازه تخم ها قطر پوسته افزایش می یابد و سنگین تر می شود. وظیفه پوسته تخم عبارت است از : حفاظت محتویات از ضربات مکانیکی، ایجاد سد فیزیکی پوسته تخم چلوگیری از نفوذ عوامل میکروبی به محتویات تخم و ایجاد غشاء واسطه که میزان عبور آب، اکسیژن و دی اکسید کربن به داخل و خارج تخم را تعیین می کند. هر چند پوسته از خارج بسیار محکم تر و متراکم است اما شکستن آن از داخل آسان می باشد که امکان خروج را هنگام تفریح تسهیل می کند. دو غشا پوسته، آلبومین را نگه می دارند. لایه خارجی ضخیم تر بوده و منافذ بیشتری نسبت به لایه داخلی دارد. با تبخیر آب و جایگزینی هوا بین این دو لایه اتاق هوایی تشکیل می گردد.

بعد از جوجه کشی، اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها تفریخ نشوند، توسل به عملیات رفع اشکال، ضروری است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ این سوال را می دهد که مشکل کار کجاست؟ لذا ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی، ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را از هر گاری، معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین) جدا کرده  و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناس خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آنها به جوجه مشخص و ثبت شود تا به هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق، بستگی به عواملی دارد که تعدادی  از آنها مربوط به مراحل پرورش گله است. سن گله، نژاد، مدیریت واحد نظر تغذیه و بهداشت و جمع آوری درجه بندی تخم و استفاده از دستگاه جوجه کشی مناسب از جمله ی این عوامل است. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق 855 درصد هچ، مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی استفاده شود و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی، تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و بر اساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-      اگر کوچکترین اثری از نطفه، درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت «-» زده می شود.

2-      اگر لکه ای کوچک و بعضاً با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد، به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-      چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموماً به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملاً مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-      اگر جنینی مشاهده شود که در آن، سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملاً مشخص باشد، به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-      چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن، پرهای آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-      در صورتی که جوجه ای مشاهده شود که (برخلاف حالت های قبلی) چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده.

7-      معمولاً در ستون هفتم علامت گذاری نمی شود بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج نشده اند، شمارش و جمع آنها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

ستون یک:

1-      کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله ی مولد

2-      عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نرها

3-      گرمای زیاد محیط پرورش

4-      سرمای زیاد محیط پرورش

5-      پیر بودن پرندگان نر

6-      کمبود های ویژه در خوراک گله ی مولد

7-      بیماری احتمالی نر

8-      غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-      مصرف برخی داروها، حشره کش ها و مواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-      بیماری گله از نارسایی های ژنتیکی

2-      نگهداری در انبار و کهنه شدن تخم

3-      پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند)

4-      کمبود ویتامین مخصوصاً ویتامین های گروهB

5-      نقص در گندزدایی (ضدعفونی) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-      انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-      حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-      آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-      دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-      تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-      کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-      چرخش ناکافی

4-      کمبود های ویتامینی مانند ویتامینE

ستون پنج:

1-      حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-      نقص در تهویه

3-      کمبود اکسیژن در محیط

4-      کمبود های تغذیه ای

5-      پیر بودن گله ی مولد

ستون ششم:

1-      نقص در سیستم تهویه ی دستگاه جوجه کشی

2-      نقص در سیستم تهویه ی سالن جوجه کشی

3-      کمبود اکسیژن محیط ( محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد)

4-      وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعلع دار) در سالن جوجه کشی

5-      کمبود های تغذیه ای مخصوصاً ویتامینی (مشخصاً اسیدفولیک)

ستر :

محلی که تخم بلدرچین ها آماده جوجه کشی درون شانه های مخصوص خود در آن قرار گرفته و تا 72 ساعت قبل از خروج جوجه ها با شرایط دمای 37.7 و رطوبت 60% در آن قراردارند، ستر نام دارد.

دما :

بهترین دما برای جوجه‌کشی بلدرچین به طور متوسط معادل 37.8-37.2 درجه می‌باشد. کاهش دما منجر به ديرتر خارج شدن جوجه‌ها از تخم‌  بلدرچین می‌شود و افزايش آن منجر به زودتر خارج شدن جوجه‌ها از تخم‌ بلدرچین می‌گردد. درجه حرارت مناسب درماشين های مختلف تا حدودی متفاوت می‌باشد. البته گاهی اوقات حساسیت بالای سنسورها چند دهم بالاتر و یا پایین تر نمایش می دهند که طبیعی می باشد.

 رطوبت:

از عوامل اصلی جوجه کشی بوده به طوری که کاهش یا افزایش بیش از حد آن مشکلاتی را در روند جوجه درآوری تولید می کند. در دستگاه جوجه کشی رطوبت به طرق مختلف (ظرف آب درونی، رطوبت سرد و یا اسپری ریز قطرات آب) تامین میشود. نحوه تامین رطوبت براساس  ابعاد و تهویه دستگاه توسط کارخانه سازنده مشخص میگردد، ولی کاربر براساس شرایط محیطی و تجربه می تواند منابع دیگر تامین رطوبت را به دستگاه خود اضافه نماید.

دمای موجود در ماشين های جوجه‌کشی باعث دی هیدراته شدن (ازدست دادن آب) تخم‌ و تلفات جنين می‌شود. از اين رو توجه به رطوبت مناسب از اهميت بسياری برخوردار است. از طرفی کاهش رطوبت ماشين جوجه‌کشی منجر به افزايش تبخير و بزرگ شدن  کيسه‌های هوايی داخل تخم می‌شود. در نتيجه نوک جوجه زود تر به اطاقک هوایی می‌رسد و مشکل جمع نشدن کامل زرده و عفونت کیسه زرده در جوجه بلدرچین ها مشاهده می شود. همچنين افزايش رطوبت نيزمنجر به وسعت دير بهنگام کيسه هوا شده و جوجه بلدرچین در اين زمان قادر به تنفس نخواهند بود.

تهويه:

 طی دوره جوجه‌کشی بلدرچین اکسيژن مورد نياز جنين توسط منافذ موجود در پوسته تخم‌ بلدرچین تامين می‌شود. دی‌اکسيدکربن نيز از همين منافذ خارج می‌گردد. ميزان اکسيژن مورد نياز جهت رشد جنين حدود21% می‌باشد. به ازای هر1% کاهش ميزان اکسيژن 5%ميزان جوجه‌دهی کاهش می‌يابد. همچنين عدم خروج دی‌اکسيدکربن و تجمع آن در اطراف تخم‌ ها منجر به کاهش درصد جوجه درآوری می‌شود. در دستگاه های جوجه کشی پرتابل تهویه توسط دریچه های ورود هوای تازه و خروج هوای آلوده و همچنین فن های تخلیه کننده هوا صورت می گیرد. در برخی از دستگاه ها هوای خنک تازه از دریچه های پایینی وارد شده و بعد از ورد به محوطه هیتر و گرم شدن در دستگاه پراکنده می شود همچنین هوای الوده همراه با هوای گرم به سمت بالای دستگاه رفته و از دریچه های تخلیه خارج می شود. تهویه محل استقرار دستگاه امر مهمی در جوجه کشی بلدرچین و سایر طیور می باشد.

چرخش تخم‌ بلدرچین :  

هنگام چیدن تخم بلدرچین ها در دستگاه جوجه کشی انتهای پهن (قسمت کیسه هوایی) رو به بالا و انتهای تیز آن رو به پایین قرار می گیرد . چنانچه این عمل صورت نگیرد سر جوجه در قسمت  باریک قرار می گیرد و جوجه در روز پایانی قادر به تنفس نمی باشد. اگر عمل چرخش به طور منظم انجام نگیرد باعث چسبندگی جوجه بلدرچین به پوسته شده و میزان جوجه درآوری کاهش می یابد. عمل چرخاندن موجبات گرم شدن يکنواخت تخم‌ بلدرچین ها را نيز فراهم می‌کند. اين عمل چندين بار در طی روز انجام می‌گيرد. تعداد دفعات چرخش در طی روز حداقل 6-4 بار و در برخی از ماشين های جوجه‌کشی هر 1ساعت يکبار انجام می‌شود .

هچر :

سه روز باقی مانده، يعنی از روز (13 – 17 در بلدرچین) تخم‌بلدرچین ها را در داخل دستگاه هچر (جوجه‌گير) قرار می‌دهند که دمای آن2/37 درجه و رطوبت آن 75% است .

در دستگاه هچر از سه عامل از عوامل چهارگانه مذکور در ستر مورد توجه می‌باشد:   دما، رطوبت، اکسيژن

رطوبت بيشتر در دستگاه هچر به اين علت است که بعد از روز 14 جنين تنفس دارد، و دی‌اکسيدکربن و آب ترکيب شده و منجر به شکستگی پوسته‌ها می‌شوند. همچنين جنين در روز 14 مقداری از کلسيم پوسته تخم را برداشت می‌کند 

در طی دوره 17 روزه جوجه‌کشی تخم‌بلدرچین ها 14 روز در ستر و 3 روز در هچر قرار دارند، زمان انتقال تخم‌بلدرچین ها ازستر به هچر به شرايط تخم‌ ها بستگی دارد. در حقيقت زمانيکه 2-1% تخم ها نوک زده شوند زمان انتقال تخم بلدرچین به هچر است

نکات طلایی در جوجه کشی بلدرچین

- تخم نطفه دار بلدرچین که از مولد های نگهداری شده در قفس بلدرچین تخم گذار تهیه می شود بسیار مناسب تر از تخم های جمع اوری شده از بلدرچین های نگهداری شده در بستر می باشد.

- حداقل هفته ای یکبار به گله مولد مولتی ویتامین محلول در آب داده شود تا آمار هچ بیشتر و جوجه های تولید شده سالم تر باشند.

- دمای محیط نگهداری تخم ها قبل از جوجه کشی بین 16 تا 20 درجه باشد.

- بهترین  مدت زمان نگهداری گله بلدرچین تخمگذار از زمان شروع تخمگذاری 6 الی 9 ماه می باشد.

مهمترین عامل جهت بدست آوردن بهترین نتیجه در جریان جوجه کشی، تامین درجه حرارت مناسب جهت رشد جنین می باشد.

به علاوه رطوبت، تهویه و چرخش هوا در دستگاه جوجه کشی از موارد مهمی هستند که اگر به درستی کنترل نشوند عوارض نامطلوب و جبران ناپذیری بر عملکرد جوجه کشی و پرورش بوقلمون خواهد داشت. در نهایت تخمها به تغییرات ناچیز این سه عامل چندان حساس نمی باشد،  ولی یک تغییر جزئی در درجه حرارت قابل تحمل برای جنین و افزایش یا کاهش غیر ضروری آن می تواند تاثیر بسزایی در کاهش قابلیت جوجه درآوری تخم ها داشته باشد.

باید توجه داشت که بهترین دما در جوجه کشی بوقلمون، 5/37 درجه سانتی گراد می باشد. جوجه کشی در دمای بالاتر از 38 درجه و در روزهای 24 ـ 18 کاهش قابل توجه ای در قابلیت جوجه درآوری و افزایش تلفات جنین در پی داشته و نشانه های ویژه ای را از نظر آسیب شناسی از قبیل وارونگی و جابه جا شدگی جنین، آب آوردن چشم ها، بوجود خواهد آورد. همچنین ثابت نگه داشتن دما در حدود 5/36 درجه باعث تاخیر در جوجه درآوری می شود. درجه حرارتهای بیشتر از 5/37 درجه سانتی گراد، نسبت به درجه حرارت های کمتر از آن به مراتب اثرات مخرب تری را بر جوجه کشی بوقلمون خواهد داشت.

بیشترین کاهش در میزان جوجه کشی هنگامی مشاهده می شود که درجه حرارت زیاد در طول هفته دوم جوجه کشی اعمال شود، به عبارت دیگر اعمال دمای 38 درجه هنگامی که به مدت 6 روز و در هفته اول، سوم و چهارم  جوجه کشی اعمال گردد، تاثیری بر نتیجه هچ نخواهد داشت. اما در هفته دوم جوجه کشی اعمال همین دما، باعث کاهش در میزان جوجه درآوری می شود. این مسئله نشان دهنده حساسیت ویژه جنین بوقلمون به دماهای بالا به خصوص در هفته دوم جوجه کشی می باشد. بنابر این بهتر است که در جوجه کشی بوقلمون در ابتدای دروه دما را بر روی 37.5 تنظیم کرده و در روز ششم دما را به 37.2 درجه تغییر دهیم و پس از پایان روز 14 دوباره دما را به 37.55 تغییر دهیم. رطوبت نسبی باید در حدود 60درصد در 24 روز اول و 70درصد در 4 روز آخر باشد. مدت زمان جوجه کشی در بوقلمون 28 روز است. معمولا جوجه ها از روز 277 شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم می کنند.

جوجه های گوشتی پس از گذراندن دوران هچ و خروج از دستگاه جوجه کشی نیاز به مواد مغذی برای تامین انرژی لازم دارند تا کنون منابع مختلفی برای پرورش جوجه های گوشتی معرفی شده که از مهمترین آنها می توان به ذرت، گندم، جو، کلزا و ... اشاره کرد در ادامه با 7 منبع اصلی جیره غذایی جوجه های گوشتی آشنا می شویم

ذرت:

عمده ترین غله جیره طیور ذرت است. مهمترین منبع انرژی نیز می باشد. ذرت های با رطوبت بالا قابلیت آلودگی با آفلاتوکسین را نیز دارند.

گندم:

به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی در جیره طیور مورد استفاده قرار می گیرد. انرژی غذایی گندم به نرمی و سختی آن بستگی دارد. در گندم سخت پروتئین بیشتری همراه نشاسته وجود دارد. وجود گندم بیش از 30% برای جوجه ها مشکل ساز است گندم حاوی 5% از پنتوزان هاست که سبب تغییر در ویسکوزیته مواد هضمی می گردد و باعث کاهش قابلیت هضم خوراک می گردد. استفاده از گندم باعث استحکام پلت می گردد. یک مزیت گندم استفاده از دانه کامل آن از سن 10 تا 14 روزگی به بعد است.

جو:

غله ای با انرژی و پروتئین متوسط است. قابلیت هضم آن در پرندگان جوان کم است و حاوی مقادیری بتاگلوکان است که به عنوان مواد ضد تغذیه ای معروف است. میزان بتاگلوکان را می توان با استفاده از آنزیم های بتاگلوکاناز کم کرد.

کنجاله کلزا:

از این گیاه برای روغن کشی استفاده می گردد و دارای مواد ضد تغذیه ای گواتر زا و اسید اروسیک می باشد و همچنین در مرغ های تخم گذار باعث ایجاد بوی ماهی در تخم مرغ می شود و آن به دلیل ماده تری متیل آمین است و در مقایسه با کنجاله سویا حاوی لیزین کمتری است.

کنجاله سویا:

یک منبع پروتئینی استانداردی است. میتونین اسید آمینه محدود کننده آن است و میزان پروتئین آن تحت تاثیر واریته ها بسیار متغیر است. سویا دارای باز دارنده تریپسین است که در اثر حرارت در کارخانجات روغن کشی از بین می رود.

پودر گوشت:

عمدتاً محصولات فرعی فرآوری ترکیبات گوشت گاو و طیور می باشد از محدودیت های آن وجود آلودگی میکروبی به ویژه سالمونلا است.

پودر ماهی:

پودر ماهی منبع عالی پروتئین و اسید آمینه است. باید پودر ماهی با آنتی اکسیدان مخلوط شود. تا از اکسید شدن چربی آن جلوگیری به عمل آید. از اثرات نامطلوب پودر ماهی ایجاد جراحات سنگدان است و همچنین ایجاد بوی نامطلوب ماهی در گوشت و تخم مرغ می باشد. میزان حداکثر مصرف آن در جیره 5% می باشد.

ویتامین ها

ویتامینA :

کمبود ویتامینA در جیره گله مادر گوشتی باعث می شود که سیستم گردش خون به درستی شکل نگیرد و تلفات جنینی در روزهای دوم و سوم در دستگاه جوجه کشی بالا برود، همچنین کمبود ویتامینA باعث کاهش تولید و جوجه در آوری می شود.میزان مورد نیاز آن در دان دوره تولید(23-60w) باز 15500واحد بین المللی می باشد.

ویتامینD3 :

کمبود این ویتامین باعث کاهش تولید و جوجه درآوری و اختلالات پوسته تخم مرغ از قبیل نرمی پوسته و شکنندگی و نازکی آن می شود.میزان مورد نیاز آن در زمان تولید 3800 واحد بین المللی در هر کیلو دان می باشد.

ویتامینE :

کمبود طولانی آن باعث تحلیل رفتن بیضه ها و در نتیجه عقیمی خروس ها و کاهش جوجه درآوری می شود.میزان مورد نیاز آن در دوره تولید 30 واحد بین المللی می باشد.

ویتامینB2(ریبوفلاوین) :

کمبود آن مرگ و میر جنینی در روزهای 9 تا 14 را در دستگاه جوجه کشی باعث می شود.پیچ خوردگی پنجه ها،کوتاهی پا و حالت کوتولگی در جوجه،ادم و وجود کرک های گلوله شده و چماقی شکل موسوم به clubbed down از سایر عوارض ناشی از کمبودB2 است. میزان مورد نیاز 66 میلی گرم می باشد.

کوبالامین(B12) :

کمبود آن موجب مرگ و میر جنینی طی هفته دوم جوجه کشی (14-8 روزگی)و بخصوص روز هفدهم همراه تورم کلیه،آتروفی عضلانی و ادم و کوتاهی نوک می شود.

اسید پانتونیک :

کمبود اسید پانتونیک باعث کاهش جوجه در آوری تخم مرغ ها در دستگاه جوجه کشی می باشد. میزان مورد نیاز در جیره رشد mg10 و در سایر جیره ها mg15 در هر کیلو دان می باشد.

اسید نیکو تینیک(نیاسین:ویتامینPP) :

کمبود آن جوجه در آوری را کاهش می دهد.میزان مورد نیاز آن در پیشدان 35،دان دوره رشد30 و پس از آن تا پایان تولید mg40 در هر کیلوگرم دان می باشد.

پیریدوکسین(B6) :

کمبود آن تولید و جوجه درآوری را کاهش می دهد.میزان مورد نیاز آن در جیره پیشدانmg3،در جیره دوران رشد mg2 و بعد از آن تا پایان دوره تولید mg5 در کیلوست.

بیوتین(ویتامینH) :

کمبود آن باعث مرگ و میر جنینی در هفته اول،نواقص اسکلتی از قبیل کوتاهی استخوان ها و پیچیدگی درشت نی،منقار طوطی مانند و چسبیدن انگشت های سوم و چهارم به وسیله یک پرده می شود.میزان مورد نیاز آن 0/25mg در هر کیلو می باشد.

اسید فولیک :

کمبود آن باعث تلفات جنینی در سن14-12 روزگی با علائم ادم و خونریزی زیر جلدی می شود.جوجه های به دنیا آمده از دستگاه جوجه کشی ،کوتوله، دارای ضعف پا و مشکل تنفسی هستند.میزان مورد نیاز آن در دوره تولید1/5mg به ازاء هر کیلو گرم دان می باشد.

 کولین :

کمبود آن باعث کاهش جوجه در آوری می شود.میزان مورد نیاز در پیشدان 400 mg  دردان دوره رشد 350 mg  وبعد از آن 500 mg در هر کیلو دان می باشد.

مواد معدنی

کلسیم و فسفر :

کمبود آن باعث ضعف و نرمی پوسته و کاهش هچ در دستگاه جوجه کشی می شود.کمبود فسفر باعث مرگ و میر در روزهای 16-14 می شود.میزان مورد نیاز در جیره رشد برای کلسیم 1 درصد و برای فسفر 5/0 درصد می باشد.این میزان در دوره ی تولید برای کلسیم تا 5/3 در صد و برای فسفر تا 7/0 درصد افزایش می یابد.به منظور تأمین کلسیم و فسفر مورد نیاز،دو هفته قبل از بلوغ،صدف به صورت آزاد در جیره مورد استفاده قرار می گیرد در هفته 22-18 کلسیم جیره به 3/1-1/1 درصد و پس از آن به 1/3-9/2 درصد می رسد.

ضعف پوسته تا 2 درصد طبیعی تلقی می شود و پس از آن تعادل جیره،بیماری و حرات نامناسب می توانند به عنوان عوامل تشدید کننده مورد توجه قرار گیرند.در هوای گرم اشتهای پرنده کمتر می شود و در نتیجه کلسیم کمتری دریافت می کند.الذا در هوای گرم و تابستان ها برمقدار Ca جیره می افزایند.

منیزیوم :

میزان مورد نیاز در چند هفته اول 05/0 در صد می باشد و کمبود آن موجب کاهش تولید می شود.

سدیم :

میزان مورد نیاز در جیره 16/0 درصد و کمبود آن باعث کوچک شدن اندازه ی تخم مرغ می شود.

پتاسیم :

کمبود پتاسیم موجب کاهش تولید و نرمی پوسته می شود.

منگنز :

کمبود منگنز باعث کاهش تولید و مرگ و میر جنینی در روزهای 21-18 می شود.علت این مرگ و میر عارضه ای به نام <<کوندرودیستروفی>>یا<<سوء تغذیه عضلانی>>است میزان مورد نیاز منگنز در دان رشد 70 ppm و در سایر انواع جیره ها و از جمله پیشدان 100 ppm می باشد.

روی :

کمبود روی باعث مرگ و میر و نواقص اسکلتی (مثل قفدان پا یا بال یا ستون مهره ها)می شود.میزان مورد نیاز آن در جیره 50 ppm  می باشد.

ید :

کمبود آن باعث کوچک بودن جثه جوجه و افزایش دوره انکوباسیون  در ماشین جوجه کشی تا 2 روز می شود.میزان مورد نیاز تا 17 هفتگی 5/0 و بعد از آن 1 ppm می باشد.

سلنیم :

کمبودش باعث کاهش تولید و هچ از دستگاه جوجه کشی می شود و چون سلنیوم سمی می باشد، افزایش آن به بیشتر از 5 ppm هم باعث مرگ و میر جنینی با علایم ادم در سر و گردن-کوتاه شدن نوک فوقانی و نقص در چشم و انگشتان می شود.میزان مورد نیاز در جیره رشد 0/1 ppm  و در سایر جیره های قبل و بعد از دوران رشد 0/15 ppm  می باشد.

پروتئین :

کمبود پروتئین باعث کاهش وزن پرنده،کاهش تولید،کاهش اندازه تخم مرغ و در نتیجه کاهش هچ می شود.میزان مورد نیاز آن در جیره مراحل مختلف تقریبا از 13تا17درصد است.

چربی :

کمبود اسید آراشیدونیک و اسید لینولئیک(که از چربی های اشباع نشده اند)اندازه تخم مرغ و میزان جوجه در آوری را می کاهد.این چربی ها در ذرت و سویا وچود دارند.میزان مورد نیاز آن ها در جیره 5-5/2 درصد می باشد.

در طبیعت جفت گیری قرقاول ها در بوته زار ها صورت گرفته و معمولا تخم گذاری پرنده برخلاف سایر پرندگان که اغلب صبح ها صورت می گیرد عصر ها انجام می شود. قرقاول ها جزو حیوانات پولی گامی هستند و هیچ گاه قرقاول نر به یک ماده اکتفا نکرده و علاقه ای نیز به جوجه ها از خود نشان نمی دهد. در طبیعت جنس ماده به تنهایی وظیفه ساختن لانه را جهت نگهداری جوجه ها بر عهده می گیرد و جایگاه مزبور را اغلب در محلی سایه و نزدیک جریان آب و در انبوه بوته ها به وجود می آورد.

پروفسور برلیوز دانشمند جانور شناس فرانسوی در کتاب معروف خود تحت عنوان عادات و روسوم عشقبازی در نزد حیوان درباره شرح حال قرقاول آرگوس و چگونگی زاد و ولد حیوان شرح مفصلی می نویسد. وی در کتاب خود می نویسد: در فصل جفتگیری پرندگان آرگوس ها ی نر هر یک محوطه ای در حدود 10 متر مربع را به خود اختصاص داده و سعی می نمایند محوطه مزبور را کاملا تمیز و صاف کرده و نگهبانی آن را بر عهده بگیرند. بعد از چند روزی بالاخره گذار جنس ماده ای از آن حدود می گذرد و آرگوس نر حیوان را به سرزمین خود دعوت می نماید، در چنین حالتی آرگوس نر به استقبال ماده رفته ودر اطراف حیوان مدت مدیدی به چرخش در می آید، گردش مزبور کم کم سریع شده و دایره انتخابی نیز به تدریج تنگ تر می گردد و بالاخره در پایان حرکات مزبور که بیشتر به رقص شباهت دارد، قرقاول نر با ماده جفتگیری می کند.

در حالت طبیعی معمولا قرقاول در هر  دوره جنسی در حدود 12 تا 24 تخم می گذارد که رنگ پوسته آن ها نزدیک به سبز و قهوه ای زیتونی است. در بسیاری از نژاد های قرقاول اندازه تخم پرنده کمی کوچک تر از تخم مرغ بوده دارای پوسته ای نازک و شکننده به رنگ سفید به همراه خال های قهوه ای و بیضی شکل می باشد.

قابلیت جوجه در آوری قرقاول ها عموما نا امید کننده و در حدود 65 % است، این در حالی است که میزان جوجه درآوری طیور تجارتی بالای 80 % است. میزان پایین جوجه در آوری مربوط به مرحله پس از باروری و قبل از تفریخ جوجه ها است. قرقاول معمولا در محیط تخم گذاری می کند و معمولا این تخم ها  آلوده به مدفوع می باشند.

با پیشرفت علم تلقیح مصنوعی در حیوانات و طبق بررسی های به عمل آمده بر روی اسپرم قرقاول و بسیاری از پرندگان دیگر مشخص شده است که اسپرماتوزوئید قرقاول دارای قدرت بسیار زیادی است و می تواند تا چهار هفته در دستگاه تناسلی قرقاول ماده زنده مانده و تخم های ماده را تلقیح کرده و نطفه دار نماید. آزمایش های انجام شده نشان داده شده نشان می دهد که هر گاه تنها یک جفت گیری بین قرقاول نر و ماده صورت گیرد اسپرماتوزوئید های موجود در اویدکت قرقاول قادر است 25 تا 30 روز به طور مرتب تخم هایی را که قرقاول ماده در این فاصله می گذارد همچنان نطفه دار نماید. ولی با وجود اطلاع از این واقعیت در حال حاضر در بسیاری از پرورشگاه های مجهز قرقاول پرورش دهندگان ترجیح می دهند که برای هر 4 تا 5 قرقاول ماده یک قرقاول نر اختصاص دهند.پوسته این گونه تخم ها خیلی نازک است و ممکن است ترک های بیشتری داشته باشد، لذا نفوذ باکتری ها به داخل این گونه تخم ها متحمل تر است. از طرف دیگر در شرایط بد نگهداری از دست رفتن بیش از حد آب ناشی از تبخیر نیز در این تخم ها بیشتر به وقوع می پییوندد. تمامی این عوامل ممکن است منجر به مرگ و میر جنین و یا تولید جوجه های ضعیف کوچک شوند. از انجا که جوجه کشی های مصنوعی مرسوم شده اند و معمولا یک جوجه کشی بزرگ از مناطق مختلف سفارش می پذیرد، امکان دارد که تخم های کثیف یا تولید شده در شرایط بهداشتی نامناسب نیز به همراه سایر تخم ها وارد دستگاه جوجه کشی شوند. در این شرایط گسترش عفونت های حاصل از تخم نشدید شده و عوامل بیماری زای جیدید با تحویل جوجه ها، به  مزارع وارد خواهند شد.

شرایط محیط ستر

تهویه ستر

یکی از عوامل موثر در جوجه کشی که متاسفانه در اکثر مجموعه های پرورش کبک به آن توجه نمی شود تامین اکسیژن کافی برای رشد جنین است. متابولیسم جوجه در دوران جوجه کشی بسیار زیاد بوده بنابراین به اکسیژن خیلی زیادی نیاز دارد. علاوه بر تهویه مناسب در داخل دستگاه ستر، بایستی به تهویه کل اتاق ستر نیز توجه کرد چرا که باید دائماً مقدار کافی اکسیژن بتواند وارد دستگاه جوجه کشی شده و در داخل  دستگاه نیز به صورت یکنواخت پخش شود.

دمای ستر

دمای دستگاه ستر برای جوجه کشی کبک 5/37 درجه سانتی گراد یا 5/99 فارنهایت باید باشد.هرچه نوسان دما در دستگاه کم تر بوده و دما یکنواخت باشد درصد جوجه درآوری بیشتر خواهد بود. نوسان دما تا 3/0 درجه سانتی گراد در دستگاه ستری معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند. کالیبر کردن سیستم تنظیم دمای دستگاه به صورت دوره ای از ضروریات دستگاه ستری است.

رطوبت دستگاه ستر

رطوبت دستگاه ستر نیز در حد 60 درصد مناسب است. رطوبت کم تر باعث کاهش آب تخم و تلفات جنین و یا کاهش وزن و تلفات بعد از تولد جوجه می شود. رطوبت زیاد هم سبب خیس شدن تخم و ورود آلودگی به داخل تخم و خفگی جوجه و یا آلوده شدن آن می شود.

چرخش تخم در دستگاه ستر

چرخش تخم هر 4-1 ساعت یک بار باید انجام شود در غیر این صورت سبب جابجایی موقعیت زرده از وسط تخم و در نتیجه تلفات جنین می شود.

تخم هایی که نباید در شانه ای ستر قرار گیرند عبارت اند از

تخم های خیلی بزرگ، تخم های خیلی ریز، تخم های پوسته نازک یا لمبه، تخم هایی بدون رنگ دانه، تخم های آلوده به کود، تخم های سوراخ دار، تخم های ترک دار، تخم های بد شکل و تخم های رو زرده.

چه عواملی موجب افزایش و کاهش دوره جوجه کشی می شوند؟

عواملی که باعث افزایش طول دوره جوجه کشی می شوند

1-      بزرگ بودن اندازه تخم از حد معمول

2-      پایین بودن دمای دستگاه ستر و هچر

3-      طولانی شدن زمان نگهداری تخم ها در سرد خانه

4-      بالا بودن سن گله مولد

عواملی که باعث کاهش دوره جوجه کشی می شوند

1-      کوچک بودن اندازه تخم از حد معمول

2-      بالا بودن دمای دستگاه جوجه کشی

3-      جوان بودن گله مولد

4-      قرار دادن تخم در دستگاه بلافاصله پس از تولید

انتقال تخم از ستر به هچر

در اواخر دوره جوجه کشی که برای کبک روز بیستم است لازم است تخم ها از دستگاه ستر خارج شده و به دستگاه هچر شوند (برای دستگاه های خانگی و با ظرفیت کم، بخش ستری و هچری در یک دستگاه می باشد.)

در انتقال تخم ها از ستر به هچر باید توجه داشت که دما و رطوبت محیط تا حد دمای دستگاه ها افزایش داده شود. دمای مناسب محیط برای انتقال تخم ها از دستگاه ستری به هچری 35 درجه سانتی گراد است.

نیاز حرارتی کبک ها در مراحل مختلف پرورش

طبیعتاً جوجه ها بیشترین دما را نیازمندند. در هفته اول زندگی حرارت محیط برابی جوجه ها می بایستی بین 33 تا 35 درجه سانتی گراد باشد. در ادامه  هر هفته حدوداً 3 درجه سانتی گراد کاهش پیدا کرده تا به 10 درجه برسد. از آن جایی که گرم کردن تمام سالن مقرون به صرفه نمی باشد، جوجه ها در فضای محدودی از سالن توسط لامپ های حرارت زا یا دستگاه مادر مصنوعی و یا تحت اشعه گرم کننده نگهداری می شوند.

بعضی اوقات بالا و پایین بودن حرارت در محیط پیش می آید که در صورت سرد بودن محل نگه داری جوجه ها جنب و جوش و غذا خوردن آنها کاهش پیدا می کند. در پرورش نیمچه کبک، دمای مورد نیاز کاهش پیدا کرده و بین 10 تا 25 درجه سانتی گراد قابل قبول است. اگر دما پائین و رطوبت بالا باشد، مسائل و مشکلات تنفسی بروز می نمایند. حرارت محیطی بالا می تواند باعث بروز کانی بالیزم (همدیگر خواری) در جوجه ها و نیمچه ها گردد.

هنگام تولید تخم، توجه به درجه حرارت محیط از اهمیت ببیشتری برخوردار است. دمای مطلوب باید بین 15 تا 27 درجه ی سانتی گراد باشد.

رطوبت سالن های پرورش

بدن کبک گرمایی در حد 41 تا 42 درجه سانتی گراد دارد. یک کبک بالغ به طور متوسط روزانه حدود 30 گرم آب از طریق تنفس و حدود 80 گرم از طریق مدفوع دفع می کند. بهترین میزان رطوبت هوا بین 60 تا 75 درصد بوده و به هیچ عنوان نمی بایستی به بالاتر از 90 درصد صعود و یا پائین تر از 50 درصد نزول نماید.

یکی از دلایل بروز بیماری تنفسی رطوبت زیاد محیط است. هوای بیش از اندازه خشک نیز مشکلاتی ایجاد می کند در پرندگان، مخاط مجاری تنفسی دارای مژک های ریزی هستند که حرکت منظم آن ها به سمت خارج ذرات ریز خارجی را دفع می کند. در هوای خشک این مژک ها نمی توانند فعالیت نمایند در این صورت خطر آلوده شدن حیوان به میکروب های تنفسی افزایش پیدا می کند.

اکسیژن یکی از فاکتورهای مهم است

اکسیژن از اهمیت ویژه ای برای حفظ حیات موجودات زنده برخوردار است که از طریق دم وارد ریه ها شده. کمبود آن می تواند روند تولید را کاهش داده و یا به مرگ حیوان ختم شود. سرعت ورود هوا به داخل سالن پرورش کبک باید حدود 1/0 تا 4/0 متر مکعب در ثانیه باشد. در فصول سرد سرعت ورود هوا کمتر و در دمای بیش از 20 درجه سانتی گراد باید بیشتر باشد.

تهویه مناسب برای پرورش کبک

هدف از تهویه، خارج کردن هوای بد و مملو از گازهای سمی و وارد نمودن هوای تازه و سرشار از اکسیژن است. کمبود تهویه سبب کاهش تولید و یا مرگ پرنده می شود.

نباید از سیستم تهویه یکسان برای پرورش سنین مختلف پرنده استفاده کرد، جوجه های تازه متولد شده نسبت به جوجه های آماده کشتار نیاز تهویه ای متفاوتی دارند.

شکل و مدل ساختمان، جهت آن، مساحت سالن، تعداد پرنده و شرایط محیطی بر چگونگی تخلیه هوای محیط موثرند. نکته مهم در تهویه این است که ورودی ها و خروجی های هوا (فن های تهویه ) به درستی تعبیه شوند، فن ها باید در جهت مخالف و دور از ورودی های هوا نصب شوند تا بلافاصله هوای تازه بعد از ورود از طریق فن ها خارج نشود.

در سالن هایی که به صورت سنتی و با تعداد کم پرنده، پرورش را انجام می دهند فاقد هواکش جهت خروجی هوا بوده و به جای آن از پنچره استفاده می کنند. در این روش در صورت وجود باد ملایم، هوا از طریق پنجره های یک سمت وارد و از سمت دیگر خارج می شود. وجود سوراخ هایی در سقف باعث خروج هوای کثیف از سالن می شود.

یکی از عامل های مهم در سالن پرورش جوجه کبک تامین اکسیژن کافی برای تنفس و دفع گاز های سمی تولیدی حاصل از متابولیسم پرنده است. علی رغم اهمیتی که تهویه سالن دارد در اکثر سالن هایی که بازدید داشته ام به این نکته بسیار مهم توجه نمی شود و شاید بیش ترین خسارت سالن ها هم به دلیل عدم تهویه مناسب باشد.

تهویه سالن سبب در دسترس قرار دادن اکسیژن کافی برای پرنده و خروج گازهای سمی از سالن می شود. عدم کارایی سیستم تهویه سالن سبب تجمع گازها در سالن می شود. تجمع گاز های سمی سبب کاهش متابولیسم طبیعی پرنده، عدم رشد مناسب، مشکلات و بیماری های تنفسی، گسترش سریع بیماری ها و در نهایت تلفات پرنده می شود.

انواع دستگاه های تهویه سالن های مرغداری را در پرورش کبک نیز می توان استفاده نمود اما این نکته مهم با توجه به وجود گروه های سنی مختلف نیاز تهویه ای متناسب با هر گروه است. نمی توان از یک تهویه یکسان برای سنین مختلف پرورش استفاده نمود. به عنوان مثال جوجه های کم تر از یک هفته نسبت به جوجه های آماده کشتار نیاز تهویه ای بسیار متفاوتی دارند و از طرفی در صورت وجود ارتباطات محیطی بین بخش های مخلتف پرورش، علاوه بر انتقال سبب اختلالات دمایی نیز می شود.

در تهویه سالن بایستی هوای تازه و مناسب از ورودی ای هوا وارد سالن شده و بعد از پخش در کل سالن (بخصوص در سطحی که پرنده قرار دارد) به همراه گاز های سمی و هوای کهنه از سمت دیگر با کمک فن های تهویه خارج شود.

مسیر گردش هوا بایستی طوری باشد که هوا در کل سالن پخش شود. بدین منظور فن های تهویه باید در جهت مخالف و دور از ورودی های هوا باشند. در برخی از سالن هایی که بازدید داشته ام متاسفانه فن ها در نزدیکی محل ورود هوا قرار گرفته اند و همین امر سبب خروج سریع هوا از مسیر نزدیک به ورودی های هوا شده و هوا قبل از این که در سالن پخش شده و پرنده از آن استفاده نماید از سالن خارج می شود.

هر چند کبک پرنده نسبتاً کوچک جثه است اما با توجه به پرورش متراکم در سالن، نیاز به تهویه مناسب وجود دارد در غیر این صورت سبب کاهش بازدهی و تلفات پرنده می شود.

به دو روش می توان تهویه سالن را انجام داد:

1- تهویه با فشار مثبت

2- تهویه با فشار منفی

در روش تهویه با فشار مثبت هوای تازه به وسیله فن های دمنده به داخل سالن وارد شده و از طریق پنجره های مقابل خارج می شود.

در روش تهویه منفی هوا از طریق ورودی هوا وارد شده و از فن های مقابل خارج می شود.

با توجه به شرایط سالن از یکی از روش ها می توان استفاده نمود اما در کل روش تهویه با فشار منفی مصرف برق کم تری داشته و در فصول گرم سال به خنک کردن سالن کمک زیادی می کند.

هر چه تعداد هواکش ها بیشتر و فاصله آن ها کمتر باشد هوای پاک یکنواخت تری در سالن وجود خواهد داشت بنابراین بجای استفاده از یک فن بزرگ در سالن بهتر است از چند فن کوچک استفاده نمود. ارتفاع مناسب هواکش ها از کف سالن پرورش حدود 60 سانتی متر است

در جلوی هواکش ها می توان از کانال هایی بزرگتر از قطر هواکش برای هدایت گرد و غبار سالن به داخل حوضچه جلوی فن استفاده نمود. این کانال ها باید انحنای مناسب داشته باشد که به فن فشار وارد کند.

مقدار هوای مورد نیاز به ازای هر 10 کیلوگرم وزن پرنده حدود 3 متر مکعب در دقیقه است بنابراین باید با توجه به وزن زنده موجود در سالن مقدار هوای مورد نیاز را مشخص کرد و متناسب با هوای مورد نیاز، فن کافی برای فراهم کردن این مقدار هوا تهیه نماییم.

ساعت نور مناسب برای پرورش کبک

در مورد اجرای برنامه نوری برای پرورش کبک نظرات مختلفی وجود دارد و تحقیقات کمی در این خصوص انجام شده است اما برنامه معمولی برای رشد جوجه های کبک در ایران انجام می شود بدین صورت است که در هفته اول پرورش به صورت 24 ساعته روشنایی در سالن وجود دارد. از هفته دوم هر روز حدود 20 دقیقه به ساعت خاموشی سالن اضافه می شود. این ساعت خاموشی در سالن هایی که تا حدی از نور طبیعی استفاده می کنند بهتر است در غروب هر روز بعد، از ساعت 7 عصر تا 40/7 به گله خاموشی داد. این روند افزایش ساعات خاموشی تا زمانی ادامه پیدا می کند که در نهایت 14 ساعت خاموشی و 10 ساعت روشنایی داشته باشیم.

برنامه نوری 14 ساعت خاموشی و 10 ساعت نور برای جوجه هایی که قرار است به عنوان مولد استفاده شوند بسیار مناسب است. برای بلوغ مناسب جوجه هایی که به عنوان مولد قرار است نگه داری شوند در نهایت باید ساعات نور به 8 ساعت و ساعات خاموشی به 16 ساعت برسد.

سالن های کبک از لحاظ نور گیری باید طوری طراحی شوند که در زمان اجرای برنامه نوری بتوان ساعات خاموشی را به صورت کامل در سالن ایجاد کرد.

برنامه های نوری دیگری هم می توان استفاده نمود. یکی از این برنامه ها برنامه نوری متناوب است. بدین صورت که یک ساعت نور دو ساعت خاموشی به صورت متناوب در طول شبانه روز انجام می شود. در این روش نوری باید آب خوری و دان خوری کافی در سالن وجود داشته باشد تا پرنده بتواند در ساعات نوردهی دسترسی راحت به آب و خوراک داشته باشد.

در این روش معمولاً پرنده رشد سریع تری خواهد داشت و احتمالاً ضریب تبدیل غذایی (مقدار خوراک مصرفی نسبت به افزایش وزن) نیز کاهش می یابد. در صورتی که هدف پرورش جوجه، تولد مولد باشد حداقل بعد از سه ماهگی باید برنامه نوری را به 14 ساعت خاموشی و 10 ساعت نور مداوم تغییر داد.

قطع نوک (نوک چینی)

نوک چینی عملی است که کبک دار جهت جلوگیری از کانی بالیزم (عادت نامطلوب همدیگر خواری) و کندن پرهای یکدیگر بیشتر بر روی جوجه کبک هایی که به عنوان مولدین آینده نگه داری می شوند انجام می دهد. در صورت وقوع این مشکل رفع آن ها کار بسیار مشکلی است. نوک چینی در حقیقت یک عمل موثر در پیش گیری از این عادت بد می باشد. در واقع کبک های نوک بریده نمی توانند یکدیگر را زخمی نمایند. روش اجرای قطع نوک عملاً دو نوع است:

1- روش اول، با نام «سیستم دقیق» در سن 6 تا 10 روزگی انجام می پذیرد. در این روش از تیغه ای با سوراخ های مختلف برای دقت در قطع مقدار لازم نوک استفاده می شود. نوک جوجه ها پس از ورود در سوراخ مورد نظر توسط تیغه دیگری با حرکت بعدی قطع می شود. در بازار نوعی دستگاه قطع نوک وجود دارد که به کمک حرارت و در زمان مشخص نوک جوجه ها را می چیند. توجه نمائید در این روش عملیات نمی بایستی مجدداً تکرار شود.

2-  روش دوم، روش سنتی است که به وسیله ی تیغ نازل مقدار 2/1 تا 3/2 از قسمت بالایی نوک جوجه قطع می شود. قسمت پائینی نوک، باقی مانده و فقط سر آن سوزانده می شود. عملیات در مرتبه ی اول در سن 4 تا 6 هفتگی انجام پذیرفته و بار دوم در سن 12 تا 14 هفتگی تکرار می شود.

قطع نوک با تکنیک صحیح و با توجه به موارد زیر انجام می گیرد:

الف- نوک چینی به هیچ عنوان نه باید در حالت استرس و زمانی که شرایط عمومی جوجه مناسب نیست انجام پذیرد.

ب- وقتی تیغه بیش از اندازه سرد و کند باشد، قطع نوک با فشار مضاعف انجام می گیرد که ممکن است به بافت های آن منطقه آسیب برساند.

ج- ممکن است تیغه ویژه قطع نوک بیش از اندازه گرم باشد. در این حالت حرارت زیاد باعث ضایع شدن بافت ای آن منطقه می شود.

د- در نوک چینی نمی بایستی عجله کرد عملیات بایستی در زمان مشخص انجام پذیرد.

ه- پس از قطع نوک و روزهای بعد از آن دان خوری باید همیشه پر از دان باشد.

و- بعد از نوک چینی آب فراوان و تمیز فراهم باشد زیرا این اقدام موجب تمیز نگاه داشتن محل قطع شده می شود.

کانی بالیزم (همدیگر خواری) در پرورش کبک

کندن پر عادت بدی است که معمولاً در پرورش کبک به روش بستر پیش می آید. در کانی بالیزم کبک علاوه بر پرها، پوست بدن و گوشت یکدیگر را نیز پاره کرده ومی بلعد. این عادت نا مطلوب عموماً در کبک های مولد در قفس و معمولاً در ابتدای تخم گذاری پدید می آید. در این حالت نهایتاً حیوان مجروح، به گوشه ای پناه برده و بی حرکت متوقف می شود زیرا معمولاً مقعد او مورد حمله قرار گرفته و قسمتی از روده بیرون کشیده و توسط دیگر کبک ها بلعیده می شود.

مهمترین فاکتور های تشدید کننده ی همدیگر خواری به قرار زیر است:

1-      تراکم بیش از حد در قفس یا در بستر

2-      حرارت بیش از حد بالا و کمبود تهویه

3-      بستر مرطوب و یا شرایط نامطلوب

4-      شدت بیش از اندازه نور همراه با تابش مستقیم اشعه خورشید بر روی بدن کبک ها

5-      نیمچه های جوان تر از حد معمول با شروع زودرس تخم گذاری

6-      مدفوع شل، داشتن انگل هایی مانند کرم ها، شپشک ها، کنه ها و غیره

7-      وجود آب کثیف در آب خوری ها

8-      نارسایی های تغذیه ای (مانند کمبود پروتئین) و استفاده از انحصاری از دانه پلت شده

9-      تولید تخم بیش از حد بالا

10-  اشتباه در مدیریت و هر عاملی که باعث عصبی شدن و رقابت کبک ها گردد مانند کمبود تعداد دان خوری

بهترین راه برخورد با این مشکل پیش گیری از آن می باشد بنابراین در صورت وقوع کانی بالیزم، رعایت موارد زیر ضروری به نظر می رسد:

-         اعمال مدیریت صحیح به ویژه رعایت اصول تغذیه

-         عدم تقویت غیر منطقی پولت ها از نقطه نظر سطح تغذیه

-         توجه به تراکم در واحد سطح و کیفیت و کمیت و پراکنش تجهیزات

-         نوک چینی و استفاده از لامپ های رنگی یا رنگ کردن شیشه پنجره

-         کدر و تار کردن شیشه پنجره ها به منظور محدود کردن نور

-         کاهش حرارت سالن با هر وسیله ممکن و افزایش تهویه هوا

-         جستجو برای مشخص کردن انگل های داخلی یا خارجی و از بین بردن آن ها 

را ه های جلوگیری از استرس پرنده

کبک پرنده ای است که در طبیعت به وسیله استتار خود با محیط و همچنین در برخی مواقع با فرار از خطر، خود را محافظت می کند. این رفتاز غریزی در کبک هایی که در شرایط صنعتی و یا به صورت دستی پرورش داده می شوند نیز دیده می شود. کبک در مقایسه با بلدچین پرنده ای ترسو محسوب می شود. چرا که بلدرچین های پرورشی زمانی که انسان در کنار آنها قرار می گیرد به سمت او می آیند و حالت فرار به خود نمی گیرند. در حالی که در مورد کبک حتی جوجه یک روزه به شدت ترسو بوده و در زمان نزدیک شدن انسان یا هر عامل دیگر به شدت فرار کرده و پناه می گیرد که این رفتار تا حدودی در سنین بالاتر هم ادامه پیدا می کند.

شرایط محیطی و محل پرورش کبک به نحوی باید باشد که در معرض کم ترین استرس های محیطی از قبیل صدا و رفت و آمدهای غیر ضروری باشد. در صورت رفت و آمد افراد متفرقه به داخل سالن به کبک استرس زیادی وارد می شود؛ که این استرس در کبک های در حال رشد سبب تاخیر در رشد و در کبک های مولد سبب کاهش تخم گذاری و در برخی مواقع قطع تخم گذاری می شود.

در روزهای اول پرورش باید نور سالن کنترل شود که به پرنده استرس وارد نکند. نور شدید سبب می شود پرنده عصبانی باشد. این عصبانیت سبب هم خواری شدید در گله می شود. کبک با دیدن افراد به شدت فرار می کند و چون راه فراری در سالن ندارد معمولاً خود را به شدت به دیوار ها می کوبد؛ بنابراین کسانی که با جوجه کبک ها کار می کنند باید بسیار آرام و ملایم وارد سالن شده و در حین کار نیز خیلی آرام کار کنند.

اگر گروه های بزرگ پرورشی با تعداد زیادی پرنده نگهداری می شوند باید دقت کرد که در زمان استرس ممکن است پرنده ها در گوشه های سالن جمع شده و با فشاری که بر پرندگان زیرین وارد می کنند سبب ایجاد تلفات شوند.

پنج راهکار کاهش استرس در گله پرورش کبک

1-      در سالن های پرورش بهتر است که گوشه های سالن به صورت دایره ای باشند که جوجه ها در گوشه ها محبوس نشوند.

2-      استفاده از مولتی ویتامین ها به خصوص ویتامین C می تواند نقش مهمی در کاهش استرس داشته باشد. همچنین تقسیم گروه های پرورشی به گروه های کوچک تر در زمان پرورش می تواند نقش مهمی در کاهش تلفات داشته باشد.

3-      در اختیار داشتن دان خوری و آب خوری کافی نیز تا حدودی استرس پرنده را کاهش می دهد.

4-      عدم نگهداری پرندگان و حیواناتی که سر و صدای زیادی تولید می کنند از قبیل سگ.

5-      عدم استفاده از وسایل و تجهیزات دارای صدای زیاد.

اثرات تابش لیزر قرمز با شدت پایین روی تخمهای جوجه کشی در مرغ و بلدرچین

چکیده  :

این تحقیق به منظور بررسی اثرات نور قرمز با شدت پائین (nm 633=λ) بر روی تخم‌های جوجه‌کشی مرغ و بلدرچین در مراحل جنینی و رشد اولیه پس از جنینی صورت گرفت . 

برنامه نوری مشخص (2mW/cm1/0 =P و به مدت 60 ثانیه) برای جوجه‌های تخمگذار و گوشتی در مقایسه با شاهد (که از شرایط مرغداری صنعتی پیروی می‌کردند) به طور معنی‌داری میزان جوجه‌درآوری را افزایش (01/0P< و 05/4 - 66/3 درصد ) و مرگ و میر جوجه‌ها را کاهش داد (05/0P< و23 /3 - 25/1 درصد ). 

تابش لیزر بر روی تخمهای جوجه‌كشی، هموگلوبین خون جوجه‌ها را افزایش داده و باعث تغییر سطوح پراکسید کبد گردید (که در دوره جنینی باعث افزایش و در دوره بعد از جنینی باعث کاهش می‌شود ). 

همچنین سیستم آنزیمی سیتوکروم 450 - Pرا بدون اینکه اثر مخالف بر روی متابولیسم انرژی کبد داشته باشد فعال كرد . 

مقدمه : 

اگرچه نور لیزر با شدت پائین غیر یونیزه کننده است (مانند خورشید)، ولی دارای خصوصیات بی نظیری است که فعالیت‌های بیولوژیکی را در شرایط مشخصی تحت تاثیر قرار می‌دهد . 

گزارش شده که تابش لیزر بر روی تخم‌های بارور شده طیور میزان جوجه‌درآوری را افزایش داده و بقای جوجه‌ها را بهبود می‌بخشد . 

متداول شدن استفاده از نور لیزر در صنعت مرغداری به علت تفاوت روش‌ها در تحت تاثیر قرار دادن تخم‌ها و فقدان دانش کافی درباره اثرات نور لیزر با شدت پائین بر روی مکانیسم‌های بیولوژیکی متفاوت می‌باشد پس از چند سال تحقیق بر روی استفاده از نور لیزر در پزشکی و مطالعه مدل‌های آنزیمی، پیشرفت‌های چشمگیری در شناخت اثرات بیولوژیکی آن بوجود آمده است . 

آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان Superoxide Dismutase, Catalase and Ceruloplasmin دارای حداکثر جذب نوری در محدوده طیف قرمز بوده و فعالیت‌های آنها با آن شروع می‌گردد . 

با در نظر گرفتن نقش مهم آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در حفظ هموستازیس سلولی میتوان اهمیت نور لیزر قرمز را در تمام مراحل زندگی یک موجود پیش گویی نمود . 

دیگر اثر مهم بیولوژیکی نور لیزر قرمز با شدت پائین، شتاب بخشیدن به فرآیندهای تکثیری در بافت‌های تابش یافته می‌باشد . 

این تحقیق جهت آزمون اثرات تابش لیزر بر روی تخم‌های بارور طیور طراحی گردید تا شرایط ایده آل را در بهبود میزان جوجه‌درآوری و بقای جوجه‌ها تعیین كند . 

مواد و روش‌ها : 

آزمایشات در آزمایشگاه دانشگاه ایالت Bila Tserkva با استفاده از روش‌های مزرعه‌ای در روی مرغ صنعتی اکراینی در طی سالهای2000-1990 صورت گرفت . 

تخم‌های بارور از تخم بلدرچین ژاپنی و دو نژاد مرغ صنعتیBelarus-9 و Broiler-6 مورد استفاده قرار گرفت تخم‌ها از مرغهای همسن و از یك نوع نژاد و در یک مرغداری در طول دوره 1 الی 3 روزه جمع آوری گردید . 

بلدرچین‌های ماده 5-4 ماهه و مرغهای صنعتی (نژادهای گوشتی و تخمگذار) 9 ماهه بودند . 

تخم‌های داخل هر گروه (100-95 عدد تخم بلدرچین، 2700-2650 عدد تخم مرغ‌های تخمگذار و 3320 -3250 عدد تخم مرغ‌های گوشتی) به طور همزمان با استفاده از شرایط استاندارد هر گونه، مورد انکوباسیون قرار گرفتند . 

تخم‌های بلدرچین در دستگاه جوجه‌ کشی آزمایشگاهی و تخم‌های مرغ گوشتی و مرغ تخمگذار در دستگاه جوجه‌کشی صنعتی مورد انکوباسیون قرار گرفتند . 

در تحقیقات قبلی بیش از20 برنامه متفاوت از تابش مورد ارزیابی قرار گرفت و رژیم‌هایی با حداکثر کارآیی تابش را در تخم‌های در حال جوجه‌کشی تشخیص داده شدند كه این برنامه‌ها در تحقیق فعلی مورد استفاده قرار گرفته است . 

تخم‌های مورد آزمایش، قبل از انکوباسیون با نور لیزر به قدرت mw50-25 و با طول موج nm633 (نور قرمز) ایجاد شده توسط دستگاه لیزر هلیوم نئون LHM-111 and LHN -602n مورد تابش قرار گرفتند . 

شدت تابش 2mw/cm 1/0 و زمان تابش 60 ثانیه می‌باشد. تابش تحت شرایط تاریکی با زمینه روشن که از Lux 3 تجاوز نمی‌کرد انجام گرفت که این عمل 24-12 ساعت قبل از انکوباسیون انجام شد . 

سپس تخم‌ها در محیط تاریک مورد انکوباسیون واقع شدند. تخم‌های گروه شاهد مورد تابش قرار نگرفتند اما در شرایطی مشابه با تخم‌های گروه‌های آزمایشی نگهداری و انکوباسیون شدند . 

کنترل بیولوژیکی انکوباسیون، بررسی جوجه‌درآوری و آنالیز فضولات با استفاده از روشهای استاندارد صنعت مرغداری انجام گرفت . 

پارامترهای بعدی برای تشخیص شرایط فیزیولوژیکی جوجه‌ها مورد استفاده قرار گرفت . Hematopoiesis از روی سطوح هموگلوبین خون تحت روش استاندارد برآورد گردید . 

متابولیسم انرژی کبد طیور با استفاده از روش ESR (Electron Spin Resonance) برآورد گردید که Semiguinone Freo Radical بعنوان علایمی از فاکتور g که برابر 2 است اندازه‌گیری شد . 

سیستم سم زدایی کبد با استفاده از روش مشابه برای اندازه‌گیری سطح سیتوکروم 450 -P اکسید شده برآورد گردید . 

نمونه‌های کبد با استفاده از نیتروژن مایع (T=77k) آماده گردید. اسپکترومتر ESR (Rf- 1307) محصول روسیه برای آنالیز ESR مورد استفاده قرارگرفت. روش واکنش اسید Thiobarbituric برای اندازه‌گیری سطح پراکسید کبد مورد استفاده قرار گرفت . 

7 جنین یا 7 جوجه از هر تیمار و گروه شاهد برای آنالیز شاخص‌های متابولیسم در هر مرحله از آنالیز انتخاب گردیدند . 

موارد آنالیز شامل روز 19 انکوباسیون و روزهای 1، 30 و 90 دوره پرورش برای مرغ و روز اول و هفته‌های سوم و ششم دوره پرورشی در بلدرچین بود . 

آنالیز آماری با استفاده از تست Fisher,s برای برآورد معنی‌داری بین شاخص‌های متابولیکی طیور در گروهای شاهد و آزمایشی مورد استفاده قرار گرفت . 

نتایج و بحث : 

برنامه‌های مورد استفاده (شدت تابش2 mw/cm 1/0 به مدت 60 ثانیه) در تخم‌های جوجه‌کشی مرگ و میر اولیه جنین را کاهش داد و میزان جوجه‌درآوری بلدرچین را (9/6 درصد) در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد (جدول 1 ). 

این برنامه تابش لیزری برای تخم‌های بارور یک افزایش معنی‌داری را در توانایی جوجه‌درآوری تخم‌های نژادهای گوشتی و تخمگذاری ایجاد کرد (جداول 2 و 3). 

کاهش تلفات جنین در تمام مراحل رشد باعث افزایش محسوسی در قابلیت جوجه‌درآوری گردید . 

کارآیی تابش لیزر برای بهبود توانایی جوجه‌درآوری تخم‌هایی که به مدت طولانی در انبار نگهداری می‌شوند بیشتر است . 

برای مثال در این آزمایش میزان جوجه‌درآوری تخم‌های مرغ تخمگذاری که قبل از انکوباسیون و مدت 20 روز نگه داری شده بودند در تخم‌های شاهد (38 =n ) به 27/47 درصد کاهش یافت در صورتیکه در تخم‌های تیمار شده (83 =n ) که نور لیزر قرمز را یک روز قبل از انکوباسیون دریافت نمودند میزان جوجه‌درآوری 22/74 درصد بود (01/0P<). 

همبستگی منفی (98/0 - =(r بین میزان جوجه‌درآوری گروههای شاهد و تفاوت در میزان جوجه‌درآوری گروهای تیمار شده و شاهد برای هر نژاد بعد از تابش با استفاده از برنامه ایده آل در شكل 1 آورده شده است . 

رشد اولیه بعد از دوره جنین با تابش لیزر بهبود یافت و مرگ و میر جوجه‌های سویه تخمگذار حاصل از تخم‌های تابش یافته 23/3-25/1 درصد کمتر از گروه شاهد بود (05/0p< ). 

به علاوه جوجه‌های تولید شده به طور قابل توجهی مقاومت بیشتری به بیماری داشتند در صورتیکه میزان مرگ و میر ماهانه در اثر سالمونلا در گروه تخمگذار برای گروه آزمایشی 84/29 درصد (3000=(N بود که در گروه تیمار شده (3000 =(N 72/17 درصد بود (01/0p< ). 

این نتایج یک اثر مثبتی از تابش لیزر بر روی مکانیسم ایمنی پرندگان پیشنهاد کرد .

 جدول 1- رشد جنین و قابلیت جوجه‌درآوری تخمهای بلدرچین پس از پرتودهی با 6 mJ/cm2 نور لیزر قرمز

جدول 2- رشد جنین و قابلیت جوجه‌درآوری تخمهای مرغ تخمگذار (سویه Belarus 9 ) پس از پرتودهی با 6 mJ/cm2 نور لیزر قرمز

جدول 3- رشد جنین و قابلیت جوجه‌درآوری تخمهای مرغ گوشتی (سویه Broiler 6 ) پس از پرتودهی با 6 mJ/cm2 نور لیزر قرمز

 آزمایش پس از تابش بر روی سیستم Hempoietic جنین و جوجه‌هایی که دز مناسبی از نور لیزر دریافت داشته بودند، آشكار ساخت که سطوح هموگلوبین خون در مقایسه با گروه شاهد افزایش یافته است  .

سطح هموگلوبین در روز 19 جنین‌های سویه تخمگذار 7/15 درصد بیشتر بود. در صورتیکه این سطوح در جوجه‌های 90-1 روزگی 4/14- 8/6 درصد بالاتر از گروه شاهد بود (شكل 2 و 01/0P<) 

 هیچگونه اختلاف قابل توجهی در سطوح رادیكال آزاد Semiquinone بین گروههای شاهد و آزمایشی مشاهده نشد .

اگرچه یک افزایش 20 درصد از علائم ESR رادیکال آزاد در روزهای 15-13 بعد از تابش مشاهده گردید در این تحقیق وجود رادیكال آزاد Semiquinone در جوجه‌های حاصل از تخم‌های تابش یافته لیزر مطالعه شد كه سطوح رادیكال آزاد را در جوجه‌های یکروزه در مقایسه با گروه شاهد 8/29 درصد بالاتر بدست آمد . 

این اختلافات در هنگامیکه گروهها در مراحل رشد بعدی مقایسه شده بود مشاهده نگردید (شكل 3 ). 

نشان داده شده است كه شدت ESR رادیکال آزاد یک انعکاس از مرحله متابولیکی فرآیندهای تنفسی است و برنامه‌های تابش لیزری که در این تحقیق استفاده شد اثرات منفی بر روی متابولیسم سلولی در سیستم‌های مورد آزمایش آشکار نکرد . 

مقادیر بالای سیتوکروم اکسید شده 450 -P در کبد طیور آزمایشی در مقایسه با گروههای شاهد در مراحل مشخص از رشد جنین مشاهده گردید . 

سطوح آنزیم 450 -P اکسید شده در جنین‌های حاصل از سویه تخمگذار در روزهای 15-11 پس از تابش، 50-20 درصد بالاتر بود . 

بافت‌های کبدی در جنین‌های 15 روزه بلدرچین (2 روز قبل از بیرون آمدن از تخم) 40% سطوح آنزیمی 450 -P بیشتری داشتند . 

آنزیم‌های سیتوکروم 450 -P که در غشاء داخلی از سلولهای کبد قرار گرفته بود یک سیستم هیدرولیزاسیون بالقوه برای سم زدایی آندوژنوسی فراهم آورده بود که در واکنشهای پراکسیداسیون شرکت داشتند . 

وجود مقادیر زیادی از آنزیم‌های اکسیده شده (دارای فعالیت کاتابولیکی) در غیاب فرآینده پاتولوژیکی ثابت کرد که سیستم فعال شده است و پیشنهاد کرد که یک حالت فیزیولوژیکی فوری بوجود آمده است . 

بافت‌های کبدی جوجه‌های بلدرچین یکروزه حاصل از تخم‌های تابش یافته دارای سطح پراکسید بالاتری به میزان 4/16 درصد بودند در صورتیکه در جوجه‌های بلدرچین بالغ 3 هفتگی سطوح این پراکسید به اندازه 5/39 درصد در مقایسه با گروه شاهد کاهش پیدا کرد (شكل 4 و 01/0P< ). 

در هفته ششم اختلافی بین گروههای تیمار و شاهد پیدا نشد. بنابراین این نتایج می‌تواند به عنوان اثر اکسیدانی بر روی مرحله پس از تابش در سیستم بیولوژیکی تفسیر گردد كه اثر معنی‌دار آنتی‌اکسیدانی در مرحله بعد دارد . 

پرنده‌های جوجه‌كشی شده از تخم‌های تابش یافته با وزن مشابه (در تخمهای طیور گوشتی) در مقایسه با گروههای هم دوره خویش (شاهد ) نشان دادند تیمار لیزر فقط رشد جنینی و رشد اولیه بعد از مرحله جنینی را تحت تاثیر قرار می‌دهد . 

داده‌ها نشان داد که تابش لیزر بر روی تخم‌های جوجه‌کشی به طور موثری مرگ و میر جنین را کاهش، نسبت جوجه‌درآوری تخم را افزایش داده و باعث بهبود بقای حیوان می‌گردد . 

کارآیی تابش لیزر به شرایط اولیه تخم‌های بارور شده بستگی دارد. تیمار لیزر یک اثر مثبتی بر روی سطح هموگلوبین داشت و نسبت آنزیم‌های سیتوکروم 450 -P اکسید شده را در بافتهای کبدی جنین افزایش داده و سطوح پراکسید را در دوره مشخصی تغییر داد و هیچ اثر منفی بر روی متابولیسم انرژی کبد نداشت . 

با وجود اینکه مکانیسم این فرآیند مشخص نیست نور لیزر با شدت پائین احتمالاً توسط آنزیم‌هایی مانند آنزیمهای كاتالیز كننده موجود در سفیده تخم مرغ و Superoxide Dismutose و سایر مولکولهای پیچیده موجود در زرده و سلولهای جنینی جذب می‌گردد . 

تحقیق با استفاده از سیستم‌های مدل نشان داد که فعالیت آنزیم ممکن است ترکیبات مولکولی را تغییر داده و سطوح پراکسیداسیون چربی را تغییر دهد . 

در یک آزمایش تابش لیزری كه قبلا انجام شده تغییراتی را در فرآیند مهاجرت یونها از سفیده تخم به داخل ساختمان جنینی در پنج روز اولیه انکوباسیون پس از تیمار تشخیص داد شد . 

همچنین گزارش شده که نور لیزر قرمز عبور ترکیبات +3Fe را از زرده به ساختمان جنینی افزایش می‌دهد. این تغییرات ممکن است باعث Hemopoiesis ، متابولیسم انرژی، سیستم زدایی و سیستم‌های آنتی‌اکسیدانی در طول رشد جنینی و رشد اولیه پس از جنینی گردد . 

این دلایل به شرح زیر خلاصه می شوند :

1- عیوب مادرزادی : این عیوب وقتی ظاهر می شوند که خروس و مرغ ارتباط خیلی نزدیک به همدیگر داشته و از یک نژاد باشند. در این صورت  وقتی تعداد زیادی از جوجه ها بد شکلی داشته باشند. بایستی به این مسئله توجه نمود. بعضی از پرندگان ممکن است ژن های کشنده را با خود حمل نمایند. این پرندگان بطور نرمال در آن چیزی که ظاهر نمی شود. قابلیت بازگشت دارند مگر اینکه هر دو والدین پرنده ژن کشنده را با خود حمل نمایند. نمونه این قبیل ژن ها گردن کج، پاهای کوتوله و فقدان بال ها است.

2- ناباروری : این عارضه معمولاً به علت این که است که یکی از والیدن یا هر دو مریض یا خیلی چاق بوده و یا زیاد برای تولید مثل مورد  استقاده قرار گرفته اند. این وضعیت اخیر الذکر در بین نژاد های شو که خیلی تاکید روی تولید مثل برای ظاهرشان می شود هادی است تا خوش بنیه و قوی بودن آنها به وسیله نور دادن می توان تخم مرغ های غیر بارور را در 7 روزگی انکوباسیون مشخص نمود. این تخم مرغ ها را بعداً می توان از انکوباتور خارج نمود و در این صورت یک منبع آلودگی به وسیله آنها به وجود نخواهد آمد.

3- بیماری های ارثی : این مسئله ممکن است روی والدین تاثیر نکند اما می تواند بخوبی برای جوجه ها کشنده باشد. هر کسی که در کار فروش پرندگان یا تخم مرغ های بارور است حقیقتاً بایستی خون پرندگان مورد استفاده در تولید مثل را به وسیله یک نفر دامپزشک تست کند تا اطمینان حاصل نماید که عاری از بیماری های توارثی نظیر تیفوئید ماکیان می باشد که از طریق تخم قابل انتقال می باشند این پرندگان همچنین بایستی آزمایش شوند تا مشخص شود عاری از سالمونلا می باشند.

مرغ ها از مهره داران خون گرم هستند که در سیر تکامل از خزندگان منشأ گرفته­اند. در این مقاله سعی شده است تا با آناتومی مرغ ، اجزای تشکیل دهنده بدن مرغ معرفی نموده و امیدواریم چنانچه قصد پرورش این پرنده را به صورت طبیعی یا با استفاده از دستگاه جوجه کشیداشته باشید مطالب این مقاله باعث شناخت هرچه بیشتر شما با این پرنده و در نتیجه افزایش بهره وری را شامل گردد.

پوشش بدن مرغ

پوشش بدن مرغ از پر، پوست و یک بافت پوششی تشکیل شده است. پرها از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده­اند که به حفظ درجه حرارت بدن کمک می­کنند. پرها 4 تا 6 درصد وزن بدن پرنده را تشکیل می­دهند.
در آناتومی مرغ رنگ پرها علت ژنتیکی و همچنین هورمون­های جنسی را نمایش می دهد. غده­ی پرین در ناحیه پشتی دم قرار دارد که باعث ترشح ماده مومی روی پرها می­ گردد. پاها توسط فلس پوشیده شده و زردی رنگ پاها بستگی به کاروتنوئید جیره دارد.
پوست مرغ فاقد غدد عرق است و مرغ ها نمی­ توانند عرق کنند.
میزان رنگ پوست به گزانتوفیل ماده غذایی و شدت تخم گذاری بستگی دارد.

استخوان ها

در مرحله بعدی از آناتومی مرغ سراغ اسکلت مرغ رفته که وظیفه نگهداری بدن را بر عهده دارد. استخوان پهن سینه به نام جناغ معروف است. استخوان­ های جمجمه، بازو، سینه، ترقوه و تعدادی از استخوان­ های ستون مهره­ها میان تهی بوده و به سیستم تنفسی متصل می­ شوند و هوا داخل این استخوان­ ها حرکت می ­کند.
بیشتر استخوان­ ها سبک ولی محکم می­ باشند. طیور دارای عضلات قرمز و سفید می ­باشند. در طیور عضلات پاها تیره­ تر است زیرا هنگام ایستادن بر روی آن­ ها فشار وارد می ­شود.

دستگاه تنفس

دستگاه تنفس پرندگان از حفره­های بینی، حنجره،نای، جمجمه صوتی، برونش، ریه­ها و کیسه­های هوایی تشکیل شده است. مرغ ها چهار جفت کیسه هوایی دارند و یک کیسه هوایی منفرد. ریه مسئول اصلی تنفس است و میزان تنفس توسط خون تنظیم می­ گردد و با بیشتر شدن دی اکسید کربن خون میزان تنفس افزایش می­ یابد. تعداد سیکل تنفس پرنده در حال استراحت در هر دقیقه 15 تا 25 سیکل است.

دستگاه گوارش

مرغ ها لب، کام نرم و گونه ندارند ولی درعوض دارای فک بالایی و پایینی شاخی شکل هستند.
با آناتومی مرغ متوجه این نکته خواهید شد که فک بالا به جمجمه متصل شده و فک پایین متحرک است. پرنده هنگام نوشیدن آب ابتدا آب را در دهان خود جمع کرده بعد با بالا بردن سر خود باعث عبور آن به مری می ­شود. دو فک پرنده را منقار می ­گویند. زبان خنجری شکل طیور سطح پشتی خشن دارد و از این طریق به عبور غذا از طریق مری کمک می­ کند. عبور غذا از دهان خیلی سریع است.

مری

مسیر لوله مانندی است که از طریق آن ذرات غذا از انتهای دهان تا پیش معده منتقل می­ گردد.

چینه دان

پیش از آن که غذا از مری وارد حفره بدن گردد وارد چینه دان می­ گردد. در این مکان عملیات هضمی ناچیزی صورت می­ گیرد.

پیش معده

بزرگ شدن مری بلافاصله قبل از اتصال به سنگدان را پیش معده می­ گویند و توسط غدد آن اسید کلریدریک و آنزیم­ هایی ترشح می­ گردد و غذا سریعا از این مکان عبور می­ کند.

سنگدان

همان معده عضلانی است و دارای دو جفت عضله قوی است و مخاط بسیار ضخیمی دارد و هنگام ورود غذا منقبض می ­گردد.

روده کوچک

طول آن حدود 5/1 متر است. قسمت اول آن دوازدهه است و داخل دوازدهه لوزالمعده قرار دارد. آنزیم­های لوزالمعده حاوی آمیلاز، لیپاز و تریپسین است.

روده کور (سکوم)

بین روده کوچک و روده بزرگ قرار دارد و عمل هضم اندکی دارد و مقدار ناچیزی آب جذب می­ کند و مقداری فعالیت­ های باکتریایی نیز در آن صورت می­ گیرد.

روده بزرگ

در مرغ بالغ 10 سانتی متر طول دارد و قطر آن دو برابر روده باریک است و تا کلواک ختم می­گردد. روده بزرگ محل جذب آب است.

کلواک

ناحیه پیازی شکل است و مجرای مشترک خروج ادرار و مدفوع (دستگاه تولید مثل) است.

مخرج

بعد از کلواک قرار دارد و اندازه آن بستگی به تولید یا عدم تولید تخم مرغ دارد.

دستگاه ادراری

شامل دو کلیه و هر کلیه یک میزنای دارد. قسمت اصلی ادرار پرندگان اسید اوریک است که در کلواک با مدفوع مخلوط شده و ماده سفید خمیری شکل را می­ سازد.

فشار خون مرغ 140-160 میلی متر جیوه و فشار خون خروس 180-195 میلی متر جیوه است.

اهمیت ذخیره سازی تخم های شتر مرغ در صنعت پرورش شتر مرغ را نمی توان نادیده گرفت. لازم است که در فصل طبیعی تخم گذاری، تخم شتر مرغ ها از ابتدا تا اوج فصل تخم گذاری برای تکمیل ظرفیت دستگاه جوجه کشی ذخیره سازی شود.

در محیط وحشی، اغلب تعداد تخم ها در داخل یک کلاچ (تعداد تخمی که برای یک بار جوجه درآوری گذاشته می شود) 10 و یا 12 تخم می باشد. این به این معنی است که اولین تخم گذاشته شده و کلاچ مربوط به 18 تا 22 روز قبل بوده و قبل از آن جوجه کشی در ان آغاز شده است. در یک محیط پرورشی، برداشتن تخم ها به این معنی است که فصل تخ گذاری برای چندین ماه می باشد. بدین صورت که تولید تخم در گله در اوایل و اواخر فصل پایین بوده و اوج تولید در اواسط فصل تخمگذاری دیده می شود.اغلب این مورد باعث می شود تا قبل از قرار دادن تخم ها در دستگاه  جوجه کشی آنها را ذخیره سازی کنند. در شروع و پایان فصل، ممکن است حتی ذخیره سازی بیشتری برای اطمینان از تعداد  کافی انجام شود.

تحقیقات در مورد اثرات ذخیره سازی قبل از جوجه کشی محدود می باشد و بیشتر عملیات تجاری در ارتباط با ذخیره سازی از صنعت طیور مشتق شده است (به دست آمده است). با توجه به این که اختلاف معنی داری در میزان مرگ و میر پایین تر در تخم هایی که در غروب جمع آوری شده اند در مقایسه با انهایی که در صبح جمع آوری شده اند، وجود داشت. بنابراین تایید در این موضوع تخم شتر مرغ ها باید به سرعت پس از تخم گذاری برای به حداقل رساندن آلودگی میکروبی و سایر عواملی که موجب کاهش کیفیت تخم می شوند، جمع آوری شوند. وضعیت تخم (یعنی کیسه هوایی در بالا یا پایین باشد و یا این که به صورت افقی) هیچ گونه تاثیری بر روی مرگ و میر جنینی در تخم های شتر مرغ ذخیره شذه برای 6 روز ندارد.

تخم شتر مرغ که در درجه حرارت 20 تا 23 درجه سانتی گراد تا 14 روز ذخیره سازی شده بودند، کاهش اندکی در قابلیت زنده ماندن را نشان دادند، در حالی که دوره های طولانی تر ذخیره سازی باعث کاهش قابل توجهی در قابلیت جوجه درآوری داشت. در یک دسته از تخم های شتر مرغ هلند، Deeming 19966 نشان داد که با افزایش دوره ذخیره سازی (شرایط دقیق شناخته شده نیست، زیرا تخم ها به وسیله منابع تجاری فراهم شده اند،. قابلیت جوجه درآوری تخم ها در حدود 60 درصد در 9 تا 10 روزگی کاهش می یابد؛ در تخم هایی که تا 17 روز در صفر درجه سانتی گراد ذخیره شده بودند. Deeming 1996 نشان داد که برای 12 تا 14 روز ذخیره سازی تنها 50% از تخم های بارور هچ شدند که میزان مرگ و میر اولیه (1 تا 7 روزگی) خیلی بیشتر از مرگ و میر انتهایی می باشد. Wilson  و همکاران نشان دادند که کاهش مشابهی در قابلیت جوجه درآوری در دو دسته از تخم هایی که برای دوره های زمانی مختلف ذخیره سازی شده اند، با افزایش دوره ذخیره سازی موجب افزایش در سن جنین های مرده می شود.

در فلسطین اشغالی ذخیره تخم ها در 15 تا 16 درجه سانتی گراد برای دوره های 1 تا 7 روزه نشان داد که قابلیت جوجه درآوری تخم های بارور 4 % برای تخم های ذخیره شده برای 1 یا 6 تا 7 روز گاهش یافت. این کاهش در قابلیت جوجه درآوری با افزایش مرگ و میر اولیه در ارتباط است. شاید دوره ذخیره سازی تنها 3 تا 4 روزه برای تخم های شتر مرغ سودمند باشد. در مقابل، قابلیت جوجه درآوری تخم هایی که در درجه حرارت اتاق ( میانگین 20 درجه سانتی گراد) برای 7 رز ذخیره سازی شده اند، کاهش معنی داری با طول ذخیره سازی مشاهده نشد. درجه حرارت ذخیره سازی یک عامل کلیدی در تعیین قابلیت زنده ماندن جنین می باشد. میزان مرگ و میر جنینی در زمان ذخیه رسازی در درجه حرارت 17 درجه سانتی گراد نسبت به 25 درجه سانتی گراد پایین تر بود، هر چند درجه حرارت محیط ذخیره سازی در 12 ساعت قبل از جوجه کشی تاثیری بر میزان مرگ و میر ندارد. همچنین درجه حرارت ذخیره یازی بر اندازه بلاستودرم (پوست رویانی) پس از 7 روز ذخیره سازی تاثیر می گذارد و با دو برابر شدن قطر با هر درجه افزایش در درجه حرارت ذخیره سازی از 25 تا 27 درجه سانتی گراد همراه است.

به نظر می رسد حرارت دادن تخم های شتر مرغ قبل از ذخیره سازی اثرات سودمندی داشته باشد. حرارت دادن تا 36 درجه سانتی گراد برای 4 ساعت برای کم تر از 6 روز ذخیره سازی در 17 درجه سانتی گراد موجب افزایش قابلیت جوجه درآوری به میزان توجهی در حدود 8 درصد و کاهش معنی داری در درصد مرگ در اواخر دوره جوجه کشی می شود. در مقابل حرارت دادن تخم های ذخیره شده در 25 درجه سانتی گراد برای 16 ساعت قبل از انتقال به دستگاه جوجه کشی اثرات معنی داری بر قابلیت جوجه درآوری نداشت.

انتخاب تخم بلدرچین برای پرورش بلدرچین بسیار مهم است. در حقیقت کیفیت جوجه های تولیدی ارتباط زیادی به خصوصیات تخم دارد  (اندازه، وزن، شکل و غیره).

همان گونه که قبلاً ذکر شد تمامی تخم ها ی یک گروه بلدرچین تخم گذار به یک اندازه نیستند و ارتباط زیادی به سن پرنده دارند. تخم های اولیه عموماً کوچک بوده و جهت جوجه کشی مناسب نیستند. در واقع بزرگی جوجه بستگی به وزن تتخم دارد. جوجه های کوچک ضعیف تر بوده و جزو تولیدات حذفی به شمار می آیند. در صورت پرورش جوجه ی کوچک وزن کمتری در مقایسه با جوجه های بزرگتر عاید می شود. علاوه بر این به نظر می رسد که تخم های کوچک فاقد مواد غذایی کافی و لازم جهت تکمیل رشد جوجه در داخل تخم باشند. این پدیده دردستگاه جوجه کشی زمان بیرون آمدن جوجه از تخم مسئله ساز است. بنا به دلایل دیگری تخم بلدرچین بسیار بزرگ نیز مناسب جوجه کشی  نمی باشد. تخم بلدرچین جهت جوجه کشی می بایستی فرم مناسب و پوسته ی سالمی داشته باشند. جنسیت جوجه ها هیچ ارتباطی به بزرگی یا کوچکی، رنگ و فرم تخم ها ندارد و زمانی که تخم نطفه داری تولید می شود طبیعت به بهترین نحو از جنین داخل آن محافظت می کند. جنین در روی زرده تخم قرار دارد و زرده در قسمت مرکزی توسط دو رشته ی طناب مانند به حالت معلق نگه داری و محافظت می شود.

از جمله شرایط لازم جهت به دست آوردن جوجه ی بیشتر، عملکرد و مدیریت صحیح پرورش دهنده است. تمیز کردن تخم ها در حالت خشک بهتر از شستن آنهاست. در حالت دوم لایه ی طبیعی محافظ پوسته ی تخم بلدرچین برداشته شده و خطر ضایع شدن تخم ها افزایش می یابد. بطور معمول مدت زمان نگه داری تخم بلدرچین برای جوجه کشی نباید بیشتر از 7 روز باشد. هرچه تعداد روزهای نگه داری تخم ها افزایش یابد خطر بیرون نیامدن جوجه ها نیز زیاد می شود به گونه ای که در 3 هفتگی به 25 درصد و در 4 هفتگی به 10 درصد می رسد.

حداکثر دما برای نگه داری تخم بلدرچین برای جوجه کشی 15 درجه ی ساتی گراد است (نباید تخم ها در دمای زیر 4/4 و بالای 20 درجه سانتی گراد نگه داری شوند) در این حالت تا یک هفته تخم ها می بایستی در ماشین جوجه کشی وارد شوند. اگر این زمان قرار است افزایش پیدا کند بهتر دمای محیط حدود 12 درجه ی سانتی گراد بوده و رطوبت در حد 70 تا 800 درصد باشد. تخم هایی که برای مدت 5 تا 66 روز انتظار ماشین جوجه کشی را می کشند نیازی به اعمال بعضی اقدامات (مانند چرخش) در انبار را ندارند.

 محاسن و معایب خرید دستگاه جوجه کشی دست دوم

محاسن

1-     قیمت ارزان دستگاه جوجه کشی دست دوم نسبت به دستگاه جوجه کشی نو

معایب

1-      انتقال باکتری ها و میکروب ها و سایر آلودگی های عفونی 

2-     نداشتن گارانتی شرکتی و پشتیبانی پس از فروش

3-      فرسودگی و پوسیدگی که باعث طول عمر کمتر دستگاه می‌شود

4-     هزینه های نگهداری بالا

5-     به دلیل رشد باکتری ها در محفظه دستگاه در طول مدت استفاده بازدهی کمتری دارند

 در کل توصیه می کنیم از انتخاب دستگاه جوجه کشی دست دوم در سایزهای بالاتر از ۱۰۰ عدد تخم مرغ (دستگاه جوجه کشی صنعتی و نیمه صنعتی) خودداری کنید زیرا در صورت آلوده بودن دستگاه جوجه کشی با خسارت وارده ازهچ نشدن جوجه ها زیان خواهید کرد.

چنانچه به خرید دستگاه جوجه کشی دست دوم اصرار دارید حتما دستگاهی را انتخاب کنید که تولید شده توسط یک شرکت معتبر و خوش نام سازنده دستگاه جوجه کشی باشد تا در صورت نیاز به پشتیبانی به توانید از خدمات پس از فروش آن بهره ببرید.

در خرید دستگاه های جوجه کشی خانگی دست دوم محدودیت ها کمتر است چنانچه دستگاه های جوجه کشی با ظرفیت  ۱۰ عددی تخم مرغ  12 تایی تخم مرغ تا ۲۴ عددی تخم مرغ و ۴۸ عددی انتخاب کردید دقت کنید تا اگر از جنس پلاستیک ساخته شده اند در بدنه دستگاه جوجه کشی پلاستیکی شکستگی ایجاد نشده باشد.

 دستگاه های جوجه کشی کوچک را می توانید معمولاً با قیمت های پایین تر از شرکت های تولید کننده دستگاه جوجه کشی به صورت دست دوم از افرادی که قبلا دستگاه خریداری کرده اند و دیگر نیازی به آن ندارند. خریداری کنید.

در هنگام خرید دقت کنید تا سنسور های دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی دقت لازم را داشته باشند و از این که شرکت تولید کننده قطعات یدکی دستگاه جوجه کشی را موجود دارد مطمئن شوید برای این کار مدل دستگاه را به شرکت تولید کنند اعلام نموده و استعلام قطعات بگیرید.

 قبل از خرید ماشین جوجه کشی عملکرد دستگاه را حداقل به مدت یک ساعت مشاهده نمایید و سپس پول را به خریدار پرداخت نمایید و از خرید اینترنتی و تلفنی دستگاه های جوجه کشی دست دوم از افراد ناشناس که امکان دسترسی به آنها برای شما مقدور نیست خودداری نمایید

یک پیشنهاد عالی

به شما توصیه می کنیم چنانچه بودجه کافی برای خرید دستگاه جوجه کشی دلخواه خود را از برندهای معتبر ندارید موضوع را با واحدهای فروش آنها در میان گذاشته تا شما را از تخفیف های دوره ای و یا گاها از وجود دستگاههای استوک کارخانه ای که معمولاً به دلیل خط و خش و یا ایرادات ظاهری که در روند تولید پیش می‌آید آگاه کنند تا بتوانید با قیمت مناسب دستگاه جوجه کشی نو و سالم تری تهیه کنید

 این گونه دستگاه ها به مراتب بهتر از دستگاه های جوجه کشی دست دوم کارکرده از نظر مالی و بهداشتی خواهند بود

 شرکت بلدرچین دماوند گاهاَ دستگاه هایی که در باربری ها دچار آسیب های جزئی شده ولی قابلیت استفاده بدون هیچ مشکلی را دارند و یا در روند تولید به دلیل مشکلات رنگ بدنه یا خط و خش ظاهری دارای اشکالات جزئی هستند را به طور مشخص به صورت ارزان قیمت در سایت فروش دستگاه جوجه کشی با عنوان دستگاه جوجه کشی استوک حراج می نماید

 شما می‌توانید برای خرید این گونه دستگاه های جوجه کشی استوک به سایت شرکت مراجعه کنید و یا در ساعات کاری با واحد فروش شرکت تماس بگیرید.

کودکان از سه سالگی به بعد بازی با حیوانات را فرا میگیرند و به مرور با افزایش سن نوع بازی ها تغییر کرده و به مراقبت و نگهداری حیوانات علاقه مند می شوند. همچنین با تکامل رشد کودکان علاقه آنها به سمت گیاهان و پرورش گل و گیاه سوق پیدا میکند. به نظر دانشمندان در واقع این رفتارهای کودکان متاثر از کدهای ژنتیکی است که نسل به نسل منتقل شده و با بازی های تمرینی و مهارتی کودکان ادامه دار می شود

علاقه کودکان به نگهداری از حیوانات خانگی نباید نادیده گرفنه شود و در این میان پرندگان خانگی مانند جوجه های مرغ و خروس و سایر پرندگان مناسب ترین نوع حیوان جهت نگهداری در منزل توصیه میشوند . در این راستا داشتن یک دستگاه جوجه کشی خانگی می تواند نقش  بسزایی در افزایش خلاقیت کودکان و آشنایی آنها با آفرینش داشته باشد. کودکان با دستگاه جوجه کشی خانگی یاد میگیرند چگونه می توان علی رقم داشتن پرنده های خانگی چگونه آنها را تکثیر و تولید کنند.

به عقیده کارشناسان فرزندان ما با نگهداری حیوانات و تکثیر طبیعی یا با استفاده از دستگاه جوجه کشی خانگی با عناوینی مثل تولد ، رشد، ارتباط با دیگران، دوست داشتن و عاطفه را تجربه میکنند و از سوی دیگر فقدان و عزا را به معنای واقعی تجربه میکنند.دستگاه جوجه کشی خانگی می تواند علاوه بر یک سرگرمی ابزاری برای رشد و شکوفایی استعداد ها در فرزندانمان باشد.

چرخاندن تخم ها

مرغ کرچ تخم ها را در مراحل زمانی متوالی و مکرر حرکت می دهد. این عمل باعث می شود که تمام قسمت های جنین به صورتی یکنواخت گرم نگه داشته شود. البته یک دلیل مهم دیگر برای چرخاندن تخم مرغ وجود دارد. وزن جنین در حال رشد در داخل تخم مرغ به سمت پایین گرایش دارد و این مسئله باعث می شود که غشاء ها به پوسته تخم بچسبند و در نتیجه جوجه در حال رشد دچار نقص عضو گردد. برای جلوگیری از این گونه خسارات لازم است تخم مرغ چرخیده شود و در غیر این صورت جنین داخل آن توسعه مناسبی نمی یابد.

اگر چرخاندن تخم ها را با دست  انجام می دهید بهتر است در فواصل زمانی کمتر از 6 ساعت انجام شود. البته در تمامی طول شب که شما خواب هستید تخم مرغ کاری به شما ندارد ولی توجه داشته باشید که در شب های متوالی یک طرف تخم بالا نباشد. برای انجام این کار می توان روی تخم مرغ یک نقطه رنگی گذاشت و هر روز تعداد چرخاندن تخم مرغ را در دفعات فرد تنظیم کرد. اگر تعداد دفعات چرخاندن زوج باشد، هر شب قسمت مشخصی از تخم مرغ رو خواهد آمد که درست نیست.

کوشش کنید سبک چرخاندن تخم ها به صورت دستی و ظریف باشد. هر بار آن را به میزان 180 درجه بچرخانید. به این معنی که یک شب نقطه علامت گذاری شده بالا و شب دیگر پایین باشد. چرخاندن تخم مرغ ها به همین روش ادامه می یابد تا حدود 3 روز قبل از خروج از تخم جوجه ها. در این زمان دیگر غشایی وجود ندارد که به پوسته تخم بچسبد. بدن جوجه در این لحظه سراسر پوشیده از پر است.

مکانیسم اتوماتیک حرکت تخم شامل چرخاندن اتوماتیک تخم ها توسط دستگاه جوجه کشی است و میبایست هر لحظه از عملکرد صحیح دستگاه جوجه کشی اطمینان حاصل شود زیرا اگر دستگاه از کار بیافتد و به مدت 24 ساعت هیچ تلاشی صورت نگیرد، خسارات جبران ناپزیری رخ خواهد داد.

با توجه به نیاز روز مره مردم به تولید محصولات کشاورزی و پروتئین در واحد های روستایی، خانگی و تولید محصولات اُرگانیک در سیاست های اقتصاد مقاومتی و نیاز بازار به دستگاه جوجه کشی در سال های گذشته، روندی فزونی داشته است. همین نیاز موجب شده تا کارگاه های زیادی اقدام به تولید دستگاه جوجه کشی فاقد تکنولوژی روز و باکیفیت پایین یا متوسط به صورت زیرپله ای و غیر استاندارد داشته باشند، که گاهاً به علت نداشتن خدمات مناسب و راندمان پایین در تولید موجب زیان سرمایه گذاران گردیده است. همچنین تولید ماشین جوجه کشی غیرحرفه  ای به علت هزینه بالای تولید به خاطر تولید در مقیاس کم موجب افزایش هزینه تولید شده و قیمت تمام شده بالاتری نسبت به کالای تولید شده اصلی توسط کارخانجات معتبر را دارند.

با توجه به اهمیت تولید محصولات خانگی در ایجاد فضای کسب و کار سالم در کشور و اجرای صحیح سیاست های اقتصاد مقاومتی لازم است تا توجه بیشتری به تولید ماشین های جوجه کشی خانگی با تکنولوژی روز و کار آمد شود و حتی استاندارد هایی از سوی سازمان های زیربط تدوین شود. امروز شاهد آن هستیم که با باز شدن درب های کشور به روی تجار اروپایی دستگاه های مشابه زیادی در حال ورود به بازار است که متاسفانه هیچ کدام مجهز به تکنولوژی روز اروپا نیستند و فقط عنوان اروپایی را با خود یدک میکشند و موجب شده تا خریداران با صرف هزینه زیاد بابت برند و کشور سازنده دچار زیان شوند.

کارآفرینان محترم و علاقه مندان به جوجه کشی توجه داشته باشند که استفاده از دستگاه های  با تکنولوژی بالا و دارای خدمات پس از فروش سراسری و گسترده ریسک سرمایه گذاری آنها را پایین آورده و موجب بهره وری بالا می گردد که در انتها سود بیشتری را نصیب سرمایه گذار خواهد کرد. خوشبختانه استفاده از تکنولوژی روز در،کنترل کننده ها، هشدار دهنده ها و مکانیک دستگاه جوجه کشی، در سالیان گذشته همواره مورد توجه گروه تولیدی بلدرچین دماوند به عنوان سازنده برتر دستگاه جوجه کشی ایرانی بوده و با رونمایی از دستگاه های مجهز به سیستم هدایت پذیری و اعلام هشدار از طریق جی اس ام دستگاه جوجه کشی و نرم افزار اندرویدی سعی در ارتقای تکنولوژی دستگاه ها داشته و موجب رضایت مشتریان را فراهم آورده است.

چه زمانی جوجه های تازه متولد شده را از دستگاه جوجه کشی بیرون بکشیم؟ این سوال هر پرورش دهنده ی تازه کار است. متوسط زمان طبیعی برای جوجه کشی بوقلمون حدوداً 28 روز است. با این وجود ممکن است این فرایند  از روز 27 آغاز و تاروز 299 ادامه پیدا کند. این مسئله خیلی مهم است که بدانیم آیا همه جوجه ها هچ شده اند یا نه؟ اگر تخم ها از یک گله هم سن تولید شده باشند و شرایط انتقال و انبار آنها یکی باشد انتقال جوجه ها از دستگاه زمانی است که جوجه ها خشک شده و کرک های آنها به صورت مخملی در آمده و هنوز پشت گردن آنها کمی خیس باشد. از منظر دیگر بهترین زمان بیرون کشیدن جوجه ها زمانی است که هنوز 5 درصد از جوجه ها خشک نشده اند. (پشت گردن آنها خیس است) این موضوع سبب می شود که جوجه هایی که زودتر هچ شده اند بعد از بیرون کشیدن از دستگاه دهیدراته نشوند.

از آنجائیکه دستگاه های مختلف ممکن است جوجه ها را دیرتر و یا زودتر خشک کنند لازم است که دائماً دستگاه هچر توسط مسئول مربوطه کنترل شود و در صورت آماده بودن جوجه ها، عملیات خارج کردن آن ها از دستگاه انجام گیرد. توصیه می شود : هر 6 ساعت یک بار، در دستگاه باز شده و جوجه هایی که کاملاًخشک شده اند از دستگاه هچر خارج و به زیر دستگاه مادر مصنوعی منتقل شوند.

عملیات رفع مشکل

بعد از جوجه کشی اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها هچ نشدند، توسل به عملیات رفع اشکال بسیار مهم است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ می دهد: مشکل از کجاست؟ بنابراین ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین ) جدا کرده و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناسی خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آن ها به جوجه مشخص و ثبت شود تا هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق بستگی به عواملی دارد که علت تعدادی از آنها را باید در سالن های پرورش جستجو نمود. سن گله، نژاد، مدیریت واحد از نقطه نظر تغذیه بهداشت و جمع آوری و درجه بندی تخم ها، از جمله ی این عوامل می باشند. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق میزان هچ (جوجه درآوری)، در حد 85 درصد مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و براساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-    اگر کوچک ترین اثری از نطفه درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت(-) زده می شود.

2-    اگر لکه ای کوچک و بعضا با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-    چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموما به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملا مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-    اگر جنینی مشاهده شود که در ان سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملا مشخص باشند به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-    چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن پر های آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-     چنانچه جوجه ای مشاهده شود که برخلاف حالت های قبلی چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه ی مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. (گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده است).

7-    معمولا در ستون هفتم علامت گذاری نشده بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج شده اند، شمارش و جمع آن ها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

در پایان تکمیل فرم ارزیابی جوجه کشی علامت ها که عموما به صورت واحد های شش تایی درج شده شمارش و جمع شده و در سلول های پایین فرم به صورت عدد ثبت شده و به کمک، یک تناسب ریاضی، درصد آنها نیز مشخص خواهد شد.

دلایل یک جوجه کشی ناموفق و یا به عبارتی دیگر تفسیر اطلاعات (به عنوان مثال مانند فرم فوق الذکر) نیاز به تجربه تبحر و اطلاعات کارشناسی دارد. در ادامه اشاراتی به علت های احتمالی آن می نماییم. دلیل زیاد بودن تخم ها در ستون های اول تا ششم می تواند به قرار زیر باشد :

ستون یک:

1-    کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله کبک های مولد

2-    عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نر ها

3-    گرمای زیاد محیط پرورش

4-    سرمای زیاد محیط پرورش

5-    پیر بودن پرندگان نر

6-     کمبود های ویژه در خوراک گله کبک های مولد

7-    بیماری احتمالی نرها

8-    غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-    مصرف برخی داروها، حشره کش ها ومواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-    بیماری گله از نوع نارسایی ژنتیکی

2-    نگه داری در انبار و کهنه شدن تخم

3-    پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند).

4-    کمبود ویتامین به ویژه ویتامین های گروه B

5-    نقص گندزدایی (ضدعفونی ) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-    انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-    حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-    آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-    دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-    تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-    کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-    چرخش ناکافی

4-    کمبود ویتامینی مانند ویتامین E

ستون پنجم:

1-    حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-    نقص در تهویه

3-    کمبود اکسیژن در محیط

4-    کمبود های تغذیه ای

5-    پیر بودن گله ی کبک های مولد

ستون ششم:

1-    نقص در سیستم تهویه دستگاه جوجه کشی

2-    نقص در سیستم تهویه سالن جوجه کشی

3-    کمبود اکسیژن محیط (محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد).

4-    وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعله دار) در سالن جوجه کشی

5-    کمبود های تغذیه ای به ویژه ویتامین (مشخصا اسید فولیک)

انواع مختلف دستگاه جوجه کشی (اینکوباتور) در بازار وجود دارد که برخی از آنها گران قیمت و اتوماتیک هستند و دیواره انها از مواد عایق  درست شده است و انواع دیگر آن ارزان است و لازم است که هر روزه کارهایی انجام دهید تا فعالیت تولید جوجه شما ثمر بدهد. خرید ماشین جوجه کشی را تنها با توجه به قیمت آن انجام ندهید. ماشین های جوجه کشی دارای انواع مختلفی هستند که از نظر تعداد تخمی که می توانند در خود جای دهند تفاوت دارند. ماشین های کوچک برای شرایط حومه شهر مناسب تر هستند ولی باید ابتدا بدانید که چند مرغ می توانید نگه دارید. در اصل چهار نوع ماشین جوجه کشی وجود دارد: ماشین های با هوای ساکن با چرخش دستی یا اتوماتیک و ماشین های تهویه دار با چرخش دستی یا اتوماتیک.

ماشین های جوجه کشی با هوای ساکن

در اصل این دستگاه بسیار ساده و شامل یک جعبه است که در درون آن یک لامپ به کنترل دمای داخلی آن مبادرت میشد در حالی که انواع جدیدتر آن دارای ترموستات است که بسته به دمای درون دستگاه، لامپ آن خاموش یا روشن می شود. برخی از این دستگاه ها دارای سیستم اتوماتیک چرخش تخم هستند، گرچه به ندرت از این سیستم در اینکوباتور های با هوای ساکن استفاده می شود. این دستگاه از نظر قیمت مناسب هستند و اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، نتایج ان دارای فرود و فراز است مگر اینکه فرد از آن استفاده کرده و به تدریج فوت و فن آن را پیدا کند.

ماشین جوجه کشی تهویه دار

این گونه دستگاه ها گرچه گران تر هستند ولی نتیجه بسیار بهتری دارند. دما و رطوبت در این دستگاه ها به صورت اتوماتیک کنترل و در سطح ثابتی نگه داشته می شود. در ضمن مکانیسم چرخاندن تخم مرغ در آنها به مراتب بهتر طراحی شده است.

دستگاه جوجه کشی روشی مصنوعی برای جوجه کشی از تخم پرنده است. در اصل، دستگاه جوجه کشی به شما اجازه می دهد تا تخم پرنده  بدون نیاز.به مرغ مادر رشد نموده و شرایط و تجارب یک مرغ مادر از جمله درجه حرارت مناسب، رطوبت، و سطح تهویه.را برای تخم بارور فراهم نماید برای موفقیت در جوجه کشی در یک دستگاه جوجه کشی، شما باید به درستی از کالیبره کردن دستگاه جوجه کشی و پایدار نگه داشتن تنظیمات در طول دوره جوجه کشی  اطمینان حاصل نمایید.

بخش اول – آماده نمودن شرایط مساعد برای جوجه کشی

1- بررسی  و خرید یک دستگاه جوجه کشی

با توجه به نیاز خود دستگاه جوجه کشی مورد نظر را تهیه نمایید. پیشنهاد می شود دستگاهی را تهیه نمایید که از لحاظ هزینه نگهداری و مصرف برق برای شما مقرون به صرفه باشد. جهت داده شده در اینجا برای یک ماشین جوجه کشی اساسی این است که مقرون به صرفه برای اکثر علاقمندان می باشد.

آگاه باشید که اگر دستگاه ارزان قیمتی را انتخاب نمایید احتمالا از پشتیبانی خوبی برخوردار نخواهید شد همچنین دستگاه های ارزان قیمت شامل سیستم کنترل هوشمند جهت تنظیم درجه حرارت، تنظیم رطوبت لازم و تهویه مناست نخواهند بود لذا با توجه به نکاتی که گفته شد نسبت به تهیه دستگاه مناسب اقدام نمایید.

اگر ماشین جوجه کشی که تهیه کرده اید با دستورالعمل های نوشته شده در دفترچه راهنما یکی نیست با بررسی وب سایت سازنده تماس با به بخش خدمات مشتریان شرکت سازنده مراجعه نمایید تا مشکل رفع گردد.

2- تمیز کردن دستگاه جوجه کشی

با دقت هرگونه  گرد و غبار قابل مشاهده و باقی مانده روی تمام سطوح دستگاه جوجه کشی را پاک نمایید. سپس تمام سطوح با یک پارچه تمیز و یا اسفنج آغشته به محلول سفید کننده رقیق پاک کنید (مخلوط 20 قطره از سفید کننده های خانگی در 1 لیتر آب.) استفاده از دستکش برای محافظت از دست خود در برابر ماده سفید کننده ضروری است اجازه دهید تا دستگاه در مجاورت جریان هوا کاملا خشک شود.

مرحله تمیز کردن امری ضروری است به خصوص اگر شما ماشین جوجه کشی دست دوم خریداری شده و یا دستگاه در محلی نگهداری شده که گرد و غبار زیاد باشد.

به خاطر داشته باشید که بهداشت بسیار مهم است. بیماری می تواند از طریق پوسته تخم مرغ به جنین در حال رشد منتقل می شود.

3- محل نصب و راه اندازی دستگاه جوجه کشی

 بهترین محل برای دستگاه جوجه کشی محلی است که بدون نوسان درجه حرارت باشد شرایط دمای ایده آل 21-23 درجه سانتیگراد می باشد. از قرار دادن ماشین جوجه کشی در نزدیکی پنجره، دریچه هوا، و یا هر منطقه دیگری که جریان هوا متغیر می باشد اجتناب کنید.

4- اتصال سیم برق دستگاه جوجه کشی را به پریز برق

 مطمئن شوید که کابل برق را به پریز متصل نموده اید و به راحتی نمی تواند جدا شود طوری که برای کودکان ممکن نباشد  آن را جدا کنند. و همچنین از جریان برق در پریز مطمئن شوید.

5- اضافه کردن آب گرم به ظرف مخصوص جهت تامین رطوبت دستگاه جوجه کشی است

لازم به توضیح است در برخی از مدل های دستگاه های جوجه کشی از بخارساز های اولتراسونیک استفاده می شود که می بایست طبق دفترچه راهنماعمل شود.

6- کالیبره دمای دستگاه جوجه کشی

شما باید حداقل 24 ساعت قبل از استفاده از دستگاه عملیات  کالیبره دما را برای اطمینان از درست کار کردن دماسنج نصب شده دردستگاه جوجه کشی انجام دهید. اطمینان حاصل کنید که دماسنج دمای مرکز و اطراف دستگاه جوجه کشی را بدرستی و مطابق استاندارد نشان دهد.

تنظیم منبع حرارت بسیار مهم است. درجه حرارت پایین می تواند باعث عدم رشد صحیح جنین در حال رشد شود در حالی که دمای بیش از حد بالا نیز می تواند باعث مرگ جنین بشود. پس از تنظیم درجه حرارت مناسب 24 ساعت صبر کنید و دما را دوباره بررسی کنید. درجه حرارت هنوز هم باید در محدوده مشخص شده باشد. نوسان دما باعث کاهش راندمان جوجه کشی خواهد شد.

7- تهیه تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی.

تخم نطفه دار مناسب می بایست ظرف مدت کمتر از 7 روز از تولید تهیه شود. توجه داشته باشید که تخم نطفه دار را از محل مورد اطمینان تهیه نموده و مطمئن شوید که پس از تولید در شرایط استاندارد نگهداری شده باشد. این شرایط عبارتند از : نگهداری در جعبه های مقوایی در شرایط حرارتی 4.5 تا 21 درجه سانتیگراد و عملیات چرخش تخم روزانه انجام شود.

آزمایشات متعددی که در ایستگاه تحقیقات کشاورزی مونتانا آمریکا برای مشخص کردن حرارت تخم مرغ در طی جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده است که حرارت متوسط قسمت فوقانی تخم مرغ 3/102 درجه فارنهایت و یا در حدود 29 درجه سانتی گراد و حرارت پایین تخم مرغ در حدود  31 درجه و یا به عبارت دیگر در حدود 15-16 درجه فارنهایت کمتر از حرارت بالای تخم مرغ بوده است.

این اختلاف زیاد حرارت در قسمت فوقانی و تحتانی تخم مرغ بیشتر در روزهای اول جوجه کشی دیده می شود، در روزهای آخر اختلاف حرارت به حدود 10 درجه فارنهایت می رسد.

طی آزمایشات دیگر ثابت شده است که درجه حرارت بدن مرغ کرچ که در روی تخم مرغ می خوابد زیادتر از مرغ غیر کرچ است.

در هنگام کرچی این مطلب را به خوبی می توان در روی مرغ آزمایشی کرد چنانچه مرغ کرچ را لمس نمایند مشاهده می شود که پرهای ناحیه همچنین خود سینه به طور محسوسی گرم است. تفاوت درجه حرارت بالا و پایین تخم مرغ در ماشین های جوجه کشی کمتر از زیر مادر است و در حدود 4 درجه فارنهایت می باشد.

طبق آزمایشاتی که در ایستگاه تحقیقاتی پردو آمریکا صورت گرفته است حرارت در دستگاه جوجه کشی چنانچه مخزن جیوه میزان الحراره در فاصله 5 سانتی متری بالای سینی تخم مرغ ها قرار داشته باشد باید در حدود 101 درجه فارنهایت یا 5/388 درجه سانتی گراد باشد در این صورت نتیجه جوجه کشی بسیار رضایت بخش است ولی چنانچه حرارت از 100 درجه فارنهایت یا 38 درجه سانتی گراد کمتر و یا از 103 درجه فارنهایت معادل 5/39 درجه سانتی گراد بیشتر باشد مرگ و میر جنین به طور محسوسی افزایش می یابد.

طبق نظریه مرکز ملی تحقیقات کشاوزری امریکا اگر رطوبت ماشین 60درصد و جریان هوا 12 سانتی متر مکعب در دقیقه و غلظت اکسیژن 21 درصد و اکسید دو کربن کمتر از 5/0 درصد باشد. در تحت چنین شرایطی بهترین درجه حرارت برای دستگاه جوجه کشی 100 درجه فارنهایت یا در حدود 388 درجه سانتی گراد است.

زیاد بودن یا کم بودن درجه حرارت در نتیجه جوجه کشی موثر واقع می شود و آن را کاهش می دهد.

چنانچه حدود این تغییرات حرارتی جزئی باشد ممکن است در طول مدت جوجه کشی تغییراتی ایجاد کند. این تغییرات بین 20-25 روز است.

حرارت کمتر از حد معمول سبب می شود که جوجه ها به کندی از تخم مرغ خارج شوند و در نتیجه سبب طولانی شدن مدت جوجه کشی می شود. حرارت زیاد تر از حد معمول سبب کوتاه شدن دوره جوجه کشی می گردد. ولی اگر حدود تغییرات حرارتی زیاد باشد سبب مرگ و میر جنین می گردد.

اگر ماشین از نظر حرارت در وضع مناسبی باشد تمام جوجه ها بایستی در روز 21 از تخم مرغ بیرون آمده باشند و در پایان روز بیست و یکم جوجه کشی خاتمه یابد. از این رو طول مدت جوجه کشی راهنمای خوبی از نظر کنترل حرارت ماشین بشمار می رود.

حرارت در تمام مدل ها و انواع دستگاه جوجه کشی یکنواخت نیست بلکه بسته به سیستم و توصیه کارخانه سازنده اغلب حرارت ماشین های مختلف با هم کمی اختلاف دارد.

چگونگی تهویه در تغییرات حرارتی ماشین نقش مهمی به عهده دارد. در ماشین های جوجه کشی کوچک و ساده حرارت در هفته اول 100 درجه فارنهایت یا 38 درجه سانتی گراد و در هفته دوم 102 درجه فارنهایت یا در حدود 39 درجه سانتی گراد و در هفته سوم 103 درجه فارنهایت یا 5/39 درجه سانتی گراد می باشد.

در ماشین های بزرگ که چندین طبقه سینی در آن چیده می شود و دارای دستگاه های تهویه خودکار می باشند معمولاً حرارت تا روز هجدهم در حدود 99-100 درجه فارنهایت یا 5/37- 38 درجه سانتی گراد می باشد.

از روز هجدهم به بعد باید حرارت را کمتر و رطوبت ماشین را زیادتر نمود. به همین دلیل برای کنترل دقیق حرارت تخم مرغ ها را تا روز هجدهم در یک قسمت به نام انکوباتور و از روز هجدهم به بعد در قسمت دیگر به نام هچر نگهداری می کنند در این قسمت حرارت کمتر، رطوبت و تهیه بیشتر از قسمت اول است.

در ماشین های جوجه کشی باید حرارت را در طی مدت جوجه کشی یکنواخت و دور از نوسان نگاه داشت این عمل به وسیله دستگاه های تنظیم انجام می گیرد که حرارت ماشین را در تمام مدت جوجه کشی در میزان مطلوب نگاه می دارد. اصول دستگاه های تنظیم در ماشین های کوچک براساس انقباض و انبساط کپسول های اتر یا ترموستات های خودکار استوار شده است.

کپسول های حاوی اتر معمولاً در اثر حرارت منبسط و در برودت منقبض می گردند در داخل ماشین های جوجه کشی ساده کپسول اتر نصب شده است. در روی جدار فوقانی این کپسول ها میله ای قرار گرفته است که از دیواره فوقانی ماشین خارج می شود. این میله به اهرمی وصل شده که به سرپوشی منتهی می شود که در روی منبع تولید حرارت قرار می گیرد.

وقتی که حرارت ماشین به حد مطلوب رسید به وسیله پیچ های میزان به کپسول اتر فشار می آورند به طوری که سرپوش مماس به دریچه روی منبع تولید حرارت گردد. در این صورت چنانچه حرارت داخلی ماشین از حد مطلوب بیشتر شد در روی کپسول اتر اثر می گذارد و ان را متسع می کند در نتیجه به میله و اهرم فشار وارد می آید و سرپوش از روی دریچه بلند می شود و حرارت اضافی خارج می گردد. در هنگامی که درجه حرارت کمتر از حد مطلوب باشد بالعکس کپسول اتر منقبض شده و سرپوش دریچه را کاملاً می بندد و مانع از سرد شدن داخل ماشین می گردد.

در ماشین های جوجه کشی بزرگ و برقی دستگاه های تنظیم کننده حرارتی سبب قطع و وصل جریان برق می شود در تیجه حرارت را همیشه در میزان معینی نگاه می دارد.

در بعضی انواع ماشین های جوجه کشی ترمواستات هایی در دستگاه های تنظیم قرار گرفته است که حرارت محوطه داخلی ماشین را کنترل می کند. اگر بر اثر بعضی عوامل، دستگاه تولید حرارت ماشین از کار بیفتد و جریان حرارتی به داخل ماشین قطع گردد.

دستگاه های تنظیم فوراً به کار می افتد و رابطه ماشین را با خارج قطع می نماید. در نتیجه برای مدتی حرارت ماشین در میزان مطلوب باقی می ماند و مانع از تلف شدن سریع جنین می گردد. برای گرم کردن ماشین جوجه کشی از منابع مختلف تولید حرارت استفاده می شود.

متداولترین آنها نفت و گاز و برق است که هر کدام دارای مزایا و معایبی است. امروزه ماشین های کوچک جوجه کشی که در روستا ها  به کار می رود نفتی و ماشین های بزرگ برقی می باشند.

از نظر چگونگی گرم کردن محوطه داخلی ماشین های جوجه کشی به سه دسته تقسیم می شوند:

1-      آنهایی که به وسیله هوای گرم حرارت لازم را به دست می آورند.

2-      آنهایی که به وسیله فرستادن آب گرم به داخل ماشین گرم می شوند.

3-      بالاخره دسته ای که به وسیله قرار دان مقاومت های الکتریکی در ماشین گرم می شوند

حرارت مناسب و رطوبت کافی ماشین جوجه کشی محیط مناسبی برای رشد میکروب ها است. اگر در طی جوجه کشی مراعات کامل بهداشت نشود عوامل بیماری زا به آسانی رشد می کند و زندگی جنین داخل تخم مرغ را به مخاطره می اندازد. بعضی از بیماری ها مسری و خطرناک مانند پولوروم و عفونت برونش ها بر اثر عدم توجه به بهداشت ماشین بین جوجه ها اشاعه می یابد و سبب مرگ ومیر و تلفات فراوان آنها می گردد.

عفونت و آلودگی دستگاه جوجه کشی علاوه بر اینکه سبب نقصان و کاهش جوجه در آوری و تلفات جنین می شود. ممکن است به وسیله  جوجه های تولید شده محیط مرغداری را نیز آلوده نماید و خسارت زیادی به مرغدار وارد آورد.

قبل از شروع هر سری جوجه کشی باید وسائل و اطاق جوجه کشی به خوبی ضد عفونی گردد. ظروف و وسائل قابل شست و شو را می توان قبلاً با آب گرم کاملاً شست و سپس با مواد ضد عفونی آغشته نمود. محلول های مختلفی برای ضد عفونی وسائل جوجه کشی در بازار وجود دارد که هر مرغدار بسته به سلیقه خود می تواند یکی از آنها را انتخاب نماید. علاوه بر وسائل محوطه داخلی ماشین نیز باید به خوبی ضد عفونی گردد.

بهترین روش ضد عفونی داخل ماشین استفاده از بخار فرمل است. پس از این که وسائل و لوازم جوجه کشی به دقت شستشو داده شد و با مواد ضد عفونی آغشته گردید آنها را در داخل ماشین قرار می دهند و محوطه داخلی ماشین را ضد عفونی می نمایند. برای این عمل از بخار فرمل استفاده می شود. برای تولید بخار فرمل از ترکیب پرمنگنات دو پطاس و فرمالین 40 درصد تجارتی استفاده می شود. امروزه به جای ترکیب فرمالین و پرمنگنات از آجرهای سوزاندنی آماده استفاده می‌شود.

میزانی که برای هر متر مکعب فضای داخلی ماشین به کار می رود بسته به توصیه دانشمندان در هر کشور فرق می کند، به عقیده دانشمندان اسرائیلی بهترین مقدار برای هر متر مکعب به قرار زیر می باشد:

24 گرم پرمنگنات دو پطاس+ 48 سانتی متر مکعب فرمالین برای هر متر مکعب

در آلمان و انگلستان 35 گرم پرمنگنات دو پطاس و 53 سانتی متر مکعب فرمالین برای ضد عفونی کردن هر متر مکعب به کار می رود.

در آمریکا کمتر از این میزان توصیه می شود. این میزان بسته به آلودگی در کشور های مختلف فرق م یکند.

در این معمولاً 20 گرم پرمنگنات و 40 سانتی متر مکعب فرمالین تجارتی 40 درصد برای هر متر مکعب توصیه می شود. اگر آلودگی زیاد است این مقدار را تا دو برابر نیز می توان افزایش داد.

طرز عمل بدین قرار است که ابتدا حجم داخلی ماشین را محاسبه می کنند و مقدار لازم پرمنگنات را در ظرفی فلزی می ریزند. گنجایش ظرف باید حداقل چند برابر  پرمنگنات باشد. سپس فرمالین را به طور خالص و یا رقیق شده با آب هم حجم خود به آهستگی روی پرمنگنات می ریزند. پس از لحظه ای ترکیب حاصله تولید حرارت کرده و گاز فرمل با فشار از آن متصاعد می شود.

در این صورت باید ظرف را به سرعت در داخل ماشین قرار داد و تمام درها و پنجره های ماشین را به مدت 12 تا 24 ساعت مسدود نمود.

اگر حرارت و رطوبت ماشین مناسب باشد گاز بهتر اثر می کند و شانس از بین رفتن عوامل بیماری زا بیشتر است. در حرارت 38 درجه گاز فرمل قادر است به خوبی عامل بیماری پولوروز را  از بین ببرد.

بعد از 12 تا 24 ساعت در ماشین جوجه کشی را باز کرده و بخار فرمل را که دارای بوی بسیار زننده ای است خارج می کنند، سپس ماشین را گرم و تنظیم نموده و تخم مرغ ها را در داخل ماشین می چینند. در برخی از تشکیلات جوجه کشی علاوه بر ماشین تخم مرغ ها را قبل از خواباندن مدتی در حدود 20 دقیقه با بخار فرمل با همان فرمولی که ذکر شد ضد عفونی می کنند و سپس در ماشین می چینند.

در ماشین های بزرگ که اغلب سری های مختلف را به فاصله چند روز در ماشین قرار می دهند عملاً ضد عفونی کردن ماشین در طی کار امکان پذیر نیست از این رو به جای ضد عفونی کردن ماشین جوجه کشی تخم مرغ ها در مراحل مختلف ضد عفونی می کنند. بدین ترتیب که در ساعت 7 و روز های 7 و 14 تخم مرغ ها را در داخل ماشین ضد عفونی می کنند.

بعد از قرار دادن ظرف محتوی پرمنگنات و فرمالین باید فوراً تمام دریچه ها را مسدود کرد و مدتی در حدود 20 دقیقه تخم مرغ ها را در معرض بخار فرمل قرار داد. در این هنگام ممکن است حرارت ماشین بالا رود. به محض اینکه جیوه حرارت سنج شروع به بالا رفتن نمود دریچه ها را باز می کنند. چون بوی بخار فرمل ممکن است سبب ناراحتب شود برای زائل شدن در آن می توان از مایع آمونیاک (نصف مقداری که برای فرمالین به کار می رود) استفاده نمود، بخار آمونیاک بوی نامطبوع و شدید فرمالین را در دستگاه جوجه کشی از بین می برد.

در بعضی از کشورها مانند اسرائیل در قسمت هچر نیز از بخار فرمل استفاده می شود. مقدار فرمل و پرمنگنات نصف مقداری است که برای انکوباتور به کار می رود. این عمل هنگامی صورت می گیرد که جوجه ها هنوز مرطوب اند. بعد از هر بخور 8-10 دقیقه دریچه ها را می بندند. اگر پنجره ها مدت بیشتری بسته باشد ممکن است جوجه ها دچار خفگی شوند.

اگر غلظت گاز زیاد باشد ممکن است سبب ورم ملتحمه چشم در جوجه ها گردد. از این رو مقدار گاز و مدت باید کاملاً حساب شده باشد.

بخور دادن جوجه ها در هچر احتیاج به دقت فراوان دارد از این رو در بیشتر کشور ها مورد عمل قرار نمی گیرد و به بخور دادن تخم مرغ ها در داخل انکوباتور اکتفا می نمایند. امروزه بیشتر در هچر از قرار دادن مایع فرمالین در داخل ماشین و تبخیر آمن استفاده می شود.

در صنعت نوین پرورش طیور بهره برداری از پرنده ی کرچ منسوخ شده است. با این حال در سویه های اصلاح شده ی تجاری تمایل به کرچ شدن در بلدرچین های ژاپنی ( تنها نژاد بلدرچین پرورشی رایج در ایران ) تقریباً از بین رفته است، تهیه ی ماشین جوجه کشی برای واحد های  پرورش (با چرخه ی تولیدی کامل)، ضروری است. پرورش دهندگان می توانند تخم های نطفه دار تولید شده را به موسسات و واحد های جوجه کشی تحویل نموده و متعاقباً بعد از حدود 17 روز جوجه های یک روزه بلدرچین را تحویل بگیرند. ولی بطور کلی منفعت تولید جوجه ی یک روزه در واحد پرورشی از نقطه نظر بهداشتی، مدیریتی و اقتصادی، بهتر است. بطور معمول در کشور ما عموم واحد های پرورش بلدرچین، دارای چرخه ی تولیدی کاملی هستند. بدین معنی که: تولید تخم نطفه دار، جوجه ی بلدرچین، بلدرچین گوشتی و مولد، تماماً توسط پرورش دهنده ی همان واحد انجام می شود.

کدامیک از انواع دستگاه جوجه کشی بهتر است؟

ماشین های جوجه کشی مربوطه در بازار فراوان هستند. تمامی تولید کنندگان این دستگاه ها بر کیفیت بهتر محصول خود اسرار دارند. در این وضعیت متقاضی خرید دستگاه جوجه کشی نمی داند چه کار کند. طبیعتاً تمایل دارد دستگاه ارزانتری خریداری نماید. ولی ممکن است ارزان تر  بودن دستگاه بی دلیل نباشد. همان طور که گاهاَ قیمت بالاتر هم دلیل بر کیفیت بالا نیست و ممکن است به خاطر هزینه های بالای تولید غیر صنعتی و دلال بازی قیمت ها کمی بالاتر باشد . متاسفانه امروزه خیلی از سایت هایی که تبلیغ فراوان برای فروش ماشین جوجه کشی دارند و خود را تولید کننده دستگاه جوجه کشی معرفی می  نمایند دلالانی بیش نیستند .جهت خرید دستگاه توصیه می شود موارد زیر مد نظر قرار گیرند:

1-     دستگاه مورد نیاز خود را از موسسات صاحب نام و مطمئن خریداری کنید. در این رابطه می توان از مشتریان قبلی آن موسسه در خصوص کیفیت محصولات کسب اطلاع نمود.

2-     به مدت زمان ضمانت دستگاه توجه شود که خود نیازمند ارائه سندی کتبی با مهر و امضاء موسسه ی سازنده می باشد.

3-     خدمات بعد از فروش و تامین قطعات یدکی مورد نیاز توسط شرکت سازنده بسیار مهم است. آن موسسه بایستی در این رابطه خوش نام باشد.

4-     سیستم های هشدار دهنده بسیار اهمیت دارند. لذا لازم است دستگاه مورد نظر مجهز به این سیستم ها باشد.برخی از این هشداردهنده ها مانند تلفن کننده و جی اس ام جوجه کشی مبی باشند که می توانند هشدار لازم را از طریق خط تلفن یا سیمکارت به کاربر اعلام نمایند.

5-     سرویس و نگهداری دستگاه آسان و قابل انجام با امکانات کم باشد. به طوریکه افراد با اندک آشنایی توان انجام آن را طبق دفترچه راهنما داشته باشند.

6-      مصرف کم برق دستگاه اهمیت بالایی دارد تا جوجه کشی شما توجیه اقتصادی داشته باشد.

ضرورت دارد به همراه دستگاه دفترچه ی راهنما، جهت بهره برداری اصولی و چگونگی نگه داری و سرویس دوره ای ارائه شود. از جمله حقوق مصرف کننده آگاهی کامل از مشخصات تک تک قطعات و توان واقعی دستگاه است.

از زمانی که بشر دست به جوجه کشی مصنوعی زده و ماشین جوجه کشی را اختراع کرده زمان زیادی گذشته است، اما اساس کار دستگاه های جوجه کشی امروزی یعنی تبدیل تخم های نطفه دار پرندگان به جوجه برهمان سبک ساده است و هیچ تغییری نکرده؛ درحالی که ظاهر ماشین جوجه کشی های قدیمی به دستگاه جوجه کشی اتوماتیک و دیجیتال الکترونیک امروزی تبدیل شده‌اند.

اگر بتازگی برای خرید دستگاه جوجه کشی راهی بازار شده اید و یا سایت های اینترنتی فروش و دلالی دستگاه جوجه کشی را بازدید کرده اید مقدمه بالا را دقیقا به چشم خود دیده اید که ماشین جوجه کشی امروزی دیگر فقط یک محفظه با قابلیت جوجه کشی نیست، بلکه به لوازمی الکترونیک و مکانیکی و گاه پیچیده تبدیل شده است. هرچند فلسفه وجودی این آپشن ها جوجه درآوری بهتر و آسایش کاربر است، اما ظاهرا این تنوع تولید و پیچیده شدن امکانات الکترونیک ماشین جوجه کشی های امروزی باعث سردرگمی و البته هزینه های اضافه خرید دستگاه جوجه کشی می شود.

بنابراین مدل های گوناگون، طراحی های متفاوت با قابلیت های متفاوت همه و همه باعث آشفتگی ذهنی خریداران شده در حالی که می توان با رعایت اصولی ساده و البته ابتدایی بهترین و اقتصادی ترین انتخاب را داشته باشیم، پس اگر شما هم جزو آن دسته از مصرف کنندگان هستید که قصد خرید دستگاه جوجه کشی را دارید و برای یکی از همین روزها برنامه ریزی کرده اید تا به یک سایت اینترنتی فروش دستگاه جوجه کشی مراجعه کنید و یا به مراکز خرید دستگاه جوجه کشی شهرستان های محل اقامت خودتان سری بزنید، کمی تامل کنید و قبل از این که راهی شوید این گزارش را بخوانید.

به ظرفیت مورد نیاز مزرعه خود فکر کنید

همان طور که می دانید میزان ظرفیت دستگاه جوجه کشی  براساس تعداد تخم مرغ معمولا محاسبه می شود و یا با تغییر شانه دستگاه جوجه کشی به پرنده دیگر این واحد تغییر میکند مثلا یک دستگاه جوجه کشی خانگی با ظرفیت 84 عدد تخم مرغ دارای دو شانه 42 عددی تخم مرغ می بشد که اگر قرار باشد براساس تخم بلدرچین محاسبه کنیم دارای دو شانه 96 عددی تخم بلدرچین می شود، گرچه شانه ها در تمام دنیا در ابعاد و ظرفیت های استاندارد تولید می شوند ولی گاها تولید کننده های دستگاه  با ارائه سبد های هچری به جای شانه های استاندارد و جهانی به عنوان شانه سایزیک یا همه کاره و یا کره ای ظرفیت دستگاه را کمتر یا بیشتر از حد استاندارد میکنند. هرچه ظرفیت بیشتر باشد ابعاد دستگاه نیز بیشتر خواهد شد، اما سوال اصلی اینجاست که کسب و کار شما به چه ظرفیت و چه اندازه ای نیاز دارند.

ممکن است با توجه به فضا و طراحی محل نصب و قرارگیری دستگاه مجبور به انتخاب ابعاد خاصی از دستگاه باشید، اما اگر می توانید آزادانه تصمیم بگیرید به این نکته توجه کنید که هرچه ظرفیت ماشین جوجه کشی بالاتر می رود روند افزایش قیمت کم می شود ولی قطعا هزینه مصرف برق و نگهداری بیشتر خواهد شد.پس اقتصادی ترین کار این است تا با توجه به ظرفیت تولید تخم نطفه دار گله مولدتان در پیک تولید  و امکان تهیه تخم نطفه دار در هر دوره اقدام به انتخاب ظرفیت نمایید.

بودجه خودتان را مشخص کنید

یکی از چالش ها و درگیری های ذهنی اکثر خریداران این است که وقتی وارد یک مغازه و یا سایت فروش دستگاه جوجه کشی می شوند، نمی دانند سقف بودجه مالی واقعی خودشان برای خرید دستگاه جوجه کشی چقدر است. البته بدون تردید هیچ کس نیست که بدون برنامه راهی بازار شده باشد، اما با توجه به تنوع زیاد دستگاه های جوجه کشی و البته تفاوت های چند ده هزار تومانی برای مدل های مشابه، واقعا تصمیم گیری سخت خواهد شد. پس قبل از اقدام به خرید دستگاه جوجه کشی رقمی را که برای خرید دستگاه جوجه کشی این وسیله درنظر گرفته اید، مشخص کنید و هرگز از آن بالاتر خرید نکنید، چون هنگام خرید با این جمله فروشندگان بسیار مواجه می شوید که می گویند: «این مدل فقط 100 هزار تومان با انتخاب شما متفاوت است»، اما ناگهان به خودتان می آیید که 100 هزار تومان، 100 هزار تومان؛ چند صد هزار تومان زیربار بدهی رفته اید. پس عاقلانه ترین کار برای جلوگیری از سردرگمی این است که آخرین بودجه مالی خود را قبل از خرید دستگاه جوجه کشی مشخص کرده باشید، نه این که مقابل فروشنده تازه به فکر دودوتا چهارتا باشید.

توجه ویژه به مصرف انرژی داشته باشید

از زمانی که صحبت هدفمندی یارانه ها و بالا رفتن قیمت حامل های انرژی به میان آمد، پای برچسب انرژی هم به زندگی الکترونیک ما باز شد؛ برچسبی که با نگاه کردن به حروف و نمودارهای مشخص شده روی آن درمی یابیم وسیله ای که قصد خرید آن را داریم چقدر انرژی مصرف می کند و هرماه برای انرژی مصرف شده آنها چه میزان پول باید بپردازید. این برچسب اکنون از یک موضوع فانتزی به یک فاکتور مورد توجه در خرید دستگاه جوجه کشی تبدیل شده است.

براین اساس، دستگاه های جوجه کشی که از سه مورد (بدنه های دو سه جداره-  کنترل هیتر به طور پالسی - سیستم رطوبت ساز دیسکی ) استفاده می کنند در جایگاه نخست مصرف انرژی قرار دارند. و جایگاه دوم از آن دستگاه های با بخار ساز اولتراسونیک می باشد و در رتبه سوم دستگاه های بدنه پلاستیکی و بدون عایق پلاستوفوم و یا جداره میانی می باشد.

به کیفیت فن های سیرکوله خوب توجه کنید

یکی از قطعات اصلی دستگاه جوجه کشی فن سیرکوله یا همان فن دائم کار است؛ قطعه ای که بیشترین اهمیت را در ماشین جوجه کشی دارد، بنابراین باید نسبت به کیفیت آن بسیار دقت کنید چون در صورت انتخاب اشتباه دچار دردسری بزرگ خواهید شد. بهترین فن ها، نوع سانترفیوژی یا همان رادیال هستند که در انواع بلوور و بک وارد رادیال معرفی می شوند چون علاوه بر کارایی بالا، دارای کمترین میزان صدا هنگام کارکردن هستند بنابراین سعی کنید از این نوع فن ها در دستگاه جوجه کشی شما به کار رفته شده باشد و از خرید ماشین جوجه کشی هایی که از فن های تهویه به جای فن های سیرکوله استفاده شده جدا خودداری کنید. راه منطقی برای دستیابی به این هدف هم علاوه بر خرید برندهای معتبر از نمایندگی های مجاز، گواهی کردن نوع فن سیرکوله دستگاه در فاکتور خرید شماست.

سیستم کنترل حرفه ای چیست؟

در حقیقت برای یک دستگاه جوجه کشی سیستم کنترل همه چیز آن است پس توجه کنید تا سیستم کنترل کارآمد و صنعتی باشد. استفاده از سنسورهای دقیق و صنعتی یک اصل مهم است توجه کنید سنسور دستگاه جوجه کشی به علت قرار گیری در شرایط دما و رطوبت بالا و مواد ضد عفونی گاها نیاز به تعویض پیدا میکند و شرکت هایی که از سنسورهای گران قیمت در دستگاه استفاده میکنند پس از پایان دوره گارانتی شما را با دردسرهایی گران قیمت مواجه می کنند. و گاها باید هزینه های سنگین برای یک سنسور یدکی بپردازید پس بهتر است قیمت سنسور یدک را ابتدا از فروشنده دستگاه بپرسید و در صورت امکان سنسور یدک را هنگام خرید دستگاه جوجه کشی تهیه کنید.

بنابر این سیستم کنترل حرفه ای دستگاه جوجه کشی سیستمی است که علاوه بر کیفیت بالای سنسور و خروجی ها دارای آپشن های مفید و ضروری مانند هشدار دهندهای از راه دور باشد و درنهایت قطعات یدکی و سنسورهای با قیمت مناسب و در دسترس داشته باشد.

آپشن های غیر ضروری را درنیابید!

امروزه ماشین جوجه کشی های مجهز به امکانات الکترونیک و تقریبا شبیه به رایانه شده اند. نمایشگرهای مختلف، انتخاب پرنده، دستیار صوتی، روز شمارو ارتباط با موبایل، جی اس ام جوجه کشی و اپلیکیشن جوجه کشی، صفحه هایLED و ... همه از امکانات دستگاه های حال حاضر هستند که می توانید با توجه به نیاز خودتان هرکدام از آنها را داشته باشید. ولی فراموش نکنید داشتن هر یک از این امکانات ممکن است هزینه های اضافی خرید دستگاه جوجه کشی، نگهداری و تعمیرات را نیز برای شما درپی داشته باشد. بنابراین زیاد به این گونه امکانات دل نبندید و پولتان را صرف کیفیت قطعات اصلی ماشین جوجه کشی و درنهایت آپشن های کارآمد و ضروری  کنید.

آپشن ضروری چیست ؟

بعضی از آپشن ها شاید تا چند وقت دیگر آپشن به حساب نیایند و تبدیل به یک ضرورت شوند و عملا بدون این آپشن ها روند کار غیر ممکن و یا ریسک کار بالا می رود. مانند جی اس ام جوجه کشی که امکان هدایت ماشین جوجه کشی و دریافت هشدارهای لازم رو از هر جای دنیا بدون نیاز به اینترنت به کاربر ماشین جوجه کشی میدهد و تاثیر زیادی بر حفظ سرمایه دارد.

خارجی یا داخلی بخریم؟

با توجه به حضور گسترده برندهای خارجی در بازار دستگاه جوجه کشی ایران، این پرسش پیش می آید که داخلی بخریم یا دستگاه جوجه کشی خارجی ؟ در بازار ایران برندهای داخلی هم که چیزی از ماشین جوجه کشی خارجی ها  کم ندارند دیده می شوند. حتی ممکن است امکانات جانبی و غیرضروری آنها از انواع خارجی اش بیشتر هم باشد، اما به کیفیت قطعات اصلی توجه کنید تا چیزی از خارجی ها کم نداشته باشند. به این فکر غلط دامن نزنید که همیشه خارجی ها بهتر از داخلی ها هستند. این در حالی است که نمی توان از توصیه به برندهای داخلی که برخی در آنها گذشته درخشانی داشته و هنوز نام نیک خود را یدک می کشند، چشم پوشی کرد که ارتقای ظاهر و کیفیت را جدی تر بگیرند.

به خدمات پس از فروش و گارانتی توجه کنید

آخرین مرحله انتخاب دستگاه جوجه کشی شما مربوط به خدمات پس از فروش و گارانتی ارائه شده است. البته به یاد داشته باشید که مهم ترین گارانتی دستگاه های جوجه کشی مربوط به سیستم کنترل و سنسورهای دما و رطوبت ماشین جوجه کشی می باشد. و هنگام خرید دستگاه جوجه کشی های دیجیتال باید به گارانتی قطعات الکترونیک آن نیز توجه داشته باشید و از خدمات پس از فروش برند مورد نظر تان کاملا و بصراحت و بدون خجالت و حرف خود را بلعیدن مطمئن شوید. این دقیقا همان پاشنه آشیلی است که برخی خریداران از آن ضربه می خورند، چون برای خرید دستگاه جوجه کشی ارزان راهی بازارهای فرعی یا فروشگاه های غیرمجاز می شوند که به عنوان مثال می توان به ماشین های جوجه کشی که به صورت دستی در کارگاه های بی نام و نشان تولید شده اشاره کرد.

هدف از گردش هوا در دستگاه جوجه کشی ترکیب یک نواخت اکسیژن، حرارت و رطوبت و عمل تهویه صحیح می باشد. به عمل گردش هوا به اصطلاح سیر کوله هوا یا سیرکولیشن گفته می شود. سیرکولیشن در دستگاه های جوجه کشی معمولا به 4  روش رایج می باشد که به ترتیب اهمیت و کیفیت عبارتند از سیر کوله عمودی، سیر کوله دورانی، سیر کوله افقی و سیر کوله ساکن(ایستایی).

عمودی : VertiCal circolasion

رایج ترین و پرطرفدارترین روش برای گردش هوا در ماشین های جوجه کشی صنعتی و غیر صنعتی در دنیا می باشد.در این روش فن ها در پایین یا بالای کانال هوایی قرار گرفته و پس از عبور هوا از مقابل منبع حرارتی آن را به سمت منبع تهویه رطوبت هدایت نموده و سپس با عبور از لا به لای رک ها دوباره به سمت فن برمی گردد. مهمترین ویژگی این روش انجام عمل اکسیژن گیری خودکار توسط فن های سیرکوله می باشد و خروج گازهای آلوده از دمپرهای سقفی دستگاه می باشد. برای مثال می توان از کمپانی جیمزوی کانادا (Jamesway) نام برد که دستگاه جوجه کشی عمودی (گردش هوای عمودی) تولید می کند.

دورانی : 

در سیستم های گردش هوای دورانی فن ها با پروانه های بزرگ رو به روی راک ها قرا گرفته و هوا را مستقیم به لا به لای تخم ها پرتاب می کند و سپس از کناره ها به صورت عرضی و عمودی هوا به سمت فن باز می گردد در این روش هوای تازه از دمپرهای سقفی وارد شده و از کانال های خروجی سقفی گازهای آلوده خارج می شوند. برای نمونه شرکت پیترسایم بلژیک (petersime) سالهاست از این روش هوادهی در دستگاه های جوجه کشی دورانی استفاده می کند.

گردش افقی : 

در دستگاه جوجه کشی افقی هوا به صورت عرضی  به دور راک ها در جریان است و عمل گرم کردن هوا پشت فن ها انجام می شود.این روش بیشتر در دستگاه های چینی رایج است از عمده ترین مشکلات این روش عدم تهویه اصولی و خفگی جوجه ها در زمان هچ می باشد.

هوای ساکن (ایستایی) :

این سبک معمولا در ماشین های جوجه کشی کوچک با ظرفیت کمتر از 50 عدد استفاده می شود.و در دستگاه های جوجه کشی صنعتی کاربردی ندارد.عمل گردش هوا در این دستگاه ها وجود ندارد و یا به طور جزئی با فن های کوچک انجام می گیرد.

دستگاه جوجه کشی از نظر فنی در شاخه انکوباتورها دسته بندی می شود، انکوباتور وسیله ای است برای رشد دان نمونه های زنده، از جمله  سلول ها، میکروب ها، جنین ها و حتی نوزادان که با کنترل میزان رطوبت، دما، اکسیژن، دی اکسید کربن و ... شرایطی مناسب برای رشد میکرواورگانسیم های زنده فراهم می کند.

Egg incubator یا ماشین جوجه کشی انکوباتوری است که با تنظیم و حفظ پارامتر های لازم تخم های سالم و نطفه دار پرندگان و خزندگان را تبدیل به جوجه می کند. برای خرید و بهره برداری از یک دستگاه جوجه کشی باید چهار عامل مهم و تاثیر گذار را بررسی نمایید تا تجربه یک  جوجه کشی خوب را به ارمغان ببرید.

1-     سیستم کنترل

2-     کابین

3-     قطعات داخلی

4-     پشتیبانی فنی

1-     سیستم کنترل: 

اصلی ترین بخش دستگاه جوجه کشی سیستم کنترل مرکزی آن یا همان مغز هوشمند دستگاه می باشد. این بخش می تواند یک ترموستات ساده مکانیکی باشد تا ترموستات های دیجیتال میکروکنترلرها و یا حتی plc و  pcc ها ، امروزه اکثر دستگاه های موجود در بازار را با سیستم کنترل های میکرو کنترلر عرضه می کند. میکروکنترلرها علی رقم آنکه قابلیت های فراوانی دارند در صورتی که به صورت صنعتی و حرفه ای تولید نشده باشند و یا قطعات و آی سی های گرید B و C تولید شده باشند به شدت خطر آفرین هستند. ریسک کار را بالا می برند و همچنین استفاده از سنسور های سازگار با ماشین جوجه کشی اهمیت بالایی دارند، گاهاَ برخی از سنسور ها بسیار دقیق هستند اما به دلیل حساسیت به مواد شیمیایی ضد عفونی و پرز حاصل از جوجه ها برای این کار مناسب نیستند مانند سنسور های sHt سوئیسی و یا سنسور رطوبت های هانیبل و ... . مرسوم ترین سنسور رطوبت در نیا برای دستگاه های جوجه کشی صنعتی سنسور های دما و رطوبت تر و خشک هستند که عمر مفید بالایی دارند و در برابر مواد شیمیایی بسیار مقاومند. یک سیستم کنترل جوجه کشی کارآمد علاوه بر کاهش ریسک جوجه کشی بر بازدهی بهتر دستگاه هم تاثیر گذار است. عمده مشکلات سیستم کنترل های دست ساز وضعیف در بازار به شرح زیر می باشد:

1-     مقاومت کم خروجی ها ( رله ها ) در برابر جریان عبوری

2-     هنگ کردن آی سی

3-     عدم دقت سنسور ها و کالیبره نشدن سنسور ها

4-     نوسان در نمایش پارامترها

5-     برنامه نویسی ضعیف و ناکارامد آی سی

معمولا این نوع ترموستات ها توسط دانشجویان جوان و به عنوان پروژه دانشگاهی ساخته می شوند که کاربرد صنعتی ندارد.

دقت کنید که آپشن های غیر ضروری بر سوی سیستم کنترل فقط موجب سنگین شدن برنامه آی سی شده و در عملکرد دستگاه اختلال ایجاد می کند؛ در صورتی که آپشنی بر روی دستگاه مشاهده کردید دقت کنید تا چقدر می تواند به شما در انجام جوجه کشی بهتر و کاهش ریسک کمک کند.

2-     کابین: 

اولین چیزی که نظر ما را در هنگام خرید دستگاه جوجه کشی به خود جلب می کند ظاهر دستگاه و بدنه اصلی آن می باشد. از آنجا که کابین وظیفه حفظ شرایط لازم برای جوجه کشی را  دارد توصیه می کنیم تا دقت بیشتری در این بخش داشته باشید. استفاده از عایق های مناسب مانند پلاستوفوم ها و ... باعث ثبات بهتر دما و رطوبت شده، همچنین در انکوباتور ها با بدنه پلاستیکی دقت کنید تا مواد بکار رفته از پلی مرهای مرغوب باشد و خاصیت آنتی باکتریال داشته باشند، امروزه استفاده از بدنه های پلاستیکی فقط در صورتی که از مواد پتروشیمی نانو شده و آنتی باکتریال تولید شده باشد توصیه می شود، همچنین بدنه های فلزی فقط در صورتی که با ورق های گالوانیزه و پوشش رنگ الکترواستاتیک باشند توصیه می شود. بدنه های آلومنیومی به دلیل خاصیت خنک کنندگی آلومنیوم باعث مصرف بیش از اندازه انرژی شده و نوسان دمای دستگاه را به حداکثر می رساند.

3-     قطعات داخلی:

 شاید بتوان گفت فقط با بررسی همین یک آیتم به راحتی بتوانید تشخیص دهید که با چه دستگاهی روبرو هستند. آیا شما یک کاردستی تجاری سازی شده خریده اید و یا با  یک انوباتور حرفه ای روبرو هستید .

فن: اکثر دستگاه های بی کیفیت بجای استفاده از فن های سیر کوله حلزونی و یا سانترفیوژی که قیمت سنگینی نسبت به سایر فن ها دارند و دربرابر دما و رطوبت داخل دستگاه مقاومت بالا دارند،  اقدام به تولید دستگاه جوجه کشی با فن های تهویه آشپزخانه ای می کنند که این خود نشانگر کیفیت پایین دستگاه می باشد.

موتور: موتور گردش راک دستگاه باید توانایی تحمل وزن تخم را براساس ظرفیت اعلامی دستگاه داشته باشد.

شانه و سبد هچر: شانه و سبد های هچر از مواد پلاستیک نو و رنگ شفاف باشند و برای تخم هر پرنده ای شانه مخصوص را به شما بدهند، گاهاً سبد های هچر را به عنوان شانه همه کار به شما با  قیمت بالاتر می فروشند که خود نوعی کلاهبرداری می باشد.

4-     پشتیبانی فنی: 

داشتن دفترچه راهنما، گارانتی معتبر ،دسترسی به واحد تعمییرات و پشتیبانی حداقل نیاز های شما در بخش خدمات پس از فروش می باشد، دفترچه راهنما باید دارای بخش  های راه اندازی، نصب، نگهداری و تعمییرات باشد.

در پایان توصیه می شود قبل از خرید ماشین جوجه کشی از یک برند حتما به سابقه فعالیت آن توجه کنید و با برخی از کسانی که قبلاً جوجه کشی کرده اند مشوت نمایید.

در طی مدت جوجه کشی تخم مرغ در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه جوجه کشی اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

با پیشرفت جوجه کشی اطاقک هوایی وسعت بیشتری می یابد در روز 19 وسعت اطاقک بسیار زیاد می شود و نوک جنین در آن قرار می گیرد و بدین وسیله عمل تنفس صورت می گیرد.

اگر تبخیر تخم مرغ زیاد تر از حد معمول باشد نوک جنین زودتر از روز 19 به اطاقک هوایی می رسد بالعکس اگر تبخیر کم باشد در روز 19 نوک جنین به اطاقک هوایی نمی رسد و جنین قادر به تنفس نیست، در هر دو صورت ممکن است به زندگی جنین لطمه وارد آید.

در طی مدت جوجه کشی تقریباً در حدود 12 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر کاهش می یابد. طبق آزمایشی که در ایستگاه تحقیقاتی ورجینیا آمریکا در روش جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده شده است که در 5 روز اول 17/4 درصد در شش روز بعد 35/6 درصد و شش روز بعدی 98/6 درصد و به طور مجموع 5/17 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر در مدت جوجه کشی کاهش یافته است.

در داخل دستگاه جوجه کشی مقدار تبخیر تخم مرغ بستگی به رطوبت محیط اطراف تخم مرغ دارد.

مقدار رطوبت داخل ماشین اغلب بستگی به مقدار حرارت داخلی دارد. طبق محاسبه ای که در آمریکا صورت گرفته است. در حرارت 5/21 درجه سانتی گراد میزان رطوبت ماشین 135/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب بوده است. در صورتی که درجه حرارت حدود 38 درجه برسد این مقدار رطوبت به 8/2 می رسد.

هوایی که در حرارت 38 درجه سانتی گراد 71/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب داشته باشد نسبت رطوبت آن 60 درصد است و چنین رطوبتی برای جوجه کشی مناسب است.

مقدار رطوبت ماشین را می توان با رطوبت سنج کنترل نمود. رطوبت نسبی عبارت است از درجه رطوبتی که نسبت به رطوبت اشباع در هوا وجود دارد.

می دانیم هوا رطوبت را به خود می گیرد. وقتی که در هوا رطوبت خیلی زیاد باشد به حد اشباع می رسد و تبدیل به آب می شود در این صورت رطوبت به 100 درصد رسیده و یا به عبارت دیگر هوا از نظر رطوبت اشباع می شود. رطوبت 60تا 70 درصد عبارت است از 60 تا 70 درصد رطوبت اشباع.

درجه رطوبت هوا بستگی به درجه حرارت دارد. معمولاً در حرارت بالا هوا رطوبت بیشتری به خود می گیرد.

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کورنل آمریکا صورت گرفته است بهترین درجه رطوبت برای جوجه کشی رطوبت 60 درصد است.

رطوبت در دستگاه های جوجه کشی به چگونگی تهویه بستگی دارد. تهویه زیاد سبب کم شدن رطوبت می گردد.

سرعت و کندی رشد جنین تحت تاثیر شدید مقدار رطوبت است رطوبت زیاد سبب می شود که جنین 24 ساعت زودتر از حد معمول از تخم مرغ خارج شود. جوجه هایی که در تحت شرایط رطوبتی بالاتر و یا پایین تر از حد مورد لزوم در آمده اند اغلب کوچکتر از اندازه معمولی هستند.

در ماشین های جوجه کشی ساده با ریختن آب در طشتک های کف ماشین رطوبت لازم تامین می شود. در ماشین های بزرگ این امر به طور خودکار انجام می گیرد. چنانچه حرارت بتوان در حد لازم نگاه داشت و تهویه را کنترل نمود رطوبت در تمام مدت 21 روز جوجه کشی ثابت خواهد ماند.

رطوبت از نظر بهداشتی نیز مهم است زیرا یک عامل بسیار مهم از نظر کنترل بیماری پولوروم است.

اگر در طی مرحله جوجه کشی رطوبت ماشین بالا باشد از سرعت انتشار این بیماری جلوگیری می شود. همچنین وقتی که رطوبت ماشین بالا باشد ضد عفونی کردن ماشین به وسیله بخار فرمل بهتر صورت می گیرد. میزان رطوبت در روز های اول و روز های آخر جوجه کشی یکسان نیست.

معمولاً در 17 روز اول رطوبت 60 درصد کافی است ولی در روز های آخر باید رطوبت را افزایش داد و به 70 درصد رساند. در ماشین های بزرگ که هچر و انکوباتور از هم جدا هستند این افزایش رطوبت به خودب خود انجام می گیرد ولی در ماشین های کوچک و ساده که فاقد هچر هستند می توان در روزهای آخر به وسیله پاشیدن آبجوش و تولید بخار اضافی میزان رطوبت را بالا برد.

علاوه بر رطوبت سنج به وسیله اندازه گیری اطاقک هوایی و میزان کاهش وزن تخم مرغ می توان رطوبت ماشین جوجه کشی را کنترل کرد.

طبق آزمایشات دکتر بووه انشیتاین در اسرائیل اگر در حرارت و رطوبت ماشین کاملاً مناسب باشد عمق اطاقک هوایی در سه روز اول 2-5 میلیمتر در روز هشتم 5-6 میلیمتر و در روز پانزدهم 9-13 میلیمتر و در روز 18 بیشتر از 13 میلیمتر باید باشد. از نظر وزن در شرایط مناسب تخم مرغ به طور متوسط در هر هفته در حدود 4-5 درصد وزن خود را از دست می دهد.

اگر کاهش وزن و یا وسعت اطاقک هوایی بیشتر و یا کمتر از مقدار ذکر شده باشد دلیل این است که ماشین از نظر رطوبت در وضعیت مناسبی نبوده است.

قابلیت زنده ماندن جنین در دستگاه جوجه کشی وابسته به تعادل ظریفی است. برای رسیدن به این تعادل به هماهنگی بالایی بین مدیریت  جوجه کشی و مرغ مادر نیاز است. اجزاء غذایی خاص، سن مادر و تصمیمات مدیریتی مزرعه ای می توانند مستقیماً محیط داخلی تخم مرغ را تحت تاثیر قرار دهند. در حالی که ترکیب تخم مرغ تحت شرایط متفاوت تغذیه می تواند به نسبت بالایی ثابت نگهداری شود، اما زمانی که پرنده با تنشی مواجه می گردد، تولید تخم مرغ اولین موردی است که آسیب می بیند. به علاوه، ریز مغذیهای جیره همیشه در داخل تخم مرغ یا زرده ذخیره نمی شوند. تشخیص این موضوع که چطور بعضی از اجزاء غذایی مستقیماً محیط داخل تخم مرغ را تحت تاثیر قرار می دهند، می تواند باعث بهبود موفقیت یک گله مادر تحت شرایط مختلف گردد.

سن مرغ مادر بیشترین تاثیر را بر ترکیب تخم مرغ دارد. اندازه بدن نیمچه در زمان تحریک نوری احتمالاً عاملی اصلی تعیین کننده اندازه تخم های بعدی خواهد بود، به صورتی که تخم مرغ های بزرگتر، از پرندگان بزرگتر تولید می شوند. نسبت زرده به سفیده، با سن پرنده سریع تر افزایش می یابد، بنابراین سهم زرده در تخم های تولید شده از مرغ های مسن تر بیشتر است. همچنین جوجه های تولید شده از مرغ های مسن تر دارای ذخیره چربی بیشتری هستند که ممکن است سبب بهبود قابلیت زنده ماندن جوجه ها گردد. جوجه های مرغ های مسن تر، پرندگان سنگین تری تولید خواهند کرد، که البته این مسئله ممکن است عمدتاً به دلیل مصرف غذایی بیشتر نسبت به وزن سنگین تر جوجه اولیه باشد. در هر سنی، افزایش ناگهانی در اندازه تخم مرغ به دلیل مصرف بیشتر مواد مغذی، عمدتاً ناشی از افزایش مقدار سفیده است. این تغییرات می تواند مدیریت جوجه کشی را تحت تاثیر قرار دهد، چون تخم مرغ های حاصل از مزغ های جوان تر، کوچکتر هستند و تفاوتی در ترکیب تخم مرغ دارند، در نتیجه برای زنده ماندن بهتر جنین نیاز به تغییراتی در شرایط دستگاه جوجه کشی است.

کیفیت پوسته با مقدار تولید، سن گله، اندازه تخم مرغ و زمینه ژنتیکی می تواند تغییر کند. مرغ هایی با تولید بالا اغلب هم تخم مرغ های کوچکتری دارند و هم کیفیت پوسته تخم مرغ های آنها نا مطلوب است، زیرا به توجه به مقدار تولید قادر به نگهداری تخم مرغ به مدت ناکافی در غدد پوسته ساز نیستند. نسبت پوسته به کل تخم مرغ در پرندگان مسن نسبت به پرندگان جوانتر درصد کمتری دارد، در نتیجه کیفیت پایین تر پوسته در این گروه به دلیل نازکتر بودن آن است.

زمان تخمگذاری در روز می تواند کیفیت پوسته را تحت تاثیر قرار دهد، چون مرغ ها معمولاً تخم مرغ های بزرگتر را صبح ها می گذارند. این موضوع احتمالاً به سبب گذاردن اولین تخم مرغ در یک توالی تخمگذاری است. اولین تخم مرغ ها در یک توالی تخمگذاری بزرگتر از تخم مرغ های بعدی در همان توالی هستند، زیرا آنها مدت زمان طولانی تری برای ذخیره سازی زرده دارند. وزن مخصوص تخم مرغ در تخم مرغ های بعدازظهر بیشتر است، که این موضوع نشان دهنده کیفیت پوسته بهتر این تخم مرغ ها نسبت به تخم مرغ های صبح است.

دست کاری پروتئین جیره یکی از موثرترین روش ها در کنترل وزن تخم مرغ می باشد. برای مثال، همراه با افزایش مقدار متیونین جیره، یک افزایش خطی در وزن تخم مرغ وجود دارد. همچنین منابع مختلف چربی و مقدار آنها، عمدتاً با تغییر در وزن سفیده، تخم مرغ را تحت تاثیر قرار می دهند. این تغییرات ممکن است در ارتباط با سوخت و ساز استروژن و تاثیر آن بر وظایف مجرای تخم باشد، زیرا غلظت های بالاتر استروژن پلاسما، با وزن های بالاتر تخم مرغ رابطه مستقیم دارد.

فاصله ی بین تخم گذاری تا قرار گرفتن تخم ها در دستگاه جوجه کشی بسیار مهم است. نباید تخم ها در دمای زیر 4/4 و بالای 20 درجه سانتی گراد نگه داری شوند. دمای مناسب برای نگه داری تخم  کبک حدود 12 تا 155 درجه سانتی گراد می باشد. برای نگه داری تخم های کبک آن ها را بهتر است در شانه های تخم قرار دهید و در اتاقی که تهویه آن در حد مطلوب است نگه داری کنید. مدت زمان نگه داری تخم ها نباید بیشتر از 7 روز باشد زیرا افزایش مدت نگهداری تخم موجب کاهش جوجه دراوری می شود.

آماده سازی برای ورود تخم ها به ستر

قبل از اینکه تخم ها در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند 6 الی 12 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد قرار گیرند تا به هوای جدیدی که در  پیش است عادت کنند. به این عمل پیش گرم می گویند. پیش گرم عملیاتی است که می توان آن را در سالن جوجه کشی و قبل از چیدن تخم ها در دستگاه جوجه کشی انجام داد. در نقاط گرمسیری باید عمل تهویه به خوبی انجام پذیرد تا از تعریق تخم ها در اتاق پیش گرم جلوگیری به عمل آید. در صورتی که تخم ها عرق کنند در اثر فشار منفی که در داخل تخم به وجود می آید عوامل میکروبی از طریق پوسته به درون تخم کبک کشیده شده و بعد ها در اثر مساعد بودن شرایط این عوامل تکثیر پیدا کرده و در نهایت موجب تولید تخم های آلوده (میکروبی) و یا تخم های انفجاری می شوند.

باید به این نکته اشاره کرد که حداقل زمان بین تخم گذاری و خواباندن تخم ها در دستگاه جوجه کشی باید 24 ساعت باشد چون در تخم تازه تولید شده pH آلبومین تخم بالا است و کیسه هوایی هنوز کامل نشده است و این مسئله موجب آسیب رسیدن به جنین می شود.

برای خرید دستگاه جوجه کشی چه فاکتور هایی را مد نظر داشته باشیم؟

قیمت مناسب و ارزان؟

کیفیت ؟

گارانتی و خدمات پس از فروش؟

و یا هر سه این موارد ؟

 یافتن پاسخ این پرسش ها با بودن سایت های فراوان که هر کدام ادعا می کنند بهترین سازنده دستگاه جوجه کشی در دنیا !!!! هستند بسیار سخت است اما در این مقاله می خواهیم بررسی کنیم که چطور یک دستگاه جوجه کشی ارزان و با کیفیت مناسب که دارای گارانتی واقعی و  خدمات پس از فروش خوب است را خریداری کنیم. برای این منظور به نکات زیر توجه کنیم :

1 - دستگاه جوجه کشی را از سازنده های محلی نخریم!

در ایران علاوه بر وارد کنندگان دستگاه های جوجه کشی خارجی صنعتی و خانگی سه نوع تولید کننده نیز وجود دارند :

 1- تولید کننده های دستگاه جوجه کشی صنعتی

 2- تولید کننده های دستگاه های جوجه کشی  نیمه صنعتی و خانگی

 3- سازنده های خانگی یا همان محلی

دو دسته اول عموما روش تولید آنها صنعتی و نیمه صنعتی است و دسته سوم روش تولید آنها دستی و خانگی است. در دسته سوم چون روش تولید حرفه ای و ساخت مهندسی ندارند ماشین جوجه کشی آنها بعلت استفاده از قطعات نامناسب و نداشتن نقشه مهندسی اغلب دچار مشکلات فراوانی است که جوجه کشی را برای ما هزینه آور می نمایند. اصولا دستگاه جوجه کشی این سازنده ها دارای گارانتی واقعی نبوده و  پاسخگویی ندارند. قیمت دستگاه جوجه کشی آنها یا خیلی ارزان است یا از متوسط قیمت بازار بالاتر است که ما پیشنهاد می کنیم در هر دو حالت نخرید زیرا شما خریدار دستگاهی خواهید بود که کسی پاسخگوی مشکلات و معایب آن نیست. و خریدار اول و آخر آن خودتان هستید.

2 - دستگاه جوجه کشی خیلی ارزان نخریم !

دستگاه های جوجه کشی خیلی ارزان را یا سازنده های محلی و یا شرکت هایی می سازند که فقط بدنبال فروش ماشین جوجه کشی هستند و از کنار آن بدنبال سود و کسب درآمد هستند زیرا این افراد فکر می کنند که ساخت یا فروش ماشین جوجه کشی سود دارد و فقط می خواهند یک جعبه را بنام دستگاه جوجه کشی فروخته و درآمد کسب کنند این سخن به دلیل آن است که میانگین قیمت قطعاتی که در یک دستگاه جوجه کشی استاندارد مورد استفاده قرار می گیرد خیلی بیشتر از کل قیمت دستگاه جوجه کشی است که این افراد می فروشند در نتیجه نشان می دهد که قطعات استفاده شده آنها بسیار نامرغوب و از بدترین قطعات موجود در بازار استفاده شده که اصلا مناسب دستگاه جوجه کشی ای که حداقل 10 سال عمر مفید آن است نمی باشد. در ضمن این افراد چون بخاطر سود وارد این بازار شده اند به سرعت ممکن است از این بازار خارج شده و شما با یک دستگاه جوجه کشی معیوب باقی بمانید. اصولا هیچ نقشه مهندسی پشت ساخت این دستگاه ها نیست.

در ضمن فریب عنوان افراد سازنده آن را نخورید ( آقای مهندس .... ) زیرا مهندس بودن فرد دلیلی بر ساخت مهندسی دستگاه نمی باشد.

3 - دستگاه جوجه کشی خیلی گران نخریم!

افرادی که دستگاه جوجه کشی خارجی وارد می کنند بعلت گرانی دلار دستگاه جوجه کشی را بسیار گران تر از قیمت بازار می فروشند بعضی از این برند ها خوب هستند اگر مشکل مالی ندارید می توانید تهیه نمایید اما همه این دستگاه ها یک مشکل عمده دارند و آن نداشتن خدمات پس از فروش مناسب است یعنی اگر دستگاه با مشکلی روبرو شود کسی پاسخگو نیست البته این وضعیت در مورد بقیه کالاهای وارداتی غیر معتبر نیز صادق است اما مسئله دوم این است که کارکرد این دستگاه های وارداتی با دستگاه مشابه داخلی خیلی تفاوت عمده ایی ندارد و در خیلی موارد از لحاظ تکنولوژی عقب تر هم هستند لذا به صرف خارجی بودن نباید هزینه گزافی بابت ترک و ایتالیایی و کره ایی و .... بودن داد.

البته جدیدا بعضی از تولیدکنندگان داخلی نیز بدون آنکه ارزش افزوده زیادی بر دستگاه خود ایجاد کنند دستگاه های خود را بسیار گران تر از بازار می فروشند که به نظر می رسد خرید از این گروه هم به صرفه نباشد چرا که دستگاه مشابه و یا حتی بهتر از آن را با قیمت مناسب تر می توان تهیه کرد.

4 - از سایتهای غیر معتبر خریداری نکنیم!

متاسفانه در چند سال گذشته افرادی که تخصصی در تولید دستگاه جوجه کشی نداشته و صرفا کار سایت و وب انجام می دادند بدنبال فروش دستگاه جوجه کشی برآمده اند و حتی بعضی به ساخت دستگاه جوجه کشی هم دست زده اند که نتیجه را می توان حدس زد ساخت دستگاه بی کیفیت و ارزان قیمت که فقط شکایت مردم را در پی داشته است اما متاسفانه هنوز مردم از آنها خرید می کنند.

البته جدیدا بعضی از سایتهای غیر معتبر روشی دیگر در پیش گرفته اند که باید توجه کرد و آن اینکه این سایتها عکس دستگاه های شرکتهای معروف مثل عکس دستگاه های شرکت بلدرچین دماوند را داخل سایت خود گذاشته و آن را زیر قیمت خود شرکت تولیدکننده به فروش می رسانند که مسلما این روش فقط برای گمراه کردن مشتری می باشد.

اما سایت معتبر کدام سایت است؟ سایت معتبر ویژگی های زیر را دارد:

1- سایت وابسته به یک شرکت تولیدکننده دستگاه جوجه کشی معتبر باشد در نتیجه به سرعت از سابقه ایجاد سایت و سابقه شرکت اعتبار سایت را می توان حدس زد.

2- سایت معتبر دارای تلفن تماس و آدرس واقعی است.

3- سایت معتبر دارای نماد ساماندهی و درگاه فروش است.

5 - فریب گوگل را نخوریم!

توجه داشته باشید که هر سایتی که در صفحه اول تا پنجم گوگل است لزوما معتبر نیست امروزه روشهای زیادی برای بودن در صفحه اول موجود است در حالی که سایت معتبر نیست البته نمونه این سایت های غیر معتبر دردسر زیادی برای مردم ایجاد کرده است.

امروزه اکثرا برای خرید خود اول به گوگل سر می زنیم و بعد از یک سرچ ساده به چند گزینه اول بسنده     می کنیم و بعد از چند تماس خرید خود را انجام می دهیم خیلی از شرکتها برای اینکه بیشتر بفروشند سایتهای فراوانی ایجاد کرده اند و با روشهای درست و نادرست صفحه اول و دوم گوگل را پر کرده اند و گوگل هم تشخیص نمی دهد که همه این سایتها برای یک شرکت است در نتیجه شما که اولین بار رجوع کرده اید اعتماد کرده و خرید می کنید در حالیکه شما حق انتخاب نداشته اید برای اینکه دچار این مشکل نشوید چند صفحه گوگل را باز کنید و شرکت های متفاوت را پیدا کنید و با مقایسه و تحقیق دقیق خرید نمایید.

البته به نظرات مردم در بازار و اطراف خود هم توجه کنید و از آنها هم کمک بگیرد.

6 - از شرکت هایی که مشاوره ندارند و یا مشاوره ضعیف دارند خرید نکنیم!

مشاوره در جوجه کشی و مدیریت دستگاه جوجه کشی و مشاوره در پرورش طیور مانند پرورش بلدرچین جزو مهمترین امور به شمار می آید چون خیلی از ما تجربه کافی برای جوجه کشی نداریم به همین دلیل داشتن یک مشاور ضروری است. شرکت های معتبر این کار را برای ما ساده کرده اند و همراه دستگاه دفترچه و 
 سی دی ارسال می کنند و مهمتر از آن ارائه مشاوره تلفنی در طول سالهای استفاده از دستگاه می باشد شرکت های غیر معتبر و سازنده های خانگی شما را از این مزیت محروم می کنند و شما تنها می مانید.

7 - دستگاه جوجه کشی که گارانتی و خدمات واقعی دارند بخریم!

برای این منظور باید از شرکتهای معتبر و صاحب نام خرید نمایید که گارانتی آنها واقعی است البته بین خود این شرکتها هم در ارائه خدمات تفاوت می باشد برای اینکه بفهمید کدام یک بهتر هستند می توانید از شرکتهای تولید کننده لیستی از مشتریان را درخواست کرده و از آنها پرس و جو کنید به نظرات مردم در شبکه های اجتماعی و خود سایت هم می توان استناد کرد.

نکته خیلی مهم اینکه فاصله شما با شرکت فروشنده چقدر است مسلما شرکتهایی که از شما بسیار دور بوده ( در شهرستانهای دور ) و یا نمایندگی خوب نداشته باشند نمی توانند خدمات مناسب بدهند.

8 - در نهایت دستگاه جوجه کشی ارزان ( دارای قیمت مناسب ) و با کیفیت و گارانتی واقعی خرید کنیم!

برای این کار اگر همه موارد بالا را رعایت کنیم احتمالا می توانیم به یک سایت معتبر که متعلق به یک شرکت تولیدکننده دستگاه جوجه کشی است برسیم و با خیال راحت خرید کنیم.

 اما چطور یک شرکت معتبر تولید کننده می تواند دستگاه جوجه کشی ارزان ( قیمت مناسب ) و با کیفیت تولید کند؟

الف - خرید جنس با کیفیت عمده و با تعداد بالا :

شرکت های صنعتی به دلیل خرید بالا می توانند قطعات را با قیمت مناسب خریداری کنند.

ب- روش تولید صنعتی:

شرکت های صنعتی به دلیل روش تولید صنعتی و تولید چند هزار دستگاه در سال هزینه تولید آن پایین می آید که نتیجه آن تولید دستگاه جوجه کشی ارزان و با کیفیت است.

ج- کنترل هزینه های خدماتی:

شرکت های حرفه ایی به دلیل کنترل هزینه های جاری و خدماتی خود می توانند قیمت دستگاه جوجه کشی را پایین بیاورند.

و دلایل مدیریتی دیگر که ساخت دستگاه جوجه کشی را برای این شرکت ها به صرفه می کند.

در پایان قابل ذکر است که خرید خوب لازمه تولید حرفه ایی می باشد یعنی اگر می خواهید تولید کننده جوجه و دارای مزرعه پرورش حرفه ایی باشید خرید خوب داشته باشید. عجله نکنید و تحت تاثیر مزیتهای غیر ضروری در دستگاه قرار نگیریم به مطالب بالا هم فکر کنیم.

در این مقاله سعی نموده ایم طرز ساخت دستگاه جوجه کشی برای کسانی که دوست دارند جوجه کشی دستی را تجربه کنند، توضیح دهیم.  این روش برای تجربه اندوزی کودکان و نوجوانان در جهت برانگیخته شدن خلاقیت و کشف استعدادشان بسیار توصیه می شود. اما اگر به دنبال تجربه حرفه ای و کسب درآمد هستید با توجه به اهمیت صرفه جویی در وقت و هزینه بهتر است دستگاه جوجه کشی صنعتی را از شرکت های معتبر تهیه نمایید.

وسایل مورد نیاز برای ساخت دستگاه جوجه کشی

-        یخدان یونولیتی درب دار

-        سرپیچ متصل به سیم

-        نوار چسب

-        لامپ 25 وات

-        توری مرغی یا توری فلزی مناسب

-        دما سنج و رطوبت سنج دیجیتال

-        ظرف آب مناسب برای قرار گرفتن داخل یخدان

-        اسفنج

1- یک یخدان یونولیتی انتخاب کرده و روی بدنه آن سوراخی ایجاد نمایید به اندازه ای که سرپیچ از آن عبور کند. سپس توسط نوار چسب سرپیچ را از داخل و خارج سوراخ به بدنه یخدان بچسبانید. این کار را با دقت انجام دهید تا بر اثر تماس لامپ با بدنه یونولیتی باعث آتش سوزی نشود. سپس یک لامپ 25 وات را به سرپیچ متصل نمایید.

همچنین می توانید از یک جعبه مقوایی به جای یخدان یونولیتی استفاده کنید ولی بدلیل عایق بودن جعبه یونولیتی این جعبه برای ساخت دستگاه جوجه کشی مناسب تر است.

2 - جدا کننده های توری اطراف لامپ

با استفاده از توری مرغی یا توری های فلزی موجود در بازار اطراف لامپ را بپوشانید این کار از تماس جوجه ها پس از تولد با لامپ جلوگیری می کند.

در صورت تمایل می توانید از توری موجود در کف جعبه استفاده کنید تا از جمع شدن فضولات زیر پای پرنده جلوگیری شود.

3 - اضافه نمودن دما سنج و رطوبت سنج دیجیتال

مطمئن شوید که دما سنج و رطوبت سنج به درستی و با دقت زیاد کار می کند و آن را در جعبه و جایی کنار تخم مرغ ها قرار دهید.

4 - جهت تامین رطوبت مورد نیاز جوجه کشی یک ظرف آب داخل جعبه قرار دهید می توانید داخل ظرف از اسفنج استفاده نمایید تا بتوانید رطوبت مورد نیاز جعبه را کنترل نمایید.

5 - روی درب یخدان برشی ایجاد کنید و با استفاده از شیشه قاب عکس یا طلق پلاستیکی محل برش خورده را بپوشانید و اطراف آن را با نوار چسب محکم بچسبانید.

در صورت تمایل می توانید لولایی روی درب یخدان نصب نموده تا عمل باز و بسته نمودن درب دستگاه راحت تر انجام پذیرد.

جهت گردش جریان هوا و تهویه داخل جعبه می توانید دو سوراخ کوچک در طرفین جعبه ایجاد نمایید و یک سوراخ کوچک روی درب بالای آن در نظر بگیرید.

6 - تست دستگاه جوجه کشی

قبل از قرار دادن تخم مرغ های نطفه دار درون دستگاه می بایست دستگاه را برای یک روز یا حتی بیشتر روشن کنیم تا از رطوبت و دمای مورد نیاز در دستگاه مطمئن شویم. در طول دوره جوجه کشی درجه حرارت دستگاه باید روی 37.5 درجه سانتیگراد ثابت بماند و می بایست رطوبت دستگاه برای 18 روز اول بین 55 تا 65 درصد و برای چهار روز آخر بین 65 تا 75 درصد تنظیم شود.

جهت کنترل رطوبت دستگاه می توانید آب جذب شده به اسفج را خارج نموده و یا برای افزایش رطوبت مقداری آب به ظرف داخل دستگاه اضافه نمایید.

مراحل جوجه کشی تخم مرغ ها

قرار دادن تخم مرغ ها

تهیه تخم نطفه دار خیلی مهم است چرا که در برخی موارد مشاهده شده بدلیل رعایت نکردن اصول نگه داری تخم های نطفه دار پس از قرار گیری تخم مرغ ها در دستگاه نطفه رشد نکرده و تمامی زحمات شما از بین می رود. لذا جهت تهیه تخم مرغ نطفه دار مناسب می توانید به بازارهای محلی اطراف خود مراجعه کرده یا از افرادی که به آنها اعتماد دارید تخم نطفه دار مرغوب تهیه کنید.

کیفیت تخم مرغ نطفه دار بستگی به سلامت مرغ دارد لذا در صورت لزوم می توانید از فروشنده بخواهید تا جهت بررسی و اطمینان از سلامت مرغ ها شما را به مزرعه خود ببرد. معمولا مرغ های آزاد تخم های با کیفیت تری نسبت به مرغ های داخل قفس تولید می کنند.

معمولا نرخ جوجه درآوری خوب بین 50 تا 85 درصد از تخم ها می باشد.

تخم مرغ نطفه دار مرغ های تخم گذار معمولا کوچک تر هستند این درحالی است که تخم مرغ گوشتی معمولا درشت تر می باشد به هرحال شما می توانید از کشاورز سوال کنید تا اطلاعات لازم درباره نژاد مرغ های مزرعه خود در اختیار شما قرار دهد.

اطلاعات مهم نظیر زمان و آمار تخم مرغ ها را ثبت کنید

 یک تخم مرغ به 21 روز زمان نیاز دارد تا به جوجه تبدیل شود و مهم است که شما بدانید چه زمان و چه تعداد تخم را داخل دستگاه قرار داده اید. همچنین میزان دما و رطوبت اندازه گیری شده در هر روز را ثبت نمایید تا در صورت مشاهده تغییر سریعا نسبت به رفع آن اقدام کنید.

چرخش تخم مرغ ها

تخم مرغ ها را می بایست در هر روز و در فواصل زمانی منظم بچرخانید این امر می بایست تا روز 18 جوجه کشی ادامه پیدا کند. برای چرخش درست تخم مرغ ها می توانید یک طرف آن را علامت "O" و طرف دیگر آن را با علامت "X" نشانه گذاری کنید و در هر مرحله یک چهارم تا نیم دور تخم مرغ ها را بپرخانید.

نکته : در دستگاه های جوجه کشی ساخته شده در کارخانجات معتبر این عمل به صورت اتوماتیک و بدون نیاز به بازرسی انجام می پذیرد.

مشاهده داخل تخم مرغ ها بعد از هفته اول

این کار به شما کمک می کند تا تخم های نطفه دار را از سایر تخم ها شناسایی نمایید. برای عمل کندلینگ یا نوربینی تخم مرغ ها می توانید یک دستگاه کندلر تهیه کرده و یا توسط یک چراغ قوه و در فضای تاریک، داخل تخم مرغ ها را یک به یک مشاهده کنید. پس از بررسی تخم مرغ ها آنهایی که نطفه دار نیستند و یا تفاوتی با سایر تخم های نطفه دار دارند را از دستگاه خارج نمایید.

اگر از چراغ قوه برای مشاهده تخم مرغ ها استفاده می کنید می بایست لنز آن به اندازه ای کوچک با شد که با قرار دادن تخم مرغ روی آن نور از اطراف مشاهده نشود.

برای ساخت کندلر خانگی می توانید یک چراغ رومیزی را داخل جعبه مقوایی با ابعاد مناسب قرار داده و روی جعبه را سوراخ کنید و تخم مرغ را روی سوراخ قرار داده و داخل آن را مشاهده نمایید.

برای مشاهده داخل تخم مرغ به آرامی آن را بچرخانید تا از ایجاد نطفه در آن مطمئن شوید.

جنین زنده مانند یک نقطه دیده می شود که با رگ های خونی به اطراف احاطه شده است.

جنین مرده شبیه به حلقه و یا رگه هایی از خون دیده می شود.

تخم مرغ بدون نطفه کاملا شفاف بوده و نور از آن عبور می کند.

توجه به صدای تق تق در روز بیست و یکم

اگر دقت کنید در روز بیست و یکم صدای ضربه زدن نوک جوجه ها به تخم ها را می شنوید این صدا به منظور ترکیدن کیسه هوای داخل تخم و برخورد نوک جوجه با پوسته تخم مرغ ایجاد می شود. پس از شنیدن صدا شاید تا 12 ساعت زمان لازم باشد تا جوجه به طور کامل از تخم خارج شود.

نکته : در حین خروج جوجه ها از تخم هرگز به آنها کمک نکنید و اجازه دهید خود حیوان این کار را انجام دهد چرا که برخی از جوجه ها هنوز توان شکستن تخم را ندارند و به زمان بیشتری برای جذب انرژی لازم دارند.