مهم نیست دستگاه جوجه کشی جدید یا قدیمی دارید و یا از دستگاه جوجه کشی خارجی یا ایرانی استفاده می کنید حتی اگر با تجهیزات ابتدایی درخانه خودتان دستگاه جوجه کشی ساخته اید با مطالعه و به کارگیری این چند ترفند ساده ، جوجه کشی لذت بخشی را در خانه تجربه کنید .

شاید بارها این ترفند ها را شنیده یا خوانده باشید ولیکن در این مقاله به اهمیت این موارد برای جوجه کشی موفق اشاره داریم.

1 – محل قرار گیری دستگاه جوجه کشی جایی باشد که ثبات دما و رطوبت داشته باشد ، مثلا داخل آشپزخانه یا اتاق های منزل ( دقیقا همان جاهایی که انسان برای زندگی راحت است. ) بارها شاهد بودیم افرادی که بازدهی کمی از جوجه کشی شان داشته اند مکان های نامناسبی را برای نصب دستگاه انتخاب کرده اند .

مکان های نامناسب مانند : انباری ها، پارکینگ، تراس و ایوان ساختمان ها و یا راهرو ها و خرپشته پشت بام ها و ...

حتی اگر دستگاه جوجه کشی خانگی حرفه ای دارید انتخاب مکان مناسب جهت نصب دستگاه جوجه کشی موجب می شود تا مصرف برق دستگاه کم تر شود

2 – تخم های آلوده به فضولات را درون دستگاه جوجه کشی قرار ندهید و با دستمال خشک و زبر تخم ها را قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی تمیز کنید. ضدعفونی دستگاه جوجه کشی پس از پایان هر دوره جوجه کشی ضروری است. برای ضدعفونی دستگاه می توانید مقداری الکل سفید و یا بتادین را با آب رقیق کرده و داخل کابین ماشین جوجه کشی اسپری نمایید.

توجه کنید پس از ضد عفونی دستگاه بوی مواد شیمیایی ندهد

3 – تخم های بی نطفه را در روز دهم جوجه کشی از ماشین جوجه کشی خارج کنید . بهترین راه تشخیص تخم مرغ نطفه دار نوربینی یا کندلینگ است . برای این کار کافی است تا تخم مرغ ها را در محیطی تاریک به یک چراغ قوه نزدیک کنید و از تشکیل رگه های خونی داخل تخم مرغ مطمئن شوید . وجود تخم های خراب و بی نطفه علاوه بر اشغال فضای دستگاه می توانند موجب تولید گازهای مضر برای سایر جنین های درحال رشد باشند.

نوربینی (کندلینگ) می تواند تا 10 درصد در افزایش بازدهی جوجه کشی شما تاثیر مثبت داشته باشد

4 – در زمان هچر ( 3 روز پایانی ) که جوجه ها مشغول خروج از پوسته تخم هستند به هیچ عنوان درب ماشین جوجه کشی را  باز نکنید . مطمئن باشید که برای جوجه های تازه از تخم خارج شده هیچ اتفاقی نخواهد افتاد . آن ها به اندزه کافی ذخیره غذایی در زرده دارند و رطوبت دستگاه به مقداری است که جوجه ها آب بدن را از دست ندهند .

جوجه ها قبل از خروج از تخم نیاز به انرژی زیادی برای شکستن پوسته دارند و هر بار شوک حرارتی می تواند جوجه ها را ضعیف کند و جوجه ها در اثر تمام شدن اکسیژن داخل کیسه هوای تخم تلف شوند .

بهترین زمان خروج جوجه ها معمولا 24 الی 36 ساعت پس از تولد است .

هر بار باز و بسته کردن درب دستگاه در هنگام تولد می تواند تعدادی از جوجه ها را  قبل از تولد از بین ببرد

۱- در صورت پرورش پرنده در قفس بلدرچین یا روی بستر ، تخم ها را در ۲ تا ۳ نوبت در روز جمع آوری نمائید. این امر از ترک خوردن پوسته  تخم ها جلوگیری خواهد کرد.

۲- تخم ها را با دقت فوق العاده ای جابجا کرده ، پوسته تخم های بلدرچین نازکتر از پوسته تخم مرغ های معمولی است .

۳- تخم های جمع آوری شده پیش از انکوباسیون را بایستی در جای خنک با دمای ۱۴ تا ۱۷ درجه سانتی گراد و با رطوبت ۷۰ درصد نگهداری  نمود.

  ۴- حداکثر مدت نگهداری تخم ها ۷ روز بوده ، چرا که قابلییت جوجه درآوری پس از آن به مقدار زیادی کاهش می یابد.

  ۵- در صورتی که نیاز است تخم ها برای مدت طولانی تری نگهداری شوند باید آنها را با یک کیسه پلاستیکی ، پی وی سی ، محفوظ نگهدارید، زیرا سبب خشک نشدن محتوای تخم می شود.

در هفته اول، تمام امکانات و شرایط، آماده ی نگهداری از جوجه بوقلمون ها می شوند. انها در جعبه های مقوایی مخصوص وارد می شوند و باید در زیر دستگاه مادر در محدوده ی داخلی دیوار مقوایی وارد شوند. این عمل با دقت و صرف زمان کافی انجام می شود. جوجه ها با استفاده از دو دست جابجا شده و نباید یکدفعه و همه با هم زیر دستگاه ریخته شوند. توصیه می شود در این زمان جوجه ها شمرده شده و تعداد تلفات ثبت شود. در خلال هفته اول حرارت قسمت حاشیه ی دستگاه مادر مصنوعی باید محدود 32 تا 33 درجه و حرارت محیط اطراف در حد 20 درجه ی حرارت به دفعات مختلف در روز مخصوصاً در خلال هفته ی اوب باید کنترل گردد.

یکی از نکات مهم در پرورش بوقلمون دقت در وضعیت جوجه ها در روز های اولیه ی پس از تولداست. جوجه ی هر پرنده ای خصوصیات  مخصوص به خود را دارد. به نظر میرسد جوجه ی بوقلمون از هوش کافی برخوردار نیست بعضی از جوجه ها نمی توانند دانخوری و آب خوری را پیدا کنند. بعضی از جوجه ها نمی توانند گرمای مادر مصنوعی را درک کنند و از آن دور می شوند. بنابراین لازم است پرورش دهنده مخصوصاً در روز اول جابجایی جوجه ها از ماشین جوجه کشی به سالن پرورش بسیار دقت نماید. جوجه هایی که شرح انرا ذکر نمودیم باید شناسایی و  کمک شوند. در غیر این صورت تلف می شوند. برای جلوگیری از چنین وضعیتی باید به توصیه های زیر عمل شود.

1-    برای جلوگیری از پخش شدن جوجه ها و دور شدن از دستگاه مادر مصنوعی، حتماً از گارد جوجه استفاده کنید.

2-    تعداد آبخوری و دانخوری به اندازه ی کافی بوده و آنها را به صورت یکی در میان مستقر کنید.

3-    ترتیبی اتخاد نمائید تا لامپ های روشنایی کوچکی، محوطه ی دانخوری و آب خوری را کاملاً روشن نماید.

4-    قطعات کوچکی از اشیاء براق، مانند دانه های تسبیح به رنگ قرمز، زرد و سبز روی خوراک جوجه ها جهت جلب توجه آنها به خوراک، بریزید (اندازه ی این قطعات باید به قدری بزرگباشد که جوجه ها نتوانند آنها را ببلعند. در ضمن بعد از یکی دو روز از دانخوری حذف شوند)

5-    در روز اول مقداری دان جوجه در خارج و اطراف دانخوری بریزید.

6-     در صورت مشاهده ی جوجه ایکه در یک مکان ثابت ایستاده و جیک جیک می کند، آ را به زیر دستگاه مادر مصنوعی و به سمت آبخوری و دانخوری هدایت کنید.

7-    در صورت مشاهده ی جوجه ای که در یک مکان ثابت ایستاده و با چشمان بسته جیک جیک می کند، حتما آن را مجبور کنید تا آب بنوشد. سپس با یک قلم ماژیک (ترجیحاً آبی رنگ) پشت جوجه را علامت بزنید و آن را به دفعات تا برگشتن به حالت طبیعی زیر نظر گرفته و کمک کنید.

8-    اگر جوجه ها گرمای کافی نداشته باشند به طرف یکدیگر رفته، زیر هم می روند و تغذیه را رها می کنند. به گرمای مناسب جوجه ها توجه خاصی داشته باشد.

با کسب تجربه و مشاهده ی وضعیت جوجه ها، یک پرورش دهنده ی بوقلمون با نگاهی ساده می تواند متوجه شود آیا دمای زیر دستگاه مناسب است یا خیر؟

اگر جوجه ها تمایل به جمع شدن در زیر دستگاه مادر و در قسمت وسط آن را دارند، این عمل نشان دهنده ی سرما است. وقتی از مرکز دستگاه دور شده و در حاشیه ی خارجی باشند. نشان دهنده ی گرمای بیش از اندازه می باشد. زمانیکه جوجه ها به صورت یکنواخت در زیر و حاشیه ی دستگاه پراکنده هستند نمایانگر محیط مناسب و گرمای مطبوع است. در روزهای اول بر روی بستر در نزدیکی دستگاه مادر، تکه های بزرگتی از مقوا یا کاغذ تمیز قرار داده شده و روی آنها مقداری دان جوجه، برای عادت پذیری آنها ریخته می شود. با ازای هر 100 قطعه جوجه دو عدد دان خوری یک متری، منظور می شود، آب خوری ها و دان خوری ها یه صورت یکی در میان و یکنواخت مستقر شوند. در ورودی سالن پرورش، ظرف مناسبی حاوی محلول ضد عفونی (گندزدایی) به منظور جلوگیری از داخل شدن عوامل بیماری زا قرار گیرد.

در خصوص روش های تعیین جنسیت فنچ ها و تشخیص پرنده های نر و ماده ، گونه های مختلف فنچ به سه گروه مختلف تقسیم بندی می شوند :

1 . گونه های دارای دو شکل جنسی متمایز : در این گونه ها امکان تشخیص جنس نر و ماده با مشاهده چشمی آن ها وجود دارد . جنس نر  این گونه ها به طور معمول از جنس ماده پر جنب و جوش تر و خوش آب و رنگ تر است .

2 . گونه های دارای دو شکل جنسی متمایز در فصل تولید مثل : در این گونه ها فقط در فصل تولید مثل و هنگام پرورش فنچ امکان شناخت دو شکل جنسیتی متمایز وجود دارد . مثلا در سهره توت فرنگی ( Red Avadavat ) و بافنده نارنجی ( Orang Weaverr ) فقط در فصل تولید مثل ، شکل ظاهری پرنده نر و ماده تفاوت می کند و از این رو تشخیص جنسیت در پرنده های غیر مولد که هنوز تولید مثل را شروع نکرده اند ، غیر ممکن است .

3 . گونه های فاقد دو شکل جنسیتی متمایز : در بسیاری از گونه های فنچ از جمله فنچ اجتماعی ، فنچ جغدی و فنچ ادویه ، شکل ظاهری پرنده  نر و ماده حتی در طول فصل تولید مثل نیز مشابه بوده و فاقد هر گونه تفاوت مورفولوژیکی است . در این فنچ ها امکان تشخیص پرنده های نر و ماده با مشاهده چشمی آن ها وجود ندارد .

روش های تشخیص جنسیت فنچ های فاقد دو شکل جنسی متمایز

برای تشخیص جنسیت فنچ های فاقد دو شکل جنسی متمایز از جمله فنچ جامعه و فنچ جغدی ، نکاتی مانند تفاوت در آواز خواندن ، معاشقه و رفتار آشیانه سازی ممکن است به عنوان سرنخی برای تعیین جنسیت فنچ ها مورد استفاده قرار گیرد . پرنده های نر معمولا سر و گردن خود را به تناوب و به شکلی خاص که رفتار جسورانه و حالت تهاجمی آن ها را نشان می دهد ، بالا می گیرند در حالی که این رفتار در پرنده های ماده مشاهده نمی شود .

در اغلب گونه های فنچ ، هر دو پرنده نر و ماده جیر جیرهای ساده دارند اما فقط پرنده نر آواز طولانی و ماهرانه می خواند . آواز خواندن ماده ها کوتاه تر بوده و اغلب صدایی نرم تر از پرنده نر دارد . ولی آواز پرنده نر طولانی تر ، استادانه تر و اغلب همراه رقص است . پرنده های ماده در گونه های منقار مومی گوش بنفش ( violet – eared waxbill ) ، گرنادیر ارغوانی ( purple grenadier ) و فنچ ملبا ( melba finch ) نیز مانند پرنده نر آواز می خوانند و از این رو در این سه گونه فنچ ، از آواز پرنده نمی توان به جنسیت آن پی برد . اما در سایر گونه های فنچ از این شیوه می توان برای تعیین جنسیت فنچ ها بهره برد . آواز فنچ های گورخری از تکرار و ترکیب صداهایی شبیه بییپ یا مییپ تشکیل شده است . صدای پرنده های ماده از تعداد کمی آواهای در هم تشکیل می شود . پرنده های نر معمولا زودتر از ماده ها توان آواز خواندن را کسب می کنند ، از یک صدای منظم بلند استفاده می کنند و ریتم آواز خوانی آن ها نیز پیچیده تر است .

برای تشخیص جنسیت فنچ های فاقد تفاوت ظاهری ، پیشنهاد  می شود که گروهی از این فنچ ها در یک قفس مناسب رها سازی شده و به طور دقیق و با صبر و حوصله ، مورد مشاهده قرار گیرند و هر پرنده ای که رفتارهای نرینه مانند آواز طولانی همراه رقص ، معاشقه و ... را بروز داد ، گرفته شده و حلقه پا برایش نصب شود تا شناسایی آن برای همیشه و به آسانی امکان پذیر گردد . متذکر می گردد که گاها بعضی از نرها به نرهای دیگر ابراز عشق کرده و آن را دنبال می کنند . از این رو پرنده ای که توسط پرنده نر دنبال می شود ممکن است الزاما یک پرنده ماده نباشد و نباید با تشخیص آن به عنوان پرنده ماده دچار اشتباه شد . نکته قطعی دیگر این است که پرنده ای که تخم بگذارد حتما ماده است . توجه شود که به طور معمول پرنده ماده بدون وجود پرنده نر تخم گذاری نمی کند . اما در صورت نگه داری یک عدد فنچ ماده یا یک جفت فنچ ماده به ندرت ممکن است بدون حضور و تحریک پرنده نر تخم گذاری صورت پذیرد که چنین تخمی قطعا نابارور است .

یکی از راه های تعیین جنسیت مرغ عشق توجه به رنگ توده مومی شکلی است که ناحیه حاوی سوراخ های بینی را می پوشاند. توده مومی شکل ، در جنس نر به رنگ آبی مایل به ارغوانی روشن بوده ، اما در جنس ماده ، به رنگ قهوه ای کم رنگ تا سفید ( در مواقع عادی سال ) و قهوه ای ( در فصول جفت گیری ) ، می باشد . به علاوه ، توده مومی شکل در نابالغین هر دوجنس ، به رنگ صورتی است ( البته در بسیاری از نرهای جوان ، این ناحیه صورتی  - ارغوانی می باشد ) . برخی از انواع مرغان عشق ماده ، در فصول جفت گیری دارای توده مومی شکل قهوه ای می شوند که پس از پایان دوره مزبور ، به شکل و رنگ طبیعی خویش باز می گردد . گاه ، ماده های جوان با مشاهده ناحیه گچی سفید رنگ لطیفی که حول سوراخ های بینی را پوشانیده است ، مورد شناسایی قرار می گیرند .

لازم به ذکر است ، نرهای متعلق به نژادهای آلبینو ، لوتینو ، روشن چشم سیاه یا ابلق مغلوب ، در تمام طول عمر خویش دارای توده مومی شکل صورتی – ارغوانی می باشند . تعیین جنسیت مرغ عشق با عبور از شش ماهگی ، چندان دشوار نمی باشد . با این حال رفتار شناسی و شکل سر نیز در این زمینه کمک شایانی می نماید . نرهای بالغ ، اجتماعی ، پر سر و صدا و شاداب هستند . مرغان عشق ماده ، دارای ناحیه پشت سری مسطح می باشند . از سوی دیگر از نقطه نظر روان شناختی ، ماده ها آرام تر و غیر اجتماعی تر از نرها هستند .

جهت پرورش و جفت گیری مرغان عشق تعیین جنسیت مرغ عشق از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که بعضا مشاهده می شود بدلیل عدم اطلاع کافی پرورش دهنده یک جفت پرنده از جنس یکسان برای پرورش و جوجه کشی انتخاب می شود.

چنان چه تنها از یک مرغ عشق نگهداری می نمایید ، جهت آموزش حرف زدن پرنده نیاز به صرف وقت و زمان کمتری دارید . زیرا ، پرندگانی که با جفت خود و یا به صورت گروهی نگهداری می شوند ، علاقه چندانی به یادگیری کلمات آموزش داده شده نشان نمی دهند . فارغ از جنسیت مرغ عشق در صورتی که قصد دارید از مرغ عشق خود یک پرنده سخنگو بسازید ، سعی کنید تا حد امکان در قفس پرنده ، از آینه و انواع اسباب  بازی ها کمتر بهره گیرید . زیرا ، مرغ عشق با مشاهده تصویر خود در آینه ، تصویر مزبور را هم قفسی خویش فرض می نماید . این پدیده ، سبب درگیری ذهنی پرنده می شود . از سوی دیگر ، اسباب بازی های رنگارنگ موجب سرگرمی مرغ عشق و کاهش قدرت فراگیری وی می گردند . سعی کنید جهت آموزش سخنوری ، از جوجه های کم سن و سال استفاده نمایید . طوطی سانان در این سنین ، علاقه و استعداد فراوانی جهت یادگیری کلمات مختلف از خویش بروز می دهند .

جهت شروع آموزش ، از یک عبارت ساده و کوتاه ( همانند نام پرنده ) ، استفاده کنید . عبارت مزبور را به آرامی ادا نمایید تا مرغ عشق آن را فرا گیرد . برخی از صاحبان پرندگان زینتی ، به مرغ عشق خود می آموزند تا یک سری جملات را به شکل سریع و ناواضح ادا نمایند . خوانندگان محترم سعی نمایند تا از شیوه اخیر اجتناب نموده و به آموزش اصولی اقدام فرمایند . همواره عباراتی را که قصد دارید آموزش دهید ، به آرامی و با تاکید زیاد بیان نمایید . پرندگان ، کلماتی را که با تاکید خاصی بیان می شوند ، سریع تر از سایر عبارات می آموزند . تلاش نمایید هنگام آموزش یک عبارت به مرغ عشق ، حس خاصی را در وی برانگیخته کنید . برای نمونه صبح هنگام با برداشتن پوشش قفس ، از عباراتی چون « صبح بخیر » یا « سلام » بهره گیرید . هنگام ترک مکان قرارگیری مرغ عشق نیز ، از عبارت « خداحافظ » استفاده کنید . همواره در موقع قرار دادن ظرف آب یا غذا در قفس پرنده ، از عباراتی چون « غذا می خوری ؟ » یا « آب می نوشی ؟ » بهره جویید . چنان چه همراه با برانگیختن یک حس خاص در پرنده ، از عبارات ویژه نیز استفاده کنید ، آموزش اصولی تر و کاربردی تری خواهید داشت .

هر اندازه که مرغ عشق یک عبارت را بیشتر بشنود ، اطمینان داشته باشید که آن را سریع تر تکرار خواهد نمود . دائما عبارات خاصی را که جهت آموزش استفاده می نمایید ، تغییر ندهید . برای نمونه ، چنان چه یک روز هنگام صبح به پرنده بگویید « صبح بخیر » ، اما روز دیگر از واژه سلام بهره گیرید ، مطمئن باشید پرنده هیچ یک از دو واژه مزبور را نخواهد آموخت . دوره های آموزشی در طول روز بایستی کوتاه بوده و بین 10 تا 15 دقیقه تنظیم گردند . همواره ، در محیطی آرام به آموزش مرغ عشق اهتمام ورزید . در صورت شلوغی منزل یا روشن بودن رادیو و تلویزیون ، ممکن است حواس مرغ عشق پرت شده و فرایند آموزش به درستی محقق نگردد . البته هنگام آموزش حرف زدن به مرغ عشق ، نبایستی پرنده را منزوی کرده و از دسترس سایر اعضای خانواده دور کنید . در صورت جدا نمودن پرنده از دیگر اعضای خانواده ، احساس آرامش را از وی گرفته و بدین ترتیب ، فرآیند آموزش را نیز دچار اختلال خواهید نمود . همواره ، با صبر و آرامش با پرنده خویش رفتار نمایید . چنان چه تصور نمودید ، پرنده از آموزش خسته شده و یا خود احساس بی حوصلگی می نمایید ، بلافاصله دوره آموزشی را متوقف کنید . بدانید که مرغ عشق ، بی حوصلگی شما را درک کرده و خود نیز بدان شیوه رفتار خواهد نمود . لذا تا آن جا که می توانید ، در موقع آموزش و تربیت مرغان عشق لبخند زده و خویش را خوشحال و رضایتمند نشان دهید . اگرچه هیچ گونه تضمینی مبنی بر حرف زدن مرغ عشق وجود ندارد ، اما گاه برخی از این طوطی سانان ، رکوردهای خارق العاده ای در این زمینه از خویش برجای گذاشته اند . برای نمونه ، یک مرغ عشق در کالیفرنیای شمالی آمریکا ، بیشترین دایره واژگان انسانی را در میان تمامی جانداران حائز می باشد . این پرنده به طور تقریبی ، قادر به ادا نمودن 1728 کلمه است . یک مرغ عشق دیگر نیز که در فاصله سال های 1954 تا 1962 میلادی در انگلستان زندگی می کرد ، در دوره خویش حائز چنین رکوردی بود . هنگام مرگ ، پرنده مزبور قادر به ادا کردن 531 کلمه و 383 جمله ترکیبی بود . با ذکر موارد اخیر قصد داشتیم تا بیشتر با قابلیت سخنگویی مرغان عشق آشنا گردید .

پس از آن که مرغ عشق توانست کلمات ساده را بیان نماید ، به آموزش عبارات پیچیده تر اقدام نمایید . در مواقعی که به مکالمه با مرغ عشق نمی پردازید ، به اصوات و سخنان وی گوش فرا دهید . طوطی سانان گاهی اوقات پیش از خواب شبانه ، به تکرار کلمات آموخته شده  برای خویش می پردازند . به سبب آهستگی صدای مرغ عشق ، بایستی با دقت کامل به حرکات و  اصوات تولیدی توجه نمایید . همچنین می توانید جهت آموزش سخنوری به پرندگان مقلد ، از ضبط صدای خویش و تکرار مداوم آن برای پرنده ، بهره گیرید . در هر صورت ، چنان چه نمی توانید به صورت دائمی به آموزش مرغ عشق اقدام فرمایید ، مناسب است با ضبط صدای خویش ( همراه با ادای کلمات به صورت آرام و با تاکید ) و پخش آن در طول روز ، پرنده را یاری نمایید . البته از سویی ، تکرار مداوم صدای شما در طول روز ، موجب خستگی و کسالت پرنده می شود . لذا ، در فواصل معین بایستی صدا قطع شده و به پرنده اجازه تکرار کلمات را داد . در پایان ، در صورتی که آموزش صبورانه و طولانی مدت شما قادر به برانگیختن قابلیت حرف زدن مرغ عشق نگردید ، بایستی دوره آموزشی را متوقف نموده و از خسته نمودن خود و پرنده اجتناب ورزید . گاه به سبب سن بالا ، غیر اجتماعی بودن و یا عدم علاقه مرغان عشق ، آموزش ایشان بی فایده خواهد بود . لذا ، در صورت ان که جهت آموزش سخنوری به پرنده خویش ، وقت فراوانی صرف نموده اید ، اما نتیجه ای نگرفته اید ، پشیمان نگردید . زیرا بدین طریق ، سبب نزدیکی بیشتر مرغ عشق با خود شده و بر اهلیت وی افزوده اید .

پرورش بلدرچین در ایران از اواخر دهه 50  در شهر های مرکزی ایران بخصوص استان یزد آغاز و در اواخر دهه 60 پرورش این پرنده خاص در  استان های تهران و اصفهان رونق گرفت، تنها نژاد بلدرچین رایج در ایران که جهت تولید گوشت بلدرچین و تخم بلدرچین (نژاد دو منظوره) تا به امروز به صورت صنعتی و حرفه ای کاربرد داشته بلدرچین نژاد ژاپنی (coturnix quail japonica)  می باشد.

این بلدرچین در آسیا، اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا به طور طبیعی به نام علمی Common quail زیست می کند که در نوع پرورشی رایج به صورت انتخابی اصلاح نژاد مختصری صورت گرفته است. از جمله علل مقبولیت این نژاد از بلدرچین مقاومت بالا نسبت به شرایط محیطی گوناگون و بیماری ها می باشد، استفاده هم زمان از یک بلدرچین به عنوان تخمگذار، مولد و یا گوشتی باعث شده تا جایگاه خود را در میان انواع نژاد بلدرچین حفظ نماید.

بلدرچین های ژاپنی در چند سویه مختلف از نظر رنگ پرها موجود می باشند، که تفاوت چشمگیری به طور علمی وعملی در پرورش و میزان بازدهی اقتصادی آنها از نظر ضریب تبدیل، میزان تخمگذاری و طول عمر مشاهده نمی شود، و گاهاً دیده شده که به علت نا آشنایی مردم بلدرچین ژاپنی با رنگ سفید را به عنوان نژاد وایت کانادایی یا ... با قیمت بالاتر در بازار فروخته اند

مقاومت بالا، بلدرچین ژاپنی را در طول پرورش بلدرچین از مصرف هر نوع واکسن و آنتی بیوتیک در شرایط معمول مصون نگه داشته و باعث شده تا به عنوان محصولی سالم و ارگانیک در سبد غذایی  مردم جای داشته باشد.

در شرایط طبیعی یک بلدرچین پس از حدود 8 تا 10 ماه تخم گذاری، بسوی تولک رفتن پیش می رود و پرهایش می ریزد، در این زمان تولید تخم بلدرچین بسیار کم شده و یا قطع می شود.

تمامی بلدرچین های یک گله معوملاَ همزمان تولک رفته و وارد مرحله ای خواهند شد که بهترین بلدرچین ها مانند نامطلوب ترین آنها خود نمایی می کنند.

در خلال تولک، پرها معمولاً با ترتیب زیر ریزش می کنند: ابتدا سر و گردن، سینه، بدن، بال ها و دم. وقتی تمام پرها عوض شدند تولک کامل می شود و در غیر این صورت تولک، جزئی نامیده می شود. در زمان عوض شدن پرهای بال ها تخم گذاری متوقف می شود و در تولک جزئی یا ناکامل (سر، گردن و غیره) تولید بلدرچین ها کاهش می یابد.

دلایل تولک زودرس (جزئی یا کامل) بسیار زیاد می باشد و ضروری است پرورش دهنده ی بلدرچین آنها را بشناسند به این ترتیب می تواند حتی الامکان از بروز آن جلوگیری نماید.

-      (استرس دمایی) تغییرات شدید شرایط محیطی به ویژه حرارت، زمانی که سالن به خوبی عایق کاری نشده باشد.

-      شرایط بد و نامطلوب بستر

-      کمبود آب، یکی از دلایل معمول و مهم است. ممکن است لوله های آب در بیرون سالن یخ زده و جریان آب قطع شود و یا تعدادی از آب خوری ها خراب شوند که پس از حدود 2 روز تولید کاهش یافته و بلدرچین ها وارد تولک زود رس می شوند.

-         بیماری ها یا وضعیت بد سلامتی

-         قطع طولانی نور برای بلدرچین هایی که تحت شرایط نور دهی کنترل شده هستند.

-         قطع نور مصنوعی در پائیز برای بلدرچین های که در حال وارد شدن به مرحله ی تولید هستند.

-         سر و صدای ناگهانی، ترس و ورود حیوانات دیگر به سالن

-         تغذیه ی ناکافی بلدرچین ها

-         تغییرات شدید در برنامه ی تغذیه بلدرچین

-         فضا و تعداد ناکافی دانخوری و آب خوری قفس بلدرچین

-         تراکم بیش از اندازه در قفس یا سالن بلدرچین

دلیل پرهای کدر و ظاهر نا مطلوب بلدرچین ها:

پرهای شفاف یکنواخت و کامل اغلب یکی از نشانه های سلامتی است. برای انتخاب بلدرچین های آماده ی تخم گذاری اغلب وضعیت پرهای آنها در نظر گرفته می شود.

دلیل پوشش نامرغوب عموماً موارد زیر است:

1-      خشک بودن و خاصیت شکنندگی پرها به دلیل دمای بسیار زیاد محیط پرورش

2-       تراکم بیش از حد در قفس یا در سیستم بستر

3-      بلدرچین های عصبی که نوک چینی نشده باشند.

4-      شدت نور زیاد، اشعه ی مستقیم خورشید، زیاد بودن ساعات نوردهی

5-      بیماری موجود یا مریضی ناشی از انگل هایی مانند کرم ها و شپشک ها

6-      وجود بحران به دلیل استرس

7-      پرورش بلدرچین در قفس نا مناسب

8-      نوع و نژاد بلدرچین ها: پرهای بعضی از نژادهای بلدرچین به طور معمول ظریف بوده و می ریزند، این ریزش هیچ اثری بر روی تولید این بلدرچین ها ندارد.

9-      بلدرچین هایی با تولید زیاد، طبیعتاً مانند بلدرچین های کم تولید پرهای کاملی ندارند.

لازم به یادآوری است که نیمچه ها در طول رشد 3 مرحله ی تولک خفیف دارند که پس از طی آنها شروع به تخم گذاری خواهند کرد.

برای نگه داری بلدرچین مادر، معمولاً از سالن و تجهیزات بلدرچین تخم گذار استفاده می شوند. می توان بلدرچین های مولد ( نر و ماده) را هم در سیستم پرورش بستر و هم در قفس بلدرچین نگهداری نمود. با این حال توصیه می شود در سیستم بستر سالن ها با بلوک هایی جهت نگه داری تعداد 500 تا 10000 قطعه بلدرچین مادر تقسیم شوند. طبیعتاً زمانی که تعداد بلدرچین در واحد سطح اندازه ی دانخوری و آبخوری برای هر قطعه، آشیانه تخم گذاری و غیره مطرح می شوند می بایستی توجه خاص به اندازه و سن بلدرچین ها و خصوصیات رفتاری انها معطوف داشت.

در پرورش بلدرچین مادر شرایط محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است در این راستا بلدرچین ها می بایستی در سالن های تمیز، خشک، ضد  عفونی شده با تهویه و نور کافی و بدون کوران هوا نگه داری شده و دمای سالن تغییرات زیادی نداشته باشد. وقتی سالن ها نامناسب و مرطوب باشند بلدرچین ها کمتر غذا خورده و تولید کاهش می یابد. سالن های خیلی گرم و با تهویه کم یا ناقص فعالیت بلدرچین های نر را کاهش می دهد.

در پرورش بلدرچین مادر، نسبت پرنده ی نر به پرنده ی ماده می بایستی حداقل 1 به 4 باشد ولی عموماً پرورش دهندگان تعداد 1 به 3 را ترجیح می دهند. با اینکه تعداد بلدرچین نر در گله 30 درصد کل بلدرچین ها می باشد ولی جوجه ها به میزان 50  درصد ماده و 500 درصد نر متولد می شوند. شرایط محیطی اثر مهمی بر روی نتیجه ی تولید خواهند داشت.

تعداد جوجه هایی که متولد می شوند، همیشه کمتر از تعداد تخم هایی است که در دستگاه جوجه کشی قرار می گیرند. این مورد بستگی به بارور بودن تخم ها دارد.

معمولاً عدم باروری تخم بلدرچین بیشتر بستگی به شرایط پرنده ی نر دارد تا به اوضاع پرنده ی ماده.

عدم باروری تخم ها می تواند به دلایل زیر باشد:

1-    زیاد یا کم بودن تعداد پرنده ی نر در گله ی مادر.

2-    شرایط نامطلوب پرنده ی نرها از نقطه نظر سلامت جسمانی، نابالغ بودن خیلی پیر بودن یا تولک بودن.

جوجه های نر و ماده می توانند از روز های اول زندگی با یکدیگر پرورش یابند عملاً 35 جوجه پرنده ی نر به همراه 100 جوجه بلدرچین ماده با هم نگه داری می شوند. بلدرچین های نر و ماده می توانند به صورت جدا از هم در یک سالن نیز نگه داری شده و در شروع تخم گذاری با نسبی که قبلاً گفته شد با یکدیگر مخلوط شوند. ظاهراً این روش بهتر است. بنابراین پس از وارد شدن بلدرچین ها در سالن و عادت کردن آنها به محیط جدید، پرنده های نر به هنگام شب وارد گله شوند.

ساختار کلی سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی

دستگاه جوجه کشی جهت کنترل و حفظ شرایط مورد نیاز برای رشد جنین داخل تخم نیازمند یک مرکز فرمان و هدایت است که آنرا سیستم کنترل یا کنترلر دستگاه جوجه کشی می نامیم. کنترلرهای جوجه کشی به دو نوع آنالوگ و دیجیتال تقسیم بندی می شوند. کنترلر های دیجتالدستگاه جوجه کشی براساس نوع تولید، انواع گوناگونی شامل صنعتی ، نیمه صنعتی و آماتور دارند که در ادامه توضیح داده می شود.

کنترلر دستگاه جوجه کشی آنالوگ :

این نوع از کنترلر ها معمولا یک ترموستات ( دماسنج ) مکانیکی ساده می باشند که مجهز به یک سنسور دمای ترموکوپلی و یک دیمر ولومی تنظیم حرارت می باشند. امروزه به دلیل دقت پایین و عدم ارائه آپشن های مورد نیاز این نوع کنترلر ها از گردونه کار خارج شده اند و جای خود را به کنترلرهای نیمه دیجیتال داده اند.

کنترلر دستگاه جوجه کشی دیجیتال :

به طور کلی یک سیستم کنترلر دیجیتال دستگاه جوجه کشی دارای 5 بخش اصلی می باشد.

1- حافظه (IC پروگرامر)

از مهمترین ارکان یک کنترلر IC حافظه می باشد. از IC های صنعتی می توان میکروچیپ های pic و atmel های حرفه ای گرید A و IC های ARM را نام برد. آی سی های گرید b  و یا c  به علت نویز پذیری بالای فرکانس های emi , rfi و تحمل پایین دما، سیستم های کنترل دستگاه جوجه کشی را به نیمه صنعتی و آماتور کاهش رتبه می دهند.

آی سی های غیر صنعتی به راحتی نویز اشیاء اطراف را به خود جذب کرده و در عملکرد دستگاه اختلال ایجاد می کنند. همچنین انتخاب ظرفیت متناسب با حجم برنامه نوشته شده از اهمیت به سزایی برخوردار است.

2- نمایشگر display

وظیفه نمایشگر همانطور که از نامش پیداست نشان دادن وضعیت فعلی دستگاه مانند دما، رطوبت و سایر پارامترهای مورد نیاز است. نمایشگرها را می توان به چهار نوع LCD  کارکتری و  tft و LCD گرافیگی و سون سگمت ها تقسیم بندی کرد. نمایشگرهای سون گمنتی که بر اساس کارکترهای ال ای دی عمل می کنند سخت ترین نوع نمایشگر بوده و مناسب ترین نوع برای کنترلر های صنعتی می باشند البته استفاده از نمایشگر های ال ای دی گرافیکی هم مرسوم می باشد ولی به علت هزینه تمام شده نسبتا بالا استفاده از ال ای دی های اورجینال و با کیفیت به صرفه نبوده و مدل های ارزانتر هم به علت نویز پذیری بالا کار را دچار ریسک می کنند.

3- درایوها ( محرک های خروجی)

برای انتخاب نوع خروجی ها باید توان مصرفی به طور دقیق محاسبه شود . به طوری که حداکثر توان مصرف کننده را محاسبه نموده و محرکی با توان بالاتر انتخاب میکنند. از انواع محرک خروجی رله ، ترایاک، SSR و ماسفت را می توان نام برد. امروزه از رله ها به علت استحلاک بالا کمتر استفاده میگردد . همچنین SSR ها به علت هزینه بالا معمولا در صنعت جوجه کشی کاربردی ندارند.

4- سنسور

سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی می تواند به انواع سنسور های دیجیتال و آنالوگ مجهز باشد نکته ای که در انتخاب سنسور اهمیت دارد بعد از انتخاب نوع دیجیتال یا انالوگ 5 شاخصه اصلی می باشد:

1. رنج قابل قبول اندازه گیری ( محدوده مورد نیاز برای دستگاه جوجه کشی بین 0 تا 50 درجه سلسیوس می باشد.)
2. نوع پارامتر اندازه گیری
3. دقت اندازه گیری (0.1 درجه سلسیوس مناسب است)
4. صحت اندازه گیری ( میزان خطا بعد از کالیبراسیون)
5. عمر مفید سنسور ( حداقل 3 سال)

سنسورهای آنالوگ مانند  ntc  و  pt100 به دلیل تحمل بالا در فاصله گیری از دستگاه کنترلر و عایق بندی مناسب سنسور در دستگاه های جوجه کشی صنعتی کاربرد فراوان تری دارند همینطور سنسور های دیجیتال همانند sht  ها به دلیل حساسیت در برابر مواد ضد عفونی و محدودیت در فاصله گرفتن از سیستم کنترل کمتر در دستگاه های جوجه کشی صنعتی استفاده می شوند.

5- نرم افزار

برای برنامه نویسی یک سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی از زبان های برنامه نویسی c++  و پاسکال بیشتر استفاده می شود البته در برخی از کنترلر های آماتور از زبان بیسیک هم استفاده میکنند. البته زبان c++ مهندسی تر و قابلیت مانور بیشتری دارد.

در بخش دوم  به بررسی انواع سیستم کنترلر های دستگاه جوجه کشی رایج در ایران و دنیا با تمرکز بر آپشن های مورد نیاز خواهیم پرداخت.